Σοσιαλιστικός λαϊκισμός ή Σοσιαλδημοκρατική κεντροαριστερά;

Του Γεράσιμου Γεωργάτου, 12.9.11

Από την ελληνική πολιτική σκηνή απουσιάζει μια σοβαρή σοσιαλδημοκρατική κεντροαριστερά με δυτικές και όχι τριτοκοσμικότροπες προδιαγραφές, που θα συμβάλει χωρίς συμβιβασμούς, αμφιταλαντεύσεις και κουτοπονηριές στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό της χώρας. Αυτό το χώρο καλείται να δημιουργήσει και να καλύψει η ΔΗΜΑΡ και με αυτό το πνεύμα να διαμορφώσει τις συμμαχίες της. Η δραματική και αδιέξοδη κατάσταση, η απαξίωση προσώπων και φορέων του παλαιού πολιτικού σκηνικού και το υψηλό ποσοστό αναποφάσιστων και αποχής φαίνεται να ευνοούν ένα τέτοιο εγχείρημα. Αντιθέτως, οι ανοιχτές πόρτες στην αγκυλωμένη αριστερά και το σοσιαλιστικό λαϊκισμό, εγγράφουν και τη ΔΗΜΑΡ στο παλαιό και φθαρμένο σκηνικό. Και εάν υποτεθεί ότι η εκλογική επιβίωση το επιβάλλει, να μην ξεχνάμε πως όποιος επιλέγει την επιβίωση χάνει τη ζωή, την πολιτική ζωή στην προκειμένη περίπτωση.

Ας ξεκινήσουμε μ` ένα κουίζ, μάλλον εύκολο για ανθρώπους που παρακολουθούν στοιχειωδώς τα ελληνικά πολιτικά πράγματα.

1.Ποιο από τα παρακάτω κόμματα  της αριστεράς τάχθηκε ανεπιφύλακτα κατά του μνημονίου και του μεσοπρόθεσμου; α) το ΚΚΕ, β) ο ΣΥΝ γ) η ΑΚΟΑ, δ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ε) το Άρμα Πολιτών, ζ) η ΔΗΜΑΡ, η) όλα τα παραπάνω.

2.Ποιο από τα παρακάτω κόμματα  της αριστεράς τάχθηκε κατά του νομοσχεδίου για την ανώτατη εκπαίδευση; α) το ΚΚΕ, β) ο ΣΥΝ γ) η ΑΚΟΑ, δ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ε) το Άρμα Πολιτών, ζ) η ΔΗΜΑΡ, η) όλα τα παραπάνω.

3.Ποιο από τα παρακάτω κόμματα  της αριστεράς τάχθηκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κατά του ανοίγματος των επαγγελμάτων (ταξί, δικηγόροι, φαρμακοποιοί, κλπ); α) το ΚΚΕ, β) ο ΣΥΝ γ) η ΑΚΟΑ, δ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ε) το Άρμα Πολιτών, ζ) η ΔΗΜΑΡ, η) όλα τα παραπάνω.

4.Ποιο από τα παρακάτω κόμματα  της αριστεράς τάχθηκε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κατά των μεταρρυθμίσεων στις ΔΕΚΟ; α) το ΚΚΕ, β) ο ΣΥΝ γ) η ΑΚΟΑ, δ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ε) το Άρμα Πολιτών, ζ) η ΔΗΜΑΡ, η) όλα τα παραπάνω.

5.Ποιο από τα παρακάτω κόμματα  της αριστεράς αντιμετωπίζει το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ ως περίπου ένα και το αυτό; α) το ΚΚΕ, β) ο ΣΥΝ γ) η ΑΚΟΑ, δ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ε) το Άρμα Πολιτών, ζ) η ΔΗΜΑΡ, η) όλα τα παραπάνω.

6.Ποιο από τα παρακάτω κόμματα  της αριστεράς θεωρεί ότι το ΠΑΣΟΚ ρευστοποιείται έως και διαλύεται; α) το ΚΚΕ, β) ο ΣΥΝ γ) η ΑΚΟΑ, δ) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ε) το Άρμα Πολιτών, ζ) η ΔΗΜΑΡ, η) όλα τα παραπάνω.

Αν απαντήσατε, 1-η, 2-η, 3-η, 4-η, 5-η, 6-η, έχετε κερδίσει και κυρίως έχετε καταλήξει αβίαστα στο συμπέρασμα ότι δυστυχώς και η ΔΗΜΑΡ παρά τις ρητορικές της διαβεβαιώσεις περί μεταρρυθμισμού, ευθύνης και τόλμης που κορυφώθηκε στις επιλογές Καμίνη και Μπουτάρη, δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να ξεφύγει παρά ελάχιστα από τα κλασικά αντανακλαστικά των δύο άλλων ρευμάτων της αριστεράς, του κομμουνισμού και του ριζοσπαστισμού, καθώς και του σοσιαλιστικού λαϊκισμού,  εγγραφόμενη «εξ αντικειμένου» στις δυνάμεις του διαρκούς «όχι» και της στασιμότητας.

