«Μας εκορόϊδεψαν, δεν ήταν δικά μας»

• 

  Photo: Konstantinos Tsakalidis / Fosphotos.com

  Της Αντιγόνης Λυμπεράκη, www.protagon.gr

Oι πολιτικοί συμπεριφέρονται ακόμα σαν η κρίση να 'ταν φυσική καταστροφή – ένα φαινόμενο, το οποίο ούτε μπορούσε να προβλεφθεί, ούτε και να «χρεωθεί». Το εκλογικό σώμα συμφωνεί. Ό,τι και να λένε οι αναλυτές, ο μέσος Έλληνας δεν βλέπει το λόγο να τιμωρηθεί για κάτι που δεν έκανε: άλλωστε, η διαχείριση των δικών του οικονομικών ήταν χρηστή. Όσο δεν διακρίνει δική του ευθύνη στην κρίση, ο πολίτης θα λέει «να πληρώσουν οι άλλοι». Όμως, δεν το βλέπουν όλοι έτσι. Τις προάλλες, στο κομμωτήριο σε ένα χωριό στα Χανιά, μια κυρία συμπύκνωσε σε τρεις προτάσεις όλα όσα θα έπρεπε να καταλαβαίνουμε όλοι: «Νομίζαμε πως αυτά που κερδίζαμε ήταν δικά μας. Αλλά ήταν δανεικά. Κανείς δεν μας το είπε, κι έτσι εμείς τα ξοδέψαμε για το σπίτι, τα παιδιά και τα εγγόνια. Και τώρα που μας τα ζητάνε πίσω, δεν έχουμε να τα δώσουμε». Η κυρία παίρνει άριστα. Μακάρι οι καλύτεροι φοιτητές και φοιτήτριές μου να την φτάσουν. Και εγώ, ακούγοντάς την, αντιλήφθηκα ακριβώς για ποιο λόγο αυτή η κρίση είναι πολιτική: το πρόβλημα έχει να κάνει με τη σχέση του καθενός μας με το κράτος. Στην Ιρλανδία δανείστηκαν αστόχαστα τα νοικοκυριά, και όταν έσκασε η φούσκα δεν είχαν να πληρώσουν.

Οι Έλληνες, αντίθετα, ήταν «νοικοκύρηδες»: ξόδευαν μόνο αυτά που είχαν. Όμως, το κράτος δανειζόταν, μοίραζε και αύξανε τον τζίρο. Έδινε περισσότερα, βέβαια, στους ημέτερους, αλλά μέρος της ζήτησης έφτανε και στο κομμωτήριο του Ακρωτηρίου Χανίων – εισόδημα για το οποίο η κομμώτρια δούλευε σκληρά. Η ίδια δεν δανείστηκε, αλλά τα λεφτά που κέρδιζε ήταν, τελικά, από τα δανεικά του κράτους (ακόμα κι αν δεν το γνώριζε).

Το πρόβλημα δεν ήταν τόσο ότι το κράτος δανείστηκε. Ήταν ότι αυτόν τον δανεισμό δεν τον αντιμετωπίσαμε, όταν έπρεπε, σαν να είχε γίνει εξ ονόματός μας. Για να μοιράζει εκεί που ήθελε, το κράτος συμπεριφερόταν σαν τα λεφτά να ήταν δικά του. Φρόντισε να μη γίνει ποτέ συζήτηση για το πού τα βρήκε και για το πώς θα τα ξεπληρώσει. Δεν μας είπε, ούτε κι εμείς επιμείναμε να μάθουμε, (για να λέμε την αλήθεια).

Το δημοσιονομικό πρόβλημα προκύπτει επειδή συμπεριφερόμαστε όλοι σαν η χώρα να είναι κάτι διαφορετικό από το άθροισμα όλων ημών. Προκειμένου να αποφύγουμε δυσάρεστες συζητήσεις, κάναμε σαν το κράτος να ανήκει πραγματικά στα κόμματα, και σαν αυτά να είχαν δικαίωμα να το κάνουν ό,τι θέλουν.

Για να είναι πραγματικά δικά μας αυτά που βγάζουμε πρέπει να μην επιτρέπουμε σε κανέναν να μας χρησιμοποιεί για πολιτικά παιγνίδια. Η κρίση, επομένως, είναι ένα είδος «πολιτικής ενηλικίωσης». Συνειδητοποιούμε τα βολικά ψέματα που μας έλεγαν, και αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας.

*Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο.