«Μηδενική ανοχή απέναντι στο «χρυσαυγιτισμό» ως κουλτούρα»

Συνέντευξη του Γιάννη Πανούση στον Πασχάλη Κορωναίο, Ελευθεροτυπία, 29.9.13

Η μηδενική ανοχή απέναντι όχι μόνο στη Χρυσή Αυγή, αλλά και στο «χρυσαυγιτισμό», ως κουλτούρα και πρακτική βίαιης επίλυσης των διαφορών και διαφωνιών, δεν επιτυγχάνεται με δηλώσεις, διακηρύξεις, με δημοκρατικές συσπειρώσεις του τύπου «όλοι μαζί» για μια μέρα και μετά χώρια. Η Χρυσή Αυγή βρήκε την κοινωνία αβοήθητη, αμήχανη και διχασμένη και μπήκε μέσα στα σπίτια, στα σχολεία, στους δήμους, στα γήπεδα. Βρήκε τον εξτρεμισμό όλων και του καθενός και τον έκανε φασιστικό όπλο. 

Η μικρή και ασήμαντη Χρυσή Αυγή αναπτύχθηκε (και ρίζωσε;) στο πολιτικό σύστημα και στην ελληνική κοινωνία για έξι τουλάχιστον λόγους:

1 Διότι η κουλτούρα της βίας και της (ένοπλης) ανυπακοής είχε διεισδύσει τα τελευταία χρόνια στα πολιτικά μας ήθη.

2 Διότι πολλοί θεωρούν ότι ο εμφύλιος ή η χούντα δεν έχουν πλήρως κλείσει τον κύκλο τους μέσα στην ελληνική ιστορία, αλλά ότι πάντοτε υπάρχει χώρος για «αντιστασιακές» καθάρσεις.

3 Διότι το πολιτικό έγκλημα (βλ. δίκη 17Ν, ΕΛΑ κ.λπ.) ή η νεο-τρομοκρατία ή οι συνεχείς καταστροφές εξακολουθούν να θεωρούνται κοινωνικές εξεγέρσεις.

4 Διότι οι θεσμοί (Αστυνομία, Δικαιοσύνη, Παιδεία) περισσότερο φοβούνταν παρά διαχειρίζονταν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους τις ακρότητες.

5 Διότι το πολιτικό σύστημα επί 39 χρόνια είχε ως κύριο μέλημά του, ως αυτοσκοπό, την επιβίωση και διαιώνισή του και η μόνη σχέση που είχε με την κοινωνία ήταν τα πελατειακά δίκτυα.

Μόλις άρχισε η κρίση, το πολιτικό σύστημα επιχείρησε να (δια)σώσει τον εαυτό του και άφησε το λαό στη μοίρα του. Αυτό το κενό εκμεταλλεύτηκε η μικρή Χρυσή Αυγή και θέριεψε.

6 Διότι κανείς δεν ενδιαφερόταν επί μακρόν για την ενδυνάμωση της Δημοκρατίας. Ολοι (κόμματα, φορείς, προσωπικότητες, ΜΜΕ) ανέπτυξαν μια θεωρία ανομίας και συμψηφισμού παρανομιών, που στην ουσία υπονόμευε τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Μπορεί η κρίση να διεύρυνε τη «μαύρη τρύπα» του φασισμού, αλλά δεν την άνοιξε. «Πρέπει να ανατρέξουμε στο 1974 και εντεύθεν», επισημαίνει ο Γιάννης Πανούσης στην «Κ.Ε.» αναφερόμενος στο φαινόμενο της Χρυσής Αυγής.

Ο βουλευτής της ΔΗΜΑΡ και καθηγητής Εγκληματολογίας δηλώνει ανήσυχος για την επόμενη ημέρα μετά την «ώρα των δικαστών», αμφισβητεί την «αφύπνιση του πολιτικού συστήματος» και θεωρεί επιβεβλημένη την αποχώρηση από την πολιτική σκηνή «όλης της γενιάς της Μεταπολίτευσης». Εξηγεί ότι πολλά πρέπει να γίνουν για να ξεριζωθεί η «κοινωνική αποδοχή» της Χ.Α. Και καλεί την Αριστερά να θυσιάσει ιδεολογήματα του χθες και εκλογικές τακτικές για να μην ξαναζήσει τον εφιάλτη μιας κυβερνώσας Ακροδεξιάς.

