Η ταυτότητα στην κρίση

Του Κώστα Κάρη, Αυγή, 13.3.11

Η ταυτότητα της αριστερής απάντησης στη κρίση είναι ο αγώνας για την αύξηση - επιπλέον - του δημόσιου δανεισμού ή μήπως αριστερή ταυτότητα είναι κυρίως η ανακατανομή του κόστους της κρίσης και η διεκδίκηση μεγαλύτερου μεριδίου αμοιβής για την εργασία, εθνικά και διεθνώς;

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ είναι πραγματικό και προφανώς σημαντικό. Η επιλογή, η απάντηση προσδιορίζει την τρέχουσα πολιτική δράση, τη στάση απέναντι στις κυβερνητικές επιλογές και τη στρατηγική στόχευση. Η Ελλάδα έως το 2009 βάδιζε στη γραμμή της διόγκωσης – και της αναγκαστικής απόκρυψης – του κρατικού δανεισμού. Η πορεία αποδείχθηκε εξόχως επικίνδυνη.
Θυμόμαστε βεβαίως ότι δεν την είχαν επιλέξει αριστερές κυβερνήσεις, άρα θα περίμενε κανείς οι αριστεροί πολιτικοί χώροι να είναι εξόχως επικριτικοί. Το ερώτημα όμως παραμένει αν οι αριστερές δυνάμεις της χώρας έχουν βγάλει συμπεράσματα από αυτή την πορεία ή έλκονται σήμερα από το παρελθόν του μεγάλου δανεισμού.

ΑΣ ΠΡΟΣΦYΓΟΥΜΕ στη λογική εξετάζοντας δύο σημαντικές πλευρές. Η επικρατούσα επιχειρηματολογία ότι δεν φταίνε οι εργαζόμενοι για τον δανεισμό είναι ορθή – αν την προσδιορίσουμε όμως. Μεμονωμένα ο καθένας εργαζόμενος και η καθεμία εργαζόμενη δεν πήραν κάποια απόφαση υπερδανεισμού του κράτους, έστω και αν διά της ψήφου εξουσιοδότησαν. Συλλογικά, όμως, οι πολιτικές κυρίως και δευτερευόντως οι συνδικαλιστικές ηγεσίες συμμετείχαν στην υλοποίηση και την ανοχή -τουλάχιστον- του καταστροφικού υπερδανεισμού. Δηλαδή, οι ηγεσίες που σήμερα επιμένουν και φωνάζουν ότι δεν φταίνε οι εργαζόμενοι για τη κρίση αποσιωπούν συγχρόνως τις δικές τους ευθύνες -είτε συνήργησαν είτε δεν αντέδρασαν- και επιχειρούν να ανανεώσουν (ή να διασώσουν) τον ρόλο τους ως εκπροσώπων των εργαζομένων.

Το μεγάλο ιστορικό στοίχημα, όμως, για τις αριστερές δυνάμεις είναι να μπορέσουν να εκφράσουν συλλογικά - και να συνδιαμορφώσουν τις αντιλήψεις για - τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των εργαζομένων. Άρα το ότι δεν φταίει ο κάθε εργαζόμενος για τον δανεισμό και την κρίση δεν αποτελεί ευθεία απάντηση στο ερώτημά μας για το τώρα και το μέλλον. Ίσως όμως ωθεί τη σκέψη μας προς την ορθή απάντηση. Επιχειρεί με όρους “ενοχής” να θέσει το μείζον θέμα της κατανομής του κόστους της κρίσης. Το πώς κατανέμεται το κόστος, το ποιος πληρώνει δεν έχει βεβαίως σχέση με το ποιος ευθύνεται για τις αποφάσεις: δεν υπάρχει δίκιο σε αυτά, αλλά μόνον ισχύς και δεύτερον οι πολιτικοί που πήραν τις αποφάσεις δεν έχουν τα χρήματα για να ξεχρεώσουν τη χώρα. Όμως υπάρχει θέμα με αν το το κύριο βάρος θα συνεχίσουν να το σηκώνουν οι δυνάμεις της εργασίας και αν το κεφάλαιο θα μετάσχει στο κόστος.

ΑΥΤO ΜΑΣ φέρνει στη δεύτερη πτυχή, τη διεθνή. Η επιμήκυνση της αποπληρωμής, το ψαλίδισμα κ.λπ. είναι μέτρα που αποτρέπουν μεν τη χρεωκοπία -διασφαλίζοντας τους πιστωτές από το χειρότερο-, δεν είναι όμως στην πραγματικότητα μέτρα συμμετοχής του κεφαλαίου στο κόστος της κρίσης, δηλαδή χρηματοδότησης με εύλογα διεθνή επιτόκια της ιδιωτικής κυρίως οικονομίας, που έχει ανάγκη η Ελλάδα. Και αυτή η πτυχή μάς ωθεί προς την καθαρή απόρριψη του πελατειακού μοντέλου του κρατικού υπερδανεισμού. Ποιος είναι ο στρατηγικός στόχος πια; Η επιστροφή στην ανάπτυξη ξανά μέσω μιάς φούσκας δανεισμού του δημοσίου, όπως ουσιαστικά υπόσχεται η κυβέρνηση με τις διαβεβαιώσεις για “επιστροφή στις αγορές”; Ή η χρηματοδότηση, και μέσω ευρωομολόγων αν είναι δυνατόν, της οικονομίας της χώρας;

ΕΠΙΜEΝΩ ότι στις επιλογές των αριστερών δυνάμεων κυριρχεί μια βαθύτερη άρνηση των επιπτώσεων της κρίσης στο κράτος και την οικονομία. Ο εύκολος δρόμος είναι να κάνουν πολιτική τη λαϊκή επιθυμία να ξαναγίνουν όλα όπως πριν. Το ξέρουμε όλοι ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει. Αλλά, και αν μπορούσε, θέλουμε να επιστρέψουμε στην ασυγκράτητη σπατάλη και την επιδεικτική κατανάλωση; Η χώρα έχει ανάγκη νέα διεύθυνση. Όχι για να βρει χρήματα να τα μοιράσει, αλλά για να αντιστρέψει την ύφεση και να ανατρέψει την κατάφωρη αδικία σε βάρος των μισθωτών και των συνταξιούχων μέσω της προσφοράς των υπηρεσιών του, ανασυντάσσοντας την κοινωνική αποστολή του κράτους.