Το δημόσιο συμφέρον

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου, ΝΕΑ, 1.10.11

Ενα από τα πιο εμβληματικά κείμενα της νεοελληνικής γραμματείας το έχει γράψει, ως γνωστόν, κάποιος που δεν ήξερε ούτε γραφή ούτε ανάγνωση. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, έμπορος στα νιάτα του, αγωνιστής μετά, έμαθε να γράφει για να μπορέσει να εκφράσει το αίσθημα της αδικίας που τον έπνιγε. Πίστευε πως το κράτος, το Δημόσιο, το οποίο το είχε πληρώσει με τις πληγές του, δεν τον είχε ανταμείψει ως θα όφειλε. Η σχέση της ελληνικής κοινωνίας με το Δημόσιο, από την πρώτη κιόλας στιγμή της ύπαρξής της, λειτούργησε κάπως σαν «εθνικό παράδειγμα», μια «εθνική αφήγηση» που δημιουργούσε τους συνεκτικούς δεσμούς και όριζε το μέτρο της δικαιοσύνης. Οσοι έβρισκαν θέση στο Δημόσιο αισθάνονταν δικαιωμένοι. Οσοι έμεναν απέξω αισθάνονταν αδικαίωτοι.

Ξέρουμε πολύ καλά πως στην πιο πρόσφατη ιστορία μας ο διορισμός στο Δημόσιο ήταν άμεσα εξαρτημένος από τον βαθμό εθνικοφροσύνης του πολίτη. Το κράτος που προέκυψε μετά τον Εμφύλιο επί δεκαετίες χρησιμοποίησε το Δημόσιο για να βαθμολογεί τους πολίτες του.
Ας μην ξεχνάμε ότι όταν το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την εξουσία το 1981,η κοινωνική δικαιοσύνη που επαγγέλθηκε είχε να κάνει και με αυτό. Μεγάλες μερίδες της ελληνικής κοινωνίας που παρέμεναν ώς τότε αποκλεισμένες βρήκαν τη θέση τους, δικαιώθηκαν.

Αυτά μας διδάσκει η Ιστορία. Οπως επίσης η Ιστορία, διδάσκει πως το υπέρογκο Ελληνικό Δημόσιο δεν είναι προϊόν καμιάς σοσιαλιστικής ιδεολογίας και κανενός βαθέος ή ρηχού ΠΑΣΟΚ. Ας μην ξεχνάμε πως τις μεγάλες κρατικοποιήσεις τις είχε ήδη κάνει ο ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας Κ. Καραμανλής.

Σήμερα αυτό το Δημόσιο έχει πτωχεύσει μαζί με τις πελατειακές σχέσεις, την αναξιοκρατία και το βασικό τους προϊόν, την εκτεταμένη διαφθορά. Ομως, όπως όλοι οι επιχειρηματίες δεν είναι φοροφυγάδες, έτσι και δεν είναι ανάξιοι του ρόλου τους όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι.

Σήμερα, εν μέσω γενικευμένου πανικού, θεωρείται «πολιτικώς ορθό» να φέρνουμε το Δημόσιο απέναντι στην ελληνική κοινωνία. Κάτι που καταντά και ανήθικο και αυτοκαταστροφικό, μια και κατ' αυτόν τον τρόπο παραγνωρίζουμε πως η ασθένεια του Δημοσίου είναι ασθένεια ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας, είναι ασθένεια του «εθνικού παραδείγματος».

Κι αν πτώχευσε το Δημόσιο, πτώχευσε κατά κύριο λόγο γιατί, όπως και η υπόλοιπη κοινωνία, κατάργησε τα κριτήρια αξιολόγησης. Και όταν μιλάς για κριτήρια, μιλάς για παιδεία. Για μια ακόμη φορά μπορείς να διαπιστώσεις πως το αδιέξοδο, πριν γίνει αδιέξοδο λογαριασμών, υπήρξε πρόβλημα παιδείας. Μια ελλειμματική παιδεία η οποία χτύπησε κατά κύριο λόγο την πολιτική τάξη, τους διαχειριστές του Δημοσίου.

Γιατί αυτό που μας συμβαίνει σήμερα δεν είναι μόνο θέμα λογαριασμών. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ζήτημα «εθνικού παραδείγματος». Αυτό ψάχνουμε, ένα καινούργιο «εθνικό παράδειγμα» που θα μας επιτρέψει να βγούμε από δω μέσα.

Και το ερώτημα είναι αν η πολιτική τάξη είναι ικανή να το διαμορφώσει πριν το δράμα εξελιχθεί σε πραγματική τραγωδία, μια τραγωδία χωρίς από μηχανής θεό, στο έλεος του διονυσιασμού που φέρνει ο πανικός.