* Κύριε Πανούση, προς ποια κατεύθυνση θα μπορούσε να ενισχυθεί το θεσμικό οπλοστάσιο για την αντιμετώπιση της Χ.Α.;

- Το ποινικό θεσμικό οπλοστάσιο είναι αναγκαίο να εκσυγχρονισθεί, αλλά όχι στη λογική της συγκυριακής αντιμετώπισης ενός ρατσιστικού/ναζιστικού μορφώματος, ούτε στον (έμμεσο) περιορισμό δικαιωμάτων και ελευθεριών λόγω «φασιστικής απειλής». Αν αποδειχθεί ότι τα (υπολογιζόμενα 3.000) μέλη των ταγμάτων εφόδου είχαν συγκροτηθεί στη βάση της οργανωμένης συμμορίας (άρθρο 187 Π.Κ.), προφανώς και πρέπει να διωχθούν ποινικά. Το ίδιο ισχύει και για όσους αστυνομικούς ή άλλους δημόσιους λειτουργούς είχαν δώσει στήριγμα ή κάλυψη στις εγκληματικές ενέργειες. Το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ενωση, οι διάφορες ΜΚΟ (;) κατά της βίας κάνουν συστάσεις στην ελληνική κυβέρνηση σχετικές με τα εγκλήματα μίσους (νίπτοντας τας χείρας τους για τη δική τους ευθύνη). Ο νόμος, οι θεσμοί έχουν ένα πραγματικό αποτέλεσμα και μια συμβολική λειτουργία.

Το ερώτημα δεν είναι μόνον αν πρέπει να λειτουργήσουν και μάλιστα ταχύτατα, αλλά και το αν η ελληνική κοινωνία έχει εμπιστοσύνη σ' αυτούς ή μήπως μόλις τελειώσει η «ώρα των δικαστών» και η ομοψυχία (;) των πολιτικών θ' αρχίσουμε πάλι να ροκανίζουμε τα θεμέλια της Δημοκρατίας.

Πρόσφορο έδαφος

* Εκτός από τις πολιτικές καταδίκες, ποιες θα μπορούσαν να είναι οι ουσιαστικές παρεμβάσεις των κομμάτων;

- Το πολιτικό σύστημα αφυπνίστηκε, έπαθε δημοκρατικό σοκ και αποφάσισε να αντιμετωπίσει με όλα τα θεσμικά του μέσα τη Χρυσή Αυγή; Κι όλα αυτά χωρίς συναίνεση και με οξείες εκφράσεις του ενός κόμματος εναντίον των άλλων; Η μηδενική ανοχή απέναντι όχι μόνο στη Χρυσή Αυγή, αλλά και στο «χρυσαυγιτισμό», ως κουλτούρα και πρακτική βίαιης επίλυσης των διαφορών και διαφωνιών, δεν επιτυγχάνεται με δηλώσεις, διακηρύξεις, με δημοκρατικές συσπειρώσεις του τύπου «όλοι μαζί» για μια μέρα και μετά χώρια.

Η Χρυσή Αυγή βρήκε την κοινωνία αβοήθητη, αμήχανη και διχασμένη και μπήκε μέσα στα σπίτια, στα σχολεία, στους δήμους, στα γήπεδα. Βρήκε τον εξτρεμισμό όλων και του καθενός και τον έκανε φασιστικό όπλο. Η ευθύνη των κομμάτων δεν είναι μόνο να διώξουν τα φαντάσματα του φασισμού, αλλά να αποκαταστήσουν τη δημοκρατική τάξη και την κοινωνική συνοχή. Κι αυτό μπορεί να γίνει με ένα μόνο τρόπο. Με την αποχώρηση από την πολιτική σκηνή όλης της γενιάς της Μεταπολίτευσης. Ο κύκλος τους/μας έκλεισε.

* Το γεγονός ότι η Χ.Α. εκμεταλλεύεται «κενά» του κοινωνικού κράτους, δεν λειτουργεί ως άλλοθι για όσους την ψηφίζουν;

- Η μικρή και ασήμαντη Χρυσή Αυγή αναπτύχθηκε (και ρίζωσε;) στο πολιτικό σύστημα και στην ελληνική κοινωνία για έξι τουλάχιστον λόγους:

1 Διότι η κουλτούρα της βίας και της (ένοπλης) ανυπακοής είχε διεισδύσει τα τελευταία χρόνια στα πολιτικά μας ήθη.

2 Διότι πολλοί θεωρούν ότι ο εμφύλιος ή η χούντα δεν έχουν πλήρως κλείσει τον κύκλο τους μέσα στην ελληνική ιστορία, αλλά ότι πάντοτε υπάρχει χώρος για «αντιστασιακές» καθάρσεις.

