Πρυτάνεις: η αξιοπρεπής επιλογή της παραίτησης

 Των Αστέριου Κατσαμούρη και Μάρκου Ασσαελ*

Αν, λοιπόν, αυτόν τον έλεγχο δεν μπορούν να τον ανεχθούν οι πρυτάνεις, εμμένοντας σ’ ένα διοικητικό καθεστώς «πρυτανικής απολυταρχίας», επενδυμένης με αριστερόλογη συνθηματολογία περί δήθεν αυτοδιοίκητου, δημοκρατικού πανεπιστημίου, ας παραιτηθούν. Ισως έτσι καταφέρουν να αποδείξουν ότι η ασυνήθιστα έντονη και ομόφωνη αντίδρασή τους στον νόμο δεν έγινε ή δεν γίνεται για τη διατήρηση των προνομίων τους.

Ως γνωστόν, τον Αύγουστο του 2011, 255 βουλευτές από τους 300 (ποσοστό 85%!), ψήφισαν το νέο θεσμικό πλαίσιο για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (AEI), γνωστό και ως «νόμος Διαμαντοπούλου». Αυτονόητο συνεπακόλουθο θα ήταν να εφαρμοστεί χωρίς καθυστερήσεις ο νόμος μετά την ασυνήθιστα μεγάλη κοινοβουλευτική του αποδοχή. Ωστόσο, κάτι τέτοιο, δυστυχώς, δεν έγινε, αποδεικνύοντας την παθογένεια και τα ελλείμματα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στη χώρα μας.

Ολοι θυμόμαστε ότι η Επιτροπή Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ άμεσα και πολλοί πρυτάνεις έμμεσα ή άμεσα κήρυξαν «ΑΝΥΠΑΚΟΗ» στην εφαρμογή του νόμου. Δυστυχώς, όμως, δεν ήταν μόνο οι γνωστές αντιδράσεις περί «ανατροπής στον δρόμο» που χαρακτήριζαν και χαρακτηρίζουν την κοινοβουλευτική αντίληψη της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο νόμος υπονομεύτηκε και εκ των έσω, από τα ίδια τα κόμματα που τον ψήφισαν. Aπό κυβερνητικής πλευράς, οι πρώτοι κακοί οιωνοί εμφανίστηκαν εκ μέρους του τότε υπουργού Παιδείας, ακαδημαϊκού Γ. Μπαμπινιώτη. Τα ουσιαστικά όμως πλήγματα στη συνεπή εφαρμογή του νόμου τα κατάφερε ο επόμενος υπουργός, ο κ. Αρβανιτόπουλος. Ακολούθησαν αμέσως σημαντικές τροποποιήσεις του νόμου με πρόσχημα να τον καταστήσουν λειτουργικό και εφαρμόσιμο, πριν όμως ακόμη επιχειρηθεί η εφαρμογή των διατάξεών του. Στην πανεπιστημιακή κοινότητα οι επικριτές του νόμου έχασαν παντελώς τη δυναμική τους, όταν στην ηλεκτρονική ψηφοφορία που διεξήχθη το 2012 για την εκλογή των Συμβουλίων των Ιδρυμάτων, μετά την τριπλή βίαιη παρεμπόδιση της ψηφοφορίας με κάλπη, υπήρξε καθολική συμμετοχή των Μελών ΔΕΠ. Αυτό κατέδειξε, για μια ακόμη φορά, αφενός την ισχυρή πλειοψηφική θέληση των μελών ΔΕΠ για την εφαρμογή του νόμου και αφετέρου την ανομολόγητη συμπεριφορά των καταφανώς μειοψηφούντων αυτοαποκαλούμενων «ντόπιων δημοκρατικών πανεπιστημιακών δυνάμεων», με τις οποίες το σύνολο σχεδόν των Πρυτανικών Αρχών «συμβάδιζε», πιασμένο «χέρι χέρι» και με την αξιωματική αντιπολίτευση. Ωστόσο, οι πρυτάνεις συνέχισαν, και συνεχίζουν ακόμη, να αντιδρούν στην εφαρμογή του νόμου και ιδίως των διατάξεων εκείνων που θίγουν την εξουσία και τα προνόμιά τους. Μάλιστα, από την εποχή της ψήφισης του «νόμου Διαμαντοπούλου», το, μη θεσμικό βεβαίως, όργανο της «Συνόδου των Πρυτάνεων» συνεδρίασε 23 φορές (!), δηλαδή μία φορά τον μήνα (www.synodos-aei.gr), μέχρι την προχθεσινή τακτική 74η συνεδρίασή του στη Θεσσαλονίκη, με κύριο περιεχόμενο την έμμεση ή άμεση αντίθεσή του στο περιεχόμενο του νέου θεσμικού πλαισίου. Με την τελευταία δε «σύνοδό» τους ζητούν και νέες τροποποιήσεις, με κύρια απαίτηση την ουσιαστική κατάργηση του ρόλου των Συμβουλίων των Ιδρυμάτων. Κοντολογίς, απαιτούν την επαναφορά του νόμου 1262/1982, ο οποίος εφαρμόστηκε για τριάντα χρόνια και για τον οποίο οι πάντες ζητούσαν να αλλάξει εκ βάθρων!