Όταν μαζί με το όχι στο Μνημόνιο πετάς και τις μεταρρυθμίσεις, ξερά και χλωρά μαζί, ικανοποιείς τον αριστερό σου εαυτό αλλά όχι μεγάλο μέρος της κοινωνίας που αντιδρά μεν στην άδικη κατανομή των βαρών, αλλά αναγνωρίζει την αναγκαιότητα των μέτρων.

Όταν καταψηφίζεις το νομοσχέδιο για την ανώτατη εκπαίδευση, ικανοποιείς τους πρυτάνεις, το συνδικάτο των καθηγητών και τις φοιτητικές παρατάξεις, αλλά χάνεις τη μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών, των οικογενειών τους και της κοινωνίας.

Όταν αντιτίθεσαι στο άνοιγμα των επαγγελμάτων, ικανοποιείς το συνδικάτο των ταξιτζήδων, τους συλλόγους των φαρμακοποιών και των δικηγόρων, αλλά σε καμιά περίπτωση την πλειοψηφία των πολιτών. Το ίδιο και με την υπεράσπιση ή έστω την ανοχή των συνδικαλιστικών κεκτημένων σε διάφορες ΔΕΚΟ.

Και η συνήθεια ως μεγάλος οδηγός της ζωής και το εσωτερικευμένο αριστερόμετρο και οι ενοχές για την αποχώρηση από το γάμο και η ανάγκη δικαίωσης για τη διάσπαση της ενότητας, κλπ., όλα κατανοήσιμα ως αναγόμενα και στο σχετικά ανεξέλεγκτο υποσυνείδητο.

Μη κατανοήσιμες όμως οι συνειδητές πολιτικές επιλογές που ταιριάζουν περισσότερο στο κοινό του ριζοσπαστισμού, όπου βεβαίως ο χώρος είναι κατειλημμένος,  και του ανεύθυνου σοσιαλιστικού λαϊκισμού, αντίπαλου της ευθύνης και του μεταρρυθμισμού.

Τουλάχιστον συζητήσιμες είναι επίσης τόσο η εκτίμηση ότι το ΠΑΣΟΚ καταρρέει έως διαλύεται, όσο και η στοχοθέτηση της ΔΗΜΑΡ για ανασυγκρότηση του σοσιαλιστικού χώρου.

Το ΠΑΣΟΚ σίγουρα φυλλοροεί, αλλά δεν καταρρέει ούτε διαλύεται. Χάνει  ψηφοφόρους και καταρρέουν τα ποσοστά του, αλλά δεν πρόκειται να φτάσει στη διάλυση με οργανωμένη αποχώρηση τμημάτων του. Ακόμα και οι περιπτώσεις Μητρόπουλου και Δημαρά δρουν πιεστικά και τελούν εν αναμονή για την επιστροφή τους, μόλις αλλάξουν τα πράγματα και φύγει η σημερινή ηγεσία που «δεν είναι πραγματικό ΠΑΣΟΚ», όπως δήλωσε και ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, κος Παναγόπουλος, σε πρωινή εκπομπή της ΝΕΤ. Αυτά τα έξω - μέσα έχουν ξανασυμβεί, π.χ Γεράσιμος Αρσένης και άλλοι.

Γι` αυτό και η επιδίωξη της ΔΗΜΑΡ για ανασυγκρότηση του σοσιαλιστικού χώρου, δηλαδή να γίνει ΠΑΣΟΚ στη θέση του ΠΑΣΟΚ, δεν είναι παρά υπερφίαλος μικρομεγαλισμός. Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου οδηγούσε σε εξαφάνιση την Ένωση Κέντρου, τη δεκαετία του 80, ξεκινούσε, το 1974, από το ήδη ισχυρό 13 και όχι 2,3%, υπό άλλες συνθήκες και κυρίως με σαφή ταυτότητα, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό κατά την εκκίνηση ενός νέου κομματικού φορέα, τόσο για την αποτελεσματική ενσωμάτωση κάθε εντασσόμενου, όσο και για την επαλήθευση της χρησιμότητας και της αποδοχής του μέσα από την εκλογική πράξη.