3 Διότι το πολιτικό έγκλημα (βλ. δίκη 17Ν, ΕΛΑ κ.λπ.) ή η νεο-τρομοκρατία ή οι συνεχείς καταστροφές εξακολουθούν να θεωρούνται κοινωνικές εξεγέρσεις.

4 Διότι οι θεσμοί (Αστυνομία, Δικαιοσύνη, Παιδεία) περισσότερο φοβούνταν παρά διαχειρίζονταν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους τις ακρότητες.

5 Διότι το πολιτικό σύστημα επί 39 χρόνια είχε ως κύριο μέλημά του, ως αυτοσκοπό, την επιβίωση και διαιώνισή του και η μόνη σχέση που είχε με την κοινωνία ήταν τα πελατειακά δίκτυα.

Μόλις άρχισε η κρίση, το πολιτικό σύστημα επιχείρησε να (δια)σώσει τον εαυτό του και άφησε το λαό στη μοίρα του. Αυτό το κενό εκμεταλλεύτηκε η μικρή Χρυσή Αυγή και θέριεψε.

6 Διότι κανείς δεν ενδιαφερόταν επί μακρόν για την ενδυνάμωση της Δημοκρατίας. Ολοι (κόμματα, φορείς, προσωπικότητες, ΜΜΕ) ανέπτυξαν μια θεωρία ανομίας και συμψηφισμού παρανομιών, που στην ουσία υπονόμευε τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Η κρίση και η φτωχοποίηση διεύρυναν τη «μαύρη τρύπα», αλλά δεν την άνοιξαν. Γι' αυτό πρέπει να ανατρέξουμε στο 1974 και εντεύθεν και όχι μόνο στο 2010-2013.

Οι ευθύνες όλων

* Πρόκειται για κόμμα που παραμένει τρίτο σε δύναμη, αλλά και που έχει διεισδύσει σε σχολειά και γειτονιές. Πιστεύετε ότι θα απασχολεί για πολλά χρόνια ακόμα την ελληνική κοινωνία;

- Ο ελληνικός παραλογισμός συνεχίζεται. Οι χούλιγκαν των γηπέδων, των οποίων οι ακραίες ενέργειες έχουν οδηγήσει και σε φόνους, καταδικάζουν το φασισμό (φαντάζομαι μόνο της Χρυσής Αυγής και όχι των διαφόρων εξτρεμιστών της Θύρας ή των θεωρείων). Οι εκπρόσωποι των κομμάτων ρίχνουν τις ευθύνες της αύξησης της επιρροής της Χρυσής Αυγής στον αντίπαλό τους, στο Μνημόνιο, στον καπιταλισμό κ.ο.κ, αλλά κανείς δεν κοιτάει μέσα του (στη συνείδησή του, την κουλτούρα του, τις πρακτικές του, την ηθική των συντρόφων του).

Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές πανεπιστημίου, οι διανοούμενοι (;) αντί να δουλέψουν στην κοινωνική βάση και να προβάλλουν τις αξίες της Δημοκρατίας προτιμούν να υπερασπίζονται μόνο και κυρίως τα κεκτημένα τους (αφήνοντας παιδιά και γονείς εκτεθειμένους στους κινδύνους μόλυνσης). Οι δήμαρχοι και λοιποί παράγοντες απασχολούνται περισσότερο με το σύστημα που θα ισχύσει στις αυτοδιοικητικές εκλογές παρά με τη συρραφή του κοινωνικού ιστού και της κοινωνικής πολιτικής αλληλεγγύης προς τους πάσχοντες. Ετσι όμως δεν ξεριζώνεται η «κοινωνική αποδοχή» της Χρυσής Αυγής.

* Ποια η ευθύνη των αριστερών κομμάτων σε αυτή τη συγκυρία;

- Αν έκανε ένα «καλό» η Χρυσή Αυγή είναι ότι επιτάχυνε την ανάδειξη των παθογενειών του πολιτικού συστήματος και τις αδυναμίες της Αριστεράς να αντιμετωπίσει ενιαία και ενωμένα τις κρίσεις. Αν η Αριστερά θεωρεί ότι η Χρυσή Αυγή είναι κίνδυνος για την αστική/φιλελεύθερη Δημοκρατία (στην οποία ομνύει), τότε πρέπει να θυσιάσει ιδεολογήματα του χθες και εκλογικές τακτικές και να ομονοήσει.

Αν συνεχίσει το παλαιό γνωστό τροπάριο του ποιος είναι περισσότερο αριστερός και περισσότερο πιστός στον Μαρξ ή τον Λένιν, τότε είναι άξια της μοίρας της, που δεν είναι άλλη από το να ξαναζήσει τον εφιάλτη μιας κυβερνώσας Ακρο-Δεξιάς.