Μπαγιάτικοι σπόροι ιδεών που δύσκολα θα καρπίσουν αποτελέσματα.

Του Πάνου Τσορμπατζόγλου*, 9.2.2013

Από το συνέδριο του Economist για την Γεωργική Ανάπτυξη. 

«Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, σε αντίστοιχη εκδήλωση, σ’ αυτήν την αίθουσα, συζητούσαμε με τον κύριο Ευθυμιάδη, άνθρωπο που ασχολείται με τον γεωργικό τομέα, ακριβώς τα ίδια πράγματα». 

Ήταν το πιο χαρακτηριστικό σχόλιο που ακούστηκε στο συνέδριο για την Αγροτική Ανάπτυξη που διοργάνωσε το γνωστό περιοδικό «The Economist» και ανήκει στον κ. Τζανέτο Καραμίχα, πρόεδρο από το 2000 της ΠΑΣΕΓΕΣ, του ανώτατου συνεταιριστικού οργάνου των αγροτών.Τελικά ισχύει το «όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν;».  Στον αγροτικό τομέα, περισσότερο ίσως από άλλους τομείς της οικονομίας, η αλήθεια της πρότασης είναι, σχεδόν, κανόνας.  Στη λίστα των παρακάτω διαπιστώσεων προκαλώ όποιον δεν συμφωνεί με τον προηγούμενο ισχυρισμό να βάλλει όποια ημερομηνία θέλει.  Βεβαιώ, χωρίς ενδοιασμούς,  ότι η επικαιρότητα της διαπίστωσης θα είναι το ίδιο αδιαφιλονίκητη. 

•   Η Ελλάδα πρέπει να παράγει προϊόντα μεγάλης προστιθέμενης αξίας.

·         Η παραγωγή ποιοτικών αγροτικών προϊόντων είναι η μόνη διέξοδος στην αδιέξοδη αγροτική μας πολιτική.

·         Η αγρότες μας θα πρέπει να πάψουν να στηρίζονται στις επιδοτήσεις, (που τελειώνουν), και να στραφούν σε προϊόντα που τα ζητούν οι αγορές.

·         Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για μια στροφή  των εκτατικών καλλιεργειών προς τις εντατικές (πχ αντί για βαμβάκι κηπευτικά).

·         Η αναδιοργάνωση και αναμόρφωση των αγροτικών συνεταιρισμών είναι πρωταρχικής σημασίας για την αναζωογόνηση της υπαίθρου.

·         Η εξυγίανση του κυκλώματος παραγωγή, χονδρική διάθεση, τυποποίηση, λιανική επείγει όσο ποτέ άλλοτε.

·         Οι παρεμβάσεις στον αγροτικό τομέα, μέσω των κοινοτικών προγραμμάτων χρηματοδότησης, θα πρέπει να αποκτήσουν ουσιαστικό χαρακτήρα.

·         Θα πρέπει να καταρτιστεί Εθνικό Κτηματολόγιο, (ή έστω Εθνικό Αγροτικό Κτηματολόγιο), για να οριστούν οι χρήσεις γης που ανήκουν στη γεωργία.

·         Η μικρή (45 στρ.), ανά γεωργική εκμετάλλευση, έκταση γης πρέπει να αυξηθεί ή έστω να αξιοποιηθεί από οικογενειακές καλλιέργειες μεγάλης έντασης εργασίας.

·         Θα πρέπει να προσδιοριστούν οριστικά οι κα’ επάγγελμα αγρότες από αυτούς που ασκούν ευκαιριακά γεωργία.

·         Η καινοτομία θα πρέπει να μπει στη ζωή του Έλληνα αγρότη.

·         Ο αγροτικός τομέας θα πρέπει να γίνει εξωστρεφής και να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες εξαγωγικές δραστηριότης.

·         Η περιβαλλοντική φροντίδα όπως και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα στη διαδικασία της αγροτικής παραγωγής πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

·         Κτλ, κτλ, κτλ.

Καλά, θα μου πείτε, τόσο απαισιόδοξος απολογισμός παρά την παρουσία τόσων επιφανών προσκεκλημένων του χώρου;  (Θ. Τσαυτάρης, υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Θ. Σκόρδας, υφυπουργός ανάπτυξης, S. Smits, υφυπουργός εξωτερικού εμπορίου της Ολλανδίας, H. Reichenbach, επικεφαλής task force στην Ελλάδα, Τζανέτος Καραμίχας, πρόεδρος ΠΑΣΕΓΕΣ, Γ. Σταθάκης, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ κ.α.), Εντάξει μπορεί να υπερβάλλω κάπως αλλά, βρε αδερφέ, κουράστηκα τόσα χρόνια τα ίδια και τα ίδια.

Ασφαλώς και δεν ισχυρίζομαι ότι οι παραπάνω προτάσεις είναι ελάσσονος σημασίας.  Ούτε ότι  ο ισχυρισμός-πρόταση που ακολουθεί είναι προαπαιτούμενο των όσων (ξανα)ακούστηκαν.  Κάθε άλλο.  Αλλά, πιστεύω ακράδαντα ότι, για μια ακόμη φορά, οι πολλοί επικεντρώθηκαν στο τι, που και πως θα παράξω, (καλλιεργήσω), χωρίς προηγουμένως να έχω εξαντλήσει το που, σε ποιον και με ποιο τρόπο θα το πουλήσω.  Θαρρείς και είμαστε ακόμη στα μέσα του προηγούμενου αιώνα όπου η παραγωγή ήταν το ζητούμενο καθώς η κατανάλωση ήταν δεδομένη από τον στερούμενο τροφίμων, λόγω πολέμου, πληθυσμό της γης.

Κάποιες νύξεις για «υποστηρικτικές δράσεις» προς τον πρωτογενή τομέα έκανε ο υπουργός γεωργίας υπονοώντας έρευνες αγοράς και προωθητικές ενέργειες.   Κάποιοι άλλοι, ερευνητές κυρίως, μίλησαν για την «επισιτιστική ασφάλεια» των τροφίμων, τη νέα προτεραιότητα στη ευρωπαϊκή γεωργική ανάπτυξη, πράγμα που στην παράφραση του σημαίνει μελέτη των αναγκών των καταναλωτών και παραγωγή που θα στοχεύει στην διατροφική αυτάρκεια.

Οι πρώτοι που μίλησαν ανοιχτά για κανόνες ανάπτυξης, μελέτη αγορών, υιοθέτηση προωθητικών δράσεων, καινοτομία και εξειδίκευση αγορών-στόχων, που μίλησαν με άλλα λόγια με τη γλώσσα του σύγχρονου μάρκετινγκ ήταν οι επιχειρηματίες.  Που είναι καιρός η πολιτεία να τους αντιμετωπίσει ως απαραίτητους συνεργάτες στην αναγέννηση και του τομέα της γεωργίας.  Με την απαραίτητη προϋπόθεση του διαχωρισμού των ευκαιριακών διαπλεγμένων «επιχειρηματιών» των επιδοτήσεων και της ρεμούλας, από τους «γενναίους» και ταγμένους στην προκοπή του τόπου και τη δική τους.  Για να ξεχωρίσει με την ευκαιρία μια για πάντα «η ήρα από το στάρι».

* Γεωτεχνικός, πρώην διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεων.