#Μ.Κ. Σεγκούνη
Τομέας Φυσικού Σχεδιασμού, Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης (ΟΡ.ΘΕ.),
Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζονται οι προσπάθειες παρακολούθησης των εξελίξεων που συντελούνται στον ευρωπαϊκό χώρο και αφορούν στα θέματα χωροταξικού, πολεοδομικού, περιβαλλοντικού σχεδιασμού και περιφερειακής ανάπτυξης των Μητροπολιτικών Περιοχών.
Η Μητροπολιτική Περιοχή της Θεσσαλονίκης αποτελεί έναν από τους πόλους που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης - περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου. Η πορεία και η εξέλιξη της περιοχής αυτής είναι εξαιρετικής σημασίας τόσο για την Περιφερειακή της Ενότητα με τις λοιπές μεσαίου ή μικρού μεγέθους πόλεις, όσο και για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, που επηρεάζεται από τις αναπτυξιακές επιλογές της.
Οι παρούσες συνθήκες επιβάλλουν την προσεκτική