Αυτή η κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση απαίτηση των πρυτάνεων να κωλυσιεργούν την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου, καταδεικνύει μια απλή αλήθεια: οι πρυτάνεις δεν επιθυμούν να ασκούν τα καθήκοντά τους κάτω από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο. Στο σημείο αυτό αναδύεται ένα απλό ερώτημα: Γιατί άραγε δεν παραιτούνται; Οχι ως ένδειξη διαμαρτυρίας, ούτε ως ένδειξη αγανάκτησης, ούτε για την κατάσταση των πανεπιστημίων, ούτε για τις κλειστές σχολές, ούτε για τις εβδομάδες που χάνονται, ούτε για την ταλαιπωρία των φοιτητών και των οικογενειών τους, ούτε για τη διαθεσιμότητα, ούτε για την έλλειψη κονδυλίων, ούτε για τη μη καθαριότητα, ούτε για τα χιλιάδες καθημερινά προβλήματα..., αλλά απλά και μόνον ως ελάχιστη ένδειξη αξιοπρέπειας και ευθιξίας!

Ούτως ή άλλως, εκλέξαμε τους πρυτάνεις για να υπηρετήσoυν τα ΑΕΙ, όχι για να γίνουν νομοθέτες! Ούτε για να συναντώνται κάθε λίγο σε άλλο ΑΕΙ και να βγάζουν «ομόφωνες» αποφάσεις, θέτοντας την εύλογη απορία για το πώς δημιουργείται αυτή η τόσο αγαστή σύμπνοια! Aπίστευτο, αλλά συγχρόνως, επιτρέψτε μας να πούμε, και συγκινητικό! Eβδομηκοστή Τετάρτη Σύνοδος πρόσφατα!.. Απανωτές ομόφωνες αποφάσεις επί παντός αντικειμένου, με μια συνεχώς κοινή συνιστώσα: για όλα φταίει ο νόμος!

Η πρόσφατη ομόφωνη απόφασή τους ζητεί νομοθετική τροποποίηση με την οποία να περιορίζονται σημαντικά οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου των Ιδρυμάτων, ενός οργάνου που εκλέχτηκε από την ίδια την πανεπιστημιακή κοινότητα που εξέλεξε και τους πρυτάνεις. Τι άραγε τους ενοχλεί; Προφανώς, ο έλεγχος εκ μέρους των Συμβουλίων! Οσοι από εμάς σπούδασαν στο εξωτερικό γνωρίζουν πολύ καλά ότι η πρυτανεία ως ακαδημαϊκή-πνευματική αρχή είναι υπεύθυνη μόνο για ακαδημαϊκά θέματα (εκπαίδευση, έρευνα, ΠΑΙΔΕΙΑ, εσωτερικοί κανονισμοί σπουδών και έρευνας, μεταπτυχιακά, διδακτορικά κ.λπ.), ενώ το Συμβούλιο Ιδρύματος, απαρτιζόμενο από επιφανή εξωτερικά μέλη, για διοικητικά και στρατηγικά θέματα του Ιδρύματος, όπως η διαχείριση του διοικητικού προσωπικού, η αναζήτηση και ο έλεγχος δημόσιας αλλά και ιδιωτικής χρηματοδότησης και η αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας εντός του Ιδρύματος, με γνώμονα πάντα την αναβάθμιση της Παιδείας και της Ερευνας. Ετσι λειτουργούν σχεδόν όλα τα πανεπιστήμια.

Αν, λοιπόν, αυτόν τον έλεγχο δεν μπορούν να τον ανεχθούν οι πρυτάνεις, εμμένοντας σ’ ένα διοικητικό καθεστώς «πρυτανικής απολυταρχίας», επενδυμένης με αριστερόλογη συνθηματολογία περί δήθεν αυτοδιοίκητου, δημοκρατικού πανεπιστημίου, ας παραιτηθούν. Ισως έτσι καταφέρουν να αποδείξουν ότι η ασυνήθιστα έντονη και ομόφωνη αντίδρασή τους στον νόμο δεν έγινε ή δεν γίνεται για τη διατήρηση των προνομίων τους.

*Ο κ. Αστέριος Κατσαμούρης είναι καθηγητής Αγγειοχειρουργικής στο ΑΠΘ και ο κ. Μάρκος Ασσαέλ, καθηγητής Πολυτεχνείου ΑΠΘ.