Οι εκδοχές της αριστεράς στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρώπη, είναι βασικά τρεις: η κομμουνιστική, η ριζοσπαστική και η μεταρρυθμιστική. Και εδώ αρχίζουν οι ελληνικές ιδιαιτερότητες. Η μεν κομμουνιστική εκδοχή καλύπτεται από ένα ισχυρό, όπως πουθενά αλλού στην Ευρώπη, ΚΚΕ, η δε ριζοσπαστική εκδοχή από τον ΣΥΝ και τους ποικίλους φορείς του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ με έντονα αντισυστημικά χαρακτηριστικά. Όσο για τους Οικολόγους, στην Ελλάδα, ελάχιστη σχέση έχει η ρητορική και η πρακτική τους με των ομολόγων τους στη Γερμανία και τη Γαλλία, προσομοιάζοντας περισσότερο με του ΣΥΡΙΖΑ. Συνεπώς και καλώς, η ΔΗΜΑΡ δεν μπορεί να έχει συγκλίσεις με τους εν λόγω φορείς, αν και η κάθετη αντιμνημονιακή στάση της αφήνει την πόρτα ανοιχτή.

Στο χώρο της μεταρρυθμιστικής αριστεράς όντως στην Ελλάδα υπάρχει κενό. Το ΠΑΣΟΚ, ακόμα και στις καλύτερες στιγμές του, δεν κατόρθωσε να μετασχηματισθεί σε μια σοβαρή δυτικού τύπου σοσιαλδημοκρατία. Μην ξεχνάμε πως στην Ευρώπη η έννοια της αριστεράς περιλαμβάνει και τη σοσιαλδημοκρατία. Τα βαρίδια του τριτοκοσμικότροπου λαϊκισμού που εγκαθίδρυσε ο ιδρυτής του ήταν και είναι εντός του πάντοτε παρόντα και ισχυρά, αντιστεκόμενα σε κάθε αναγκαία μεταρρύθμιση που θίγει πελατειακά και συντεχνιακά κεκτημένα δεκαετιών. Γιατί στην Ελλάδα, ως κοινωνικό κράτος θεωρήθηκε η μαζική επέκταση των πελατειακών σχέσεων στο δημόσιο και η διεύρυνση ενός κρατικοδίαιτου ιδιωτικού τομέα, ενώ ως νεοφιλελευθερισμός η αδυναμία συντήρησης όλου αυτού του πλέγματος σε συνθήκες κρίσης, με συνέπεια να την πληρώνουν πρώτα τα εκτός πελατειακής και συντεχνιακής διαπλοκής πιο αδύναμα στρώματα.

Αν λοιπόν η ΔΗΜΑΡ ιδρύθηκε για να δράσει ως καταλύτης αναδιάταξης ενός φθαρμένου και απαξιωμένου πολιτικού σκηνικού που έφερε τη χώρα στη χρεοκοπία, δεν μπορεί να το κάνει συμμαχώντας με φορείς και προσωπικότητες που γαλουχήθηκαν πολιτικά  στον ανδρεοπαπανδρεϊκό λαϊκισμό, τον οποίο ακόμα ασπάζονται,  και φέρουν σοβαρό μέρος της ευθύνης για την πορεία της χώρας, ούτε προσαρμόζοντας σε μια τέτοια κατεύθυνση το λόγο της και την πρακτική της. Δυστυχώς, επειδή ως σοσιαλιστικός χώρος στην Ελλάδα εννοείται ακριβώς αυτός, η στόχευση εκ μέρους της ΔΗΜΑΡ στην ανασυγκρότησή του με δική της ανάλογη προσαμογή, αποτελεί πράξη αυτοαναίρεσης των αρχών και της ύπαρξής της.

Τον σοσιαλιστικό λαϊκισμό που καλλιεργεί νοσταλγικές αυταπάτες μπορεί να συνεχίσει να τον διαχειρίζεται μόνο του το ΠΑΣΟΚ. Από την ελληνική πολιτική σκηνή απουσιάζει μια σοβαρή σοσιαλδημοκρατική κεντροαριστερά με δυτικές και όχι τριτοκοσμικότροπες προδιαγραφές, που θα συμβάλει χωρίς συμβιβασμούς, αμφιταλαντεύσεις και κουτοπονηριές στον αναγκαίο εκσυγχρονισμό της χώρας.  Αυτό το χώρο καλείται να δημιουργήσει και να καλύψει η ΔΗΜΑΡ και με αυτό το πνεύμα να διαμορφώσει τις συμμαχίες της. Η δραματική και αδιέξοδη κατάσταση, η απαξίωση προσώπων και φορέων του παλαιού πολιτικού σκηνικού και το υψηλό ποσοστό αναποφάσιστων και αποχής φαίνεται να ευνοούν ένα τέτοιο εγχείρημα. Αντιθέτως, οι ανοιχτές πόρτες στην αγκυλωμένη αριστερά και το σοσιαλιστικό λαϊκισμό, εγγράφουν και τη ΔΗΜΑΡ στο παλαιό και φθαρμένο σκηνικό. Και εάν υποτεθεί ότι η εκλογική επιβίωση το επιβάλλει, να μην ξεχνάμε πως όποιος επιλέγει την επιβίωση χάνει τη ζωή, την πολιτική ζωή στην προκειμένη περίπτωση.  

O Γεράσιμος Γεωργάτος, είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Δημοκρατικής Αριστεράς