Η ώρα για μια προοδευτική ατζέντα

Του Ανδρέα Γιάνναρου, www.metarithmisi.gr, 14.11.13

Μετά την πρόταση δυσπιστίας, η κυβερνητική συνοχή μπορεί να μην κλονίστηκε, αλλά σημείωσε μία ακόμη απώλεια. Πλέον ακόμα και ο πιο αισιόδοξος, δύσκολα μπορεί να πιστέψει ότι μια σχετικά εύθραυστη κυβερνητική πλειοψηφία, θα αντέξει μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας της και θα περάσει αλώβητη από την μέγγενη των επόμενων μέτρων και νομοσχεδίων. Το πρόβλημα για την κυβέρνηση Σαμαρά σήμερα, δεν είναι τόσο η απονομιμοποίησή της πολιτικά, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ ακόμα δεν έχει καταφέρει να παρουσιάσει ένα πλειοψηφικό ρεύμα με άμεση κυβερνητική προοπτική, όσο κοινωνικά. Παρά την απομάκρυνση της άτακτης χρεοκοπίας, τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, την απόσπαση ενός θετικού προγράμματος στήριξης από το Eurogroup, δεν έχει καταφέρει να προβάλλει ένα σχέδιο εθνικής ανασυγκρότησης, να προβεί σε ριζικές αλλαγές στους τομείς που νοσούν σήμερα, όπως δημόσια διοίκηση, δικαιοσύνη, παιδεία, υγεία και να καταπολεμήσει την φτώχεια και την ανεργία, με ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας, να εξυγιάνει τις δομές του κράτους και των θεσμών. Με επικοινωνιακές κινήσεις (κλείσιμο ΕΡΤ, μετατάξεις δημοτικών αστυνομικών και φυλάκων, έτσι "τυφλά", για να βγουν τα νούμερα) και επιστρατεύοντας πάντα το νόμο και την τάξη (υπέρ του δέοντος ορισμένες φορές),

προσπαθεί να διατηρήσει μια ατζέντα που είναι φιλική προς ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας, δηλαδή σύγκρουση με τις συντεχνίες, νόμος και τάξη, δαιμονοποίηση για ό,τι είναι κρατικό και δημόσιο. Αυτή η ατζέντα όμως αρχίζει και κάνει νερά από την στιγμή που η σύγκρουση με τις συντεχνίες έχει μετατραπεί απλώς σε ενίσχυση του προφίλ τού πρωθυπουργού, όταν ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί το ενιαίο μισθολόγιο στις ΔΕΚΟ, όταν ακόμα συντηρούνται άχρηστοι δημόσιοι οργανισμοί, όταν ακόμα δεν έχει προχωρήσει η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και όταν ακόμα επιδοτούνται τα ευγενή ταμεία.

Το επιχείρημα λοιπόν, ότι αυτή η κυβέρνηση πρέπει να στηριχθεί πάση θυσία για να μην έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ και η οποία θυμίζει τις αλησμόνητες εποχές του Ανδρέα Παπανδρέου, που πάντα προεκλογικά καλούσε τον κόσμο της αριστεράς να τον ψηφίσει για να μην βγει η δεξιά και τον πάει στα ξερονήσια, είναι κυρίως επίκληση της επικοινωνιακής στρατηγικής Σαμαρά, για να διαιωνίσει την ηγεμονία του, να έχει ως μπαμπούλα τον ΣΥΡΙΖΑ (και την έξοδο από το ευρώ) και κατακερματισμένο τον χώρο της κεντροαριστεράς.

Αυτή η επίκληση λοιπόν σήμερα, δεν έχει τόσο ισχυρό έρεισμα όσο προ δύο ετών, πρώτον γιατί η πλειοψηφία των πολιτών, έχοντας γονατίσει από φόρους, χαράτσια και μειώσεις, δεν φαίνεται να έχει απεριόριστες αντοχές και δεύτερον γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί με πολύ αργά βήματα να απαγκιστρωθεί από την γοητεία των αγανακτισμένων και της λαϊκής αντι-βίας και να μετατραπεί σε ένα κυβερνητικό σχήμα, άρα ελκτικό και όχι μπαμπούλα για ψηφοφόρους τού μεσαίου χώρου.

Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι αν πρέπει να πάμε άμεσα σε εκλογές, που προφανώς ορθώς αποτράπηκε, αλλά ποιο πρέπει να είναι το εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο απέναντι στην ηγεμονία Σαμαρά. Αυτό προϋποθέτει προετοιμασία εναλλακτικής προοδευτικής διεξόδου, μέσα από την σύγκλιση ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων. Προϋποθέτει πρώτα και κύρια ένα νέο σχήμα (η μορφή και η δομή του αναζητούνται), νέα πρόσωπα, νέα πολιτική κατεύθυνση και νέο πρόγραμμα.

Δυστυχώς, οι κύριες δυνάμεις προς τις οποίες τίθενται αυτά τα ερωτήματα, το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ, αδυνατούν να εμπνεύσουν και να κινητοποιήσουν εκείνα τα κοινωνικά στρώματα πάνω στα οποία θα στηριχθεί ένα πλειοψηφικό ρεύμα, είναι αδύναμα μεταρρυθμιστικά, χρεοκοπημένα και γερασμένα πολιτικά (το ΠΑΣΟΚ περισσότερο, η ΔΗΜΑΡ λιγότερο) και εν τέλει, τα κόμματα αυτά αδυνατούν να συλλάβουν σε έναν νέο, ριζικό εθνικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας. Η κυβερνητική τους παρουσία μετά τον σχηματισμό της τρικομματικής, δεν έχει πείσει ακόμα ότι η δημιουργία ενός τρίτου πόλου θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην διαχείριση της κρίσης και ούτε έχει γίνει ευκρινές ποιες οι είναι διαφορές μιας προοδευτικής διακυβέρνησης, από αυτήν του Σαμαρά. Ανακατανομή των πόρων υπέρ των αδυνάτων, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, αποκέντρωση και στήριξη κοινωνικών προγραμμάτων μέσω δήμων, εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος και ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο των κοινωνικών εταίρων με διασφάλιση της εργατικής νομοθεσίας και νομιμότητας, οφείλουν να είναι βασικά ζητήματα μιας προοδευτικής ατζέντας.

Η πρωτοβουλία των 58 είναι μία αρχή, όμως μην περιμένουμε θαύματα. Χωρίς πολιτικό σχέδιο, χωρίς ικανή και αξιόπιστη πολιτική ηγεσία, χωρίς κοινωνικό ρεύμα στήριξης, δεν μπορεί να διαμορφωθεί αυτός ο νέος πόλος. Και το κυριότερο, θα πρέπει το νέο αυτό που θα προκύψει, να αποτελέσει κοινωνική αναγκαιότητα και να έχει προοπτική προοδευτικής μετατόπισης του άξονα και όχι απλώς να εκφραστεί ως φορέας συγκόλλησης δύο κομμάτων, μερικών κινήσεων και κάποιων εμβληματικών προσωπικοτήτων.

Για να το πετύχει αυτό η δημοκρατική παράταξη, οφείλει να υπερβεί το δίλημμα μνημόνιο / αντι-μνημόνιο και να διαμορφώσει μια μεταμνημονιακή ατζέντα δομικών μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών αλλαγών σε όλους τους τομείς. Όσο το πεδίο άσκησης πολιτικής μεταφέρεται σε αυτό των μεταρρυθμίσεων, υπάρχει ζωτικός χώρος για να αναπτυχθεί και ο νέος αυτός φορέας.

Αντιθέτως, όσο κυριαρχεί στην πολιτική αρένα το δίλημμα μνημόνιο-αντιμνημόνιο, Ευρώπη-δραχμή, τόσο θα ενισχύεται το δίπολο Ν.Δ-ΣΥΡΙΖΑ που θα αφομοιώνει και τις κυρίαρχες τάσεις της κοινωνίας, ακόμα και τις πιο μετριοπαθείς, που πάντα όμως αναζητούν κυβερνητική λύση. Έτσι, η αναγκαιότητα του τρίτου πόλου θα αποτελέσει μόνο μια εμμονή κάποιων προσωπικοτήτων και θα θυμίζει τον περίφημο τρίτο πόλο της αριστεράς απέναντι στον πάλαι ποτέ κραταιό δικομματισμό. Και η κοινωνία σήμερα δεν χρειάζεται ένα άλλο σχήμα, που απλώς θα έχει τον ρόλο του κομπάρσου, αλλά πολιτικό σχέδιο προοδευτικής διεξόδου.