Η αποτυχία μιας κοινωνίας

Του Γιάννη Στεφανίδη, http://www.parallaximag.gr, 19.10.12

Η κατάσταση στο Α.Π.Θ. αποτελεί άλλο ένα κρούσμα αποτυχίας της ελληνικής κοινωνίας να αποδεχθεί – πόσω μάλλον να περιφρουρήσει – το σεβασμό βασικών κανόνων ανθρώπινης συμβίωσης (δεν πηγαίνω παραπέρα για να μιλήσω για «αξίες», «ελευθερίες» και τα συναφή). Είναι γνωστή η περιφρόνηση για τους δημόσιους/κοινόχρηστους χώρους στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι από εμάς φροντίζουμε ώστε τα σπίτια και τα αυτοκίνητά μας να αστράφτουν, περιβαλλόμαστε, όμως, από βρώμικους δρόμους, ανεξέλεγκτες χωματερές, ρυπαρές ακτές, και κάθε λογής αυθαίρετες «παρεμβάσεις». Το Α.Π.Θ. δεν αποτελούσε εξαίρεση, ακόμα και σε λιγότερο χαλεπούς καιρούς. Σήμερα, όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς και από τις φωτογραφίες, η Πανεπιστημιούπολη παρουσιάζει απαράδεκτη και επικίνδυνη εικόνα. Η αναζήτηση ευθυνών μπορεί εύκολα να οδηγήσει την …μπάλα στην κερκίδα. Ασφαλώς έχουν ευθύνη το ανάλγητο Δημόσιο που δεν δίνει πόρους για την Παιδεία, οι διοικήσεις του Α.Π.Θ. από το 1987 που εισήγαγαν, εκμεταλλεύτηκαν και συντήρησαν το εργολαβικό καθεστώς (της σημερινής διοίκησης μη εξαιρουμένης), οι πανεπιστημιακοί που ανεχθήκαμε αυτό το καθεστώς, οι εργολάβοι – που τη δουλειά τους έκαναν, στο κάτω-κάτω – αλλά και όσοι μέσω του συστήματος αυτού επιδίωξαν να εξυπηρετήσουν συγγενείς, φίλους ή «πελάτες» μακριά από τις διαδικασίες του ΑΣΕΠ ή άλλου τρόπου αξιοκρατικής επιλογής.

Τη μικρότερη ευθύνη, ακόμα και για τη συσσώρευση σκουπιδιών αλλά και πιο επικίνδυνων οργανικών αποβλήτων, πιστεύω ότι την έχουν οι λεγόμενοι «εργολαβικοί». Όντας σε απόγνωση – όπως και εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι και απολυμένοι του Ιδιωτικού Τομέα, για να μην ξεχνιόμαστε – πιστεύουν ότι δεν τους έχει απομείνει άλλο μέσο πίεσης από τη μετατροπή της Πανεπιστημιούπολης σε ανεξέλεγκτη χωματερή.

Επιστρέφω, λοιπόν, στους κανόνες ανθρώπινης συμβίωσης. Δεν λέω τα υπόλοιπα μέλη της πολύπαθης «πανεπιστημιακής κοινότητας» – διδάσκοντες, διοικητικοί, φοιτητές – να πάρουν σκούπες, φαράσια και σακούλες και να υποκαταστήσουν τους απλήρωτους εργολαβικούς. Το γεγονός, όμως, ότι οι κοινόχρηστοι χώροι βρίθουν από πλαστικά μπουκαλάκια, ποτήρια και υπολείμματα γρήγορου φαγητού μαρτυρά ότι, αδιαφορώντας, προσθέσαμε τα προσωπικά μας απορρίμματα στο σωρό. Γιατί; Ίσως κάποιοι θεώρησαν ότι έτσι ενισχύουν τον αγώνα των εργολαβικών. Οι περισσότεροι, όμως, τολμώ να υποθέσω, το έπραξαν από αδιαφορία· αδιαφορία αν η αίθουσα διδασκαλίας θα «κολυμπά» σε χυμένους καφέδες και αναψυκτικά· αν ο διάδρομος θα είναι στρωμένος με πλαστικά μπουκάλια, ποτήρια και υπολείμματα γρήγορου φαγητού· αν ο νιπτήρας και η λεκάνη στην τουαλέτα θα έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας από χαρτί και άλλα προϊόντα προσωπικής υγιεινής· αν τα γρασίδια θα έχουν καταστεί επικίνδυνα από σπασμένα γυαλιά, ακόμα και σύριγγες μιας χρήσης, όπως αυτή που έπιασε στα χέρια του ο μικρός μου την περασμένη εβδομάδα.

Η εικόνα του Α.Π.Θ. αποκαλύπτει ότι, παράλληλα με τα ελλείμματα στην οικονομία, τη διαφάνεια και τη διακυβέρνηση, η χώρα πάσχει από σοβαρό έλλειμμα αγωγής· έλλειμμα που ενθαρρύνει, κατά πως μας συμφέρει, την ασυδοσία ή την αδιαφορία σε βάρος των κοινών αγαθών. Πρόκειται για στάση ζωής που, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι μέρος της παθογένειας που μας οδήγησε στη σημερινή κρίση.

*Ο Γιάννης Στεφανίδης διδάσκει Ιστορία στη Σχολή Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ. Είναι διδάκτωρ του London School of Economics. Έχει διατελέσει συνεργάτης του Ι.Μ.Χ.Α. και έχει εργαστεί για την Ελληνική Υπηρεσία του Β.Β.C.