ΕΟΠΥΥ: η πιο σημαντική μεταρρύθμιση στον χώρο της Υγείας

Του Λυκούργου Λιαρόπουλου*, Καθημερινή, 21.12.13

Στις μέρες μας επιχειρείται μια σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση, που ίσως μεταβάλει άρδην το σκηνικό στην Υγεία. Ανάλογα με την τόλμη και την αντοχή που θα επιδείξει η κυβέρνηση, η μεταρρύθμιση μπορεί να αποδειχθεί ανάλογης σημασίας με την καθιέρωση του ΕΣΥ το 1983, αλλά μεγαλύτερης εμβέλειας. Αυτό θα εξαρτηθεί από την επιτυχία με την οποία θα επιτευχθούν δύο μείζονες στόχοι. Ο διαχειριστικός στόχος είναι η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης σε κόστος που αντέχει η κοινωνία. Ο πολιτικός στόχος είναι η ισορροπία μεταξύ ελεύθερης επιλογής και κοινωνικής δικαιοσύνης. Ως προς τον διαχειριστικό στόχο η συζήτηση έχει ανοίξει με ευκαιρία το μέλλον του ΕΟΠΥΥ, αλλά διεξάγεται, δυστυχώς όπως πάντα στην Ελλάδα, με πολιτικά κριτήρια.Ως προς τον πολιτικό στόχο, η συζήτηση πρέπει να γίνει για τις επιλογές στην ασφάλιση και την παροχή υπηρεσιών. Με δεδομένες τις πρακτικά δυσδιάκριτες πολιτικές διαφορές των δύο κομμάτων, η συζήτηση μάλλον θα γίνει περί ανέμου και υδάτων. Ήδη εξελίσσεται μια ανούσια συζήτηση για το αν «ο ΕΟΠΥΥ θα είναι πληρωτής ή πάροχος», ή το μέλλον των γιατρών του ΙΚΑ. Το πραγματικό ζήτημα είναι ο ρόλος του ΕΟΠΥΥ, που προέκυψε όλως τυχαίως το 2012, ως… μνημονιακή υποχρέωση. Με κλασική ανεμελιά τον «νομοθετήσαμε», κρεμώντας άλλο ένα αδειανό πουκάμισο στη νεοελληνική μπουγάδα με τα άπλυτα. Σε περιβάλλον κρίσης απεδείχθη απασφαλισμένη χειροβομβίδα, που τώρα πετάει ο ένας στον άλλο. Αν εκραγεί, θα πάρει μαζί του την ασφάλιση, τα νοσοκομεία και 30.000 γιατρούς.

Αντάξιο ελληνικής τραγωδίας το ότι έλαχε στον Αδωνι Γεωργιάδη να χειριστεί την κατάσταση. Και όμως, για έναν έντιμο πολιτικό, με άγνοια κινδύνου και διάθεση να «το παλέψει», δεν είναι δύσκολο, τουλάχιστον να αποφασίσει τι πρέπει να κάνει. Ο Αλέκος Παπαδόπουλος πήγε αρκετά μακριά, αλλά όταν έφθασε εκεί όπου θα άρχιζε ο «πόνος», το σύστημα «αντέδρασε». Ο σημερινός αντιμετωπίζει τον ίδιο κίνδυνο. Ισως, όμως, επειδή το όλο κλίμα είναι αλλιώτικο, τα καταφέρει. Του το εύχομαι και με όλο το θάρρος θα του δώσω μία-δύο συμβουλές.

Κοινή λογική. Αλλο διαχείριση και άλλο πολιτική. Προηγείται η πολιτική επιλογή στόχων και μέσων, δηλαδή αν θα υπάρχει δημόσια επείγουσα ή χρόνια φροντίδα ή αν η Υγεία θα απορροφά 6% ή 7% των δημόσιων πόρων. Αυτή είναι δουλειά της κυβέρνησης και του υπουργού. Επεται η διαχείριση πόρων και η επιλογή μεθόδων για την επίτευξή τους, που είναι δουλειά του ΕΟΠΥΥ. Είναι πολιτική επιλογή αν οι οικονομικοί πόροι θα προέρχονται από μια εθνική ασφάλιση, δηλαδή από τους φόρους που εισπράττει η κυβέρνηση από όλες τις πηγές ή από την εργασία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ κ.λπ.), μέσω εισφορών. Είναι πολιτική επιλογή αν τα πανάκριβα PET θα διαχειρίζεται μονοπωλιακά το κρατικό νοσοκομείο, ο ιδιωτικός τομέας ή και οι δύο με ανταγωνιστικούς όρους. Είναι πολιτικοί στόχοι η επάρκεια ποιοτικών φαρμάκων και η ανάπτυξη φαρμακοβιομηχανίας, η ασφάλεια και ποιότητα υπηρεσιών, δημόσιων και ιδιωτικών, η επάρκεια και ικανοποιητική αμοιβή εκπαιδευμένου υγειονομικού προσωπικού.

Είναι όμως διαχειριστικό, και όχι πολιτικό θέμα, η οργάνωση του υγειονομικού συστήματος, η οργάνωση της ΠΦΥ, η επιλογή ικανών διοικητών, η οργάνωση των προμηθειών, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η καθιέρωση κάρτας για τις συναλλαγές του πολίτη με το σύστημα υγείας. Επειδή με όλα αυτά ασχολήθηκα για μεγάλο μέρος της ζωής μου, θα διατυπώσω επιγραμματικά την πρότασή μου. Ο ΕΟΠΥΥ χωρίζεται σε δύο μέρη, δύο ξεχωριστές υπηρεσίες, ή Γενικές Διευθύνσεις, που αφορούν το παραγωγικό έργο και το οικονομικό-ελεγκτικό έργο. Το πρώτο διαχειρίζεται το δημόσιο σύστημα παροχής, δηλαδή τα νοσοκομεία του ΕΣΥ, το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας, την επείγουσα φροντίδα και τη φροντίδα χρονίως πασχόντων και ηλικιωμένων. Το δεύτερο μέρος αναλαμβάνει τις πληρωμές για υπηρεσίες, αξιολογεί την ποιότητα των υπηρεσιών και πιστοποιεί τους προμηθευτές. Οι προμηθευτές είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς και επαγγελματίες που επιλέγονται και συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, και πιστοποιημένοι με διαδικασία ίδια για όλους. Ο νέος ΕΟΠΥΥ οργανώνεται και περιφερειακά, αξιοποιώντας τις ΔΥΠΕ. Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι επιτυγχάνονται ορισμένοι κρίσιμοι στόχοι. Πρώτον, διασφαλίζεται η δημοσιονομική υγεία του συστήματος με κλειστούς προϋπολογισμούς με τους οποίους θα λειτουργεί η πρώτη Γενική Διεύθυνση Παροχής Υπηρεσιών. Δεύτερον, διασφαλίζεται η ποιότητα με κριτήρια και διαδικασίες της Γενικής Διεύθυνσης Πληρωμών. Τρίτον, εντάσσονται στο σύστημα υγείας όλοι οι διαθέσιμοι πόροι, δημόσιοι και ιδιωτικοί, εφόσον πληρούν τα κριτήρια ποιότητας. Ετσι το ΕΣΥ γίνεται πραγματικά Εθνικό Σύστημα Υγείας. Και κάτι που ίσως ενδιαφέρει στην παρούσα συγκυρία: Η αναδιοργάνωση του ΕΟΠΥΥ θα αξιοποιήσει όλο το σημερινό προσωπικό, και, μάλιστα, θα χρειασθεί και ειδικό προσωπικό που σήμερα λείπει.

* Ο κ. Λ. Λιαρόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής Οργάνωσης και Οικονομικών της Υγείας, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.