Θάρρος ή αλήθεια
Σήμερα τελείωσαν τα ψέματα. Η κυβέρνηση της «ριζοσπαστικής Αριστεράς» συμφώνησε στο δυσκολότερο και από πολλές απόψεις χειρότερο μνημόνιο των τελευταίων 5,5 χρόνων. Αν όλα πάνε «καλά» το μνημόνιο θα περάσει την Πέμπτη από την Βουλή των Ελλήνων, την Παρασκευή από το Eurogroup και την άλλη εβδομάδα απ’ όσα ευρωπαϊκά κοινοβούλια χρειάζεται. Και στις 20 Αυγούστου θα έχουμε τα χρήματα (τα δανεικά) για να δώσουμε τα 3,2 δισ. στην ΕΚΤ. Όμως τα πράγματα δεν θα ηρεμήσουν. Θα ακολουθήσει ένα οικονομικό και πολιτικό τσουνάμι. Έχουμε στη διάθεσή μας μερικές ώρες για να εκτιμήσουμε ψύχραιμα την κατάσταση.
Πώς τα κατάφερες;
Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τα σχετικά κείμενα που έχουν διαρρεύσει και τα συγκρίνει με τα προηγούμενα κείμενα των μνημονίων και άλλων σχετικών συμφωνιών θα διαπιστώσει ότι πολλές ρήτρες απλά επαναλαμβάνονται. Υποσχόμαστε δηλαδή, για άλλη μια φορά, ότι θα πραγματοποιήσουμε μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να έχουν γίνει πολύ πριν το 2010. Αλλά αυτή τη φορά η επίβλεψη θα είναι σαφώς πιο αποτελεσματική αλλά και πιεστική καθώς οι «θεσμοί» έχουν πλέον την εμπειρία της προηγούμενης πενταετίας. Εδώ η λύση δεν είναι το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι που έπαιζαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Τα μέτρα είναι πολύ σκληρά και δεν υπάρχουν περιθώρια ελιγμών διότι η Δαμόκλειος σπάθη (Grexit) θα συνεχίσει να βρίσκεται πάνω από τα κεφάλια μας. Αλλά και πάλι μην περιμένετε πολλά. Καθώς διάβαζα το draft είχα την αίσθηση ότι οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις, δηλαδή αυτές που θα ανοίξουν την ελληνική αγορά, αποτελούν μια υποσημείωση. Κάτι σαν «αν προλάβουμε…, ίσως…, μπορεί…». Άλλωστε έχουμε να κάνουμε με μια κυβέρνηση που είναι γνήσια αντιμεταρρυθμιστική και εταίρους που αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως ανεπίδεκτη μεταρρυθμίσεων. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι θα νοικοκυρευτεί λίγο το ασφαλιστικό. Αλλά και γι’ αυτό κρατάω πολύ μικρό καλάθι. Έτσι και πάλι το βάρος θα πέσει στα δημοσιονομικά μέτρα, δηλαδή στους φόρους.
Αίμα, Δάκρυα και Ιδρώτας
Πάλι. Διότι προσέξτε τι συμβαίνει. Αν και το μεγαλύτερο μέρος της συμφωνίας αποτελείται από ορθά μέτρα, η σχεδόν ταυτόχρονη παράλληλη εφαρμογή τους (έστω και ελλιπής) και ο συνδυασμός τους με την αύξηση των φόρων και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης θα αποτελέσει ένα εκρηκτικό μείγμα. Φανταστείτε ένα φθινόπωρο μέσα στο οποίο θα ξεκινήσουμε να νιώθουμε στο πετσί μας το πολλαπλό κόστος αυτών των επτά καταστροφικών μηνών: απολύσεις, κλείσιμο επιχειρήσεων, φόροι, διάλυση τραπεζικού συστήματος, άθλιο οικονομικό κλίμα, διατήρηση των capital controls, προβλήματα στη ρευστότητα και φυσικά κατακόρυφη πτώση της ζήτησης. Αυτό είναι το οικονομικό τσουνάμι. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεπεράσουμε το διπλό 30άρι στα τέλη του 2016. Δηλαδή να έχουμε ανεργία που να ξεπερνά το 30% ενώ η πτώση του ΑΕΠ να υπερβεί (σωρευτικά από το 2009) κατά πολύ το 30%. Το συνειδητοποιείτε;
Άσκηση υποταγής
Και όλα αυτά ένα μήνα μετά το ηρωικό ΟΧΙ. Πώς να αισθάνονται άραγε αυτοί που πραγματικά πίστεψαν ότι ο λαός μιας χώρας μπορεί να επιβάλλει τους όρους που θα του δανείσουν οι λαοί των άλλων χωρών; Επειδή υπάρχει και το φαινόμενο της γνωστικής ασυμφωνίας (cognitive dissonance) θα αργήσουμε αρκετά να παραδεχθούμε πόσο λανθασμένος ήταν ο τρόπος αντίδρασής μας. Αλλά θα επιταχύνει τη διαδικασία το ασφυκτικό πλαίσιο επίβλεψης που θα μας επιβληθεί, αν και την πρώτη κρυάδα την έχουμε ήδη πάρει.
Έλα να κάνουμε μια ευχή
Ας ελπίσουμε να επιμείνει το ΔΝΤ στα δύο ζητήματα που έχει θέσει: (α) σημαντική ελάφρυνση του χρέους (όχι γιατί η εξυπηρέτησή του αποτελεί επείγον ή σοβαρό πρόβλημα αυτή τη στιγμή αλλά γιατί θα βελτιώσει το κλίμα, την ψυχολογία, τις προσδοκίες) και (β) μείωση των φόρων (κάτι που ελπίζουμε να μην παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες). Το ΔΝΤ είναι ο ενήλικας στο δωμάτιο, σύμφωνα με τον καθηγητή Richard Thaler του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Ας ευχηθούμε το ΔΝΤ να συνετίσει την ελληνική κυβέρνηση και τους μυωπικούς εταίρους μας σ’ αυτά τα δύο ζητήματα.
Ξέχασέ το
Όλα αυτά θα πρέπει να τα εφαρμόσει η ελληνική ριζοσπαστική αριστερή μνημονιακή κυβέρνηση και ο ριζοσπάστης αριστερός μνημονιακός πρωθυπουργός μας. Φαντάζομαι αντιλαμβάνεστε τι δεν πάει καλά στην προηγούμενη πρόταση. Προσπαθώ να μην είμαι υπερβολικά αυστηρός αλλά ορισμένα πράγματα δεν μπορούν παρά να ειπωθούν με το όνομά τους. Τα περισσότερα μέλη της κυβέρνησης είναι ακατάλληλα για τη θέση τους. Θα μου πείτε, αυτή είναι η παράδοση στις ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Θα συμφωνήσω. Αλλά αυτή τη φορά η κατάσταση είναι τραγική. Δεν θα προσωποποιήσω την κριτική μου γιατί δεν είναι απαραίτητο και δεν έχει νόημα. Αρκεί να θυμηθούμε όχι μόνο τον ανόητο ερασιτεχνισμό στις διαπραγματεύσεις αλλά και τη διοικητική κατάρρευση ολόκληρων υπουργείων δια της αδράνειας. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις δεν είναι αρκετές ούτε ως φερετζές. Αλλά ας πάμε λίγο πίσω, στην προεκλογική περίοδο του Ιανουαρίου του 2015. Τους θυμάστε όλους αυτούς (όλους, και τους «σοβαρούς») να ωρύονται κατά των μνημονίων και να απειλούν με κουτοπόνηρο ύφος τους εταίρους μας; Με τι πολιτικό ανάστημα θα μετατραπούν σε μεταρρυθμιστές; Η καλύτερη ιδέα που είχαν μέχρι τώρα είναι το κλαψούρισμα. Πώς θα αντιμετωπίσουν τις αντιδράσεις που θα ισοδυναμούν με πολιτικό τσουνάμι;
Το άλλο σου μισό
Τουλάχιστον φαίνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα εξυγιανθεί. Θα απαλλαγεί δηλαδή από όσες/ους ζουν κυριολεκτικά στη ζώνη του λυκόφωτος. Αλλά δεν είναι εύκολο. Υποθέτω ότι το σχέδιο του Αλέξη Τσίπρα ήταν να απαλλαγεί από αυτούς λίγο πριν τις εκλογές. Έτσι δεν θα προλάβαιναν να οργανωθούν. Το χειρότερο σενάριο είναι να αυτονομηθούν από τώρα, να σχηματίσουν την τρίτη σε ισχύ κοινοβουλευτική ομάδα (με όλα τα σχετικά πλεονεκτήματα) και να κατέβουν στις εκλογές συντεταγμένα και με συμμαχίες, έχοντας τον χρόνο να οργανωθούν πανελλαδικά. Όχι ότι θα κάνουν μεγάλη ζημιά, αλλά η διάσπαση είναι πάντα διάσπαση. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα έναντι των Παπανδρέου και Σαμαρά. Δεν έχει τον Τσίπρα για αντιπολίτευση. Αλλά μετά τις εκλογές κανείς δεν ξέρει τι νέα φρούτα θα προκύψουν. Επιπλέον το νέο κόμμα μπορεί να στερήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ την ευκαιρία για αυτοδυναμία.
Μην αντιστέκεσαι
Αυτό το οικονομικό και πολιτικό τσουνάμι θα ανατρέψει τα πάντα μέσα στον ερχόμενο χρόνο. Τον Αύγουστο του 2016 το πολιτικό τοπίο θα είναι αγνώριστο. Όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθούν οι εξελίξεις. Η τράπουλα ξαναμοιράζεται και οι παίκτες είναι πολλοί. Παραμένει όμως απόλυτα κυρίαρχος ο Αλέξης Τσίπρας. Αν παίξει σωστά τα χαρτιά του (και έχει τα καλύτερα) θα κερδίσει ακόμα λίγο χρόνο. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να επιβιώσει όταν θα διαλυθεί η ψευδαίσθηση του ελληνικού λαού. Θα πρέπει να γνωρίζει από την ιστορική εμπειρία ότι όταν οι λαοί ξυπνούν από ψευδαισθήσεις αντιδρούν πολύ άσχημα. Η καλύτερη εκδοχή για τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά κυρίως για την πατρίδα μας, είναι να βρεθεί τότε επικεφαλής μιας κυβέρνησης συνεργασίας που θα μοιραστεί το πολιτικό κόστος και θα εφαρμόσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Θα πρέπει ο Αλέξης Τσίπρας να το πάρει απόφαση το συντομότερο δυνατό. Μόνος απλά δεν μπορεί. Το λέει άλλωστε καθαρά και η ποιήτρια: «είμαι χαμένος / γιατί δεν ξέρω / αν μοναχός μου τα καταφέρω»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου