Λυτρώνεται ή καταστρέφεται το πανεπιστήμιο με τις καινούργιες προτάσεις;

 Του Γρηγόρη Κλαφέλη, ΒΗΜΑ, 8.7.11

Λυτρώνεται ή καταστρέφεται το πανεπιστήμιο με τις καινούργιες προτάσεις; Άραγε λυτρώνεται ή καταστρέφεται το σημερινό πανεπιστήμιο από τις καινούργιες προτάσεις της Υπουργού Παιδείας; Εγώ δεν θα ταχθώ ούτε με τους φανατικούς εκείνους πρυτάνεις, που υποστηρίζουν το σημερινό αδιέξοδο κομματικοποιημένο μοντέλο του πανεπιστημίου. Ούτε όμως και με εκείνες τις πρυτανικές αρχές που συνηγορούν άκριτα και απαράδεκτα με το προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο ( που μεταφέρει μηχανιστικά στη χώρα μας ρυθμίσεις που ισχύουν σε άλλες χώρες με εντελώς διαφορετικό ιστορικό περιβάλλον). Επομένως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Τι εννοώ; Μόνο σκόπιμα εθελοτυφλούντες ή αφελείς θα δέχονταν την άποψη , ότι όλα βαίνουν καλώς στη σημερινή τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Αντίθετα πιστεύω, ότι η έντονη αρρυθμία που επικρατεί στα σημερινά ΑΕΙ μπορεί να περιγραφεί μόνο με τα πετυχημένα λόγια του Ισπανού φιλοσόφου Ortega y Gasset .Δηλαδή, ότι το σημερινό δημόσιο πανεπιστήμιο αποτελεί ένα αδρανές και γκρίζο πράγμα, χωρίς πνεύμα! Θα αναφέρω ένα παράδειγμα : Το 2008 έγιναν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο τεράστιες καταστροφές στα γραφεία των καθηγητών από μαφιόζικες οργανώσεις της νύχτας και οι ζημιές ανήλθαν στο ιλιγγιώδες ποσό των 800.000 ευρώ!Υπό την κάλυψη της περίφημης έννοιας του ασύλου -και λόγω της ατολμίας του τότε Πρύτανη- κανείς δεν συνελήφθη και τα λεφτά πληρώθηκαν από το πανεπιστήμιο , δηλαδή από τους έλληνες φορολογούμενους!

Κατά συνέπεια δεν θα έπρεπε να γίνουν κάποιες αλλαγές σε αυτή την ταλαιπωρημένη έννοια του ασύλου;

Υπό την έννοια αυτή είναι θετική η ρύθμιση του προτεινόμενου νομοσχεδίου, που εναποθέτει την προστασία της περιουσίας του ΑΕΙ στον εκάστοτε πρύτανη.

Και άρα διαμορφώνει μια πιο σύγχρονη έννοια του ασύλου, ώστε επιτέλους να μη συνιστά το πανεπιστημιακό campus το καταφύγιο όλων των παρανόμων ( άρθρο 4)!

Αν και θα μπορούσε να υπάρχει μια απλούστερη διατύπωση. Δηλαδή, «ότι η διάπραξη εγκλημάτων μέσα στον πανεπιστημιακό χώρο δεν εμποδίζει την εφαρμογή των ποινικών νόμων»!

Επιπλέον, είναι θετικό, ότι ακυρώνεται η πασίγνωστη έννοια των αιώνιων φοιτητών , αφού μετά την περάτωση του κανονικού χρόνου σπουδών, οι φοιτητές θα διατηρούν τη φοιτητική τους ταυτότητα για άλλα δύο χρόνια (άρθρο 33).

Έτσι ένας φοιτητής της Νομικής θα πρέπει να ολοκληρώνει τον κύκλο των σπουδών του μέσα σε έξι έτη.

Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ακρωτηριάζεται ένα μέγεθος που δεν τιμούσε την εκπαιδευτική διαδικασία του τόπου μας και μείωνε την αποδοτικότητα των ελληνικών πανεπιστημίων!

Ποιες είναι οι επικίνδυνες ρυθμίσεις των συγκεκριμένων προτάσεων; Το καινούργιο μοντέλο διοίκησης , δηλαδή το πανίσχυρο 15μελές Συμβούλιο του κάθε ιδρύματος.

Το οποίο μπορεί εύκολα να χειραγωγείται από ποικίλα συμφέροντα !

Τι εννοώ; Όλοι γνωρίζουμε ότι στα πανεπιστήμια επικρατεί μεταπολιτευτικά ένας άρρωστος κομματισμός.

Επίσης, όλοι αντιλαμβανόμαστε, ότι οι φοιτητικές παρατάξεις διαπραγματεύονται με τους πρυτάνεις , αφού συμμετέχουν με ένα υψηλό ποσοστό στην εκλογική διαδικασία ανάδειξης των πρυτάνεων.

Ποια θα ήταν η ορθή ιστορική υπέρβαση αυτής της άθλιας κατάστασης; Η εξάλειψη της φοιτητικής συμμετοχής και η εκλογή των πρυτανικών αρχών μόνο από το καθηγητικό προσωπικό.

Αντ' αυτού η Υπουργός Παιδείας προτίμησε να εισαγάγει στην ελληνική πραγματικότητα ένα ξένο θεσμό , δηλαδή το παραπάνω ολιγαρχικό και αυξημένων αρμοδιοτήτων Συμβούλιο του κάθε Ιδρύματος , που θα αποφασίζει σχεδόν για τα πάντα!

Από ποιους συγκροτείται αυτό το προβληματικό όργανο;

Από 7 καθηγητές που θα είναι άμεσα εκλεγμένοι από την ακαδημαϊκή κοινότητα .

Και από 7 εξωτικά μέλη της κοινωνίας που θα έχουν ευρεία αναγνώριση στην επιστήμη ή προσφορά στο κοινωνικό σύνολο .

Και, τέλος, από ένα εκπρόσωπο των φοιτητών.

Ποιοι είναι οι μεγάλοι κίνδυνοι από μια τέτοια ρύθμιση;

Καταρχήν , θα έλεγε κανείς ότι είναι θετικό να συμμετέχουν στη διοίκηση ενός δημόσιου πανεπιστημίου και αντιπροσωπευτικές φωνές της κοινωνίας, όπως από την τοπική αυτοδιοίκηση, αφού σε τελευταία ανάλυση οι έλληνες φορολογούμενοι πληρώνουν για αυτό.

Και η συζήτηση τούτη είχε γίνει και στη Γαλλία, όταν το 2003 καθιερώθηκαν τα αντίστοιχα Συμβούλια ( Renaut, «Τι είναι δίκαιη πολιτική;»)

Όμως ζούμε στην ελληνική πραγματικότητα. Και δυστυχώς γνωρίζουμε, ότι και η κάθε «μικρή πέτρα» είναι κομματικά προσδιορισμένη.

Δεν αντιλαμβάνεται λοιπόν η Υπουργός Παιδείας, ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μεταφερθεί στο πανεπιστήμιο ο άγριος κομματισμός της τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων παραγόντων της κοινωνίας;

Επίσης υπάρχει ο τεράστιος κίνδυνος οι Ιατρικές Σχολές , που είναι και οι πολυπληθέστερες, να επιβάλλουν στην πράξη , ποιοι καθηγητές θα εκλέγονται στο Συμβούλιο αυτό.

Και αυτοί να επιλέγουν με τη σειρά τους ως εξωτικά μέλη εκπροσώπους φαρμακευτικών εταιρειών ή άλλους που συνδέονται στενά με συγκεκριμένα εταιρικά συμφέροντα!

Επιπλέον το ανωτέρω Συμβούλιο δεν λογοδοτεί σε κανένα και επιπρόσθετα εκλέγει και τον Πρύτανη και τους κοσμήτορες!

Επομένως με το μοντέλο αυτό διοίκησης μάλλον επιλέγεται το «ιδιωτικοποιημένο» πανεπιστήμιο .

Και όχι το πανεπιστήμιο που είναι σχετικά αυτόνομο απέναντι στο κράτος και την αγορά ( και μάλιστα κάτω από το πρίσμα μιας άγρια διεφθαρμένης ελληνικής πραγματικότητας που διαστρέφει τα πάντα)!

Αν, μάλιστα, λάβει κανείς υπόψη του, ότι ο Πρύτανης διαθέτει και την «τυραννική» ή «αστυνομική» εξουσία να κατανέμει και να ανακατανέμει τις θέσεις των καθηγητών ανάμεσα στις διάφορες σχολές ( άρθρο 16 παρ.3), τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δυσάρεστα !

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Το νομοσχέδιο έχει και θετικές και αρνητικές ρυθμίσεις .Όμως το μοντέλο διοίκησης που καθιερώνει χρειάζεται να συζητηθεί αρκετά, ενόψει μιας άγρια κομματικοποιημένης ελληνικής πραγματικότητας.

Και άρα η ψήφισή του μέσα στον Ιούλιο πρέπει οπωσδήποτε να αναβληθεί!

Καλφέλης Γρηγόρης

Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ

kalfelis@law.auth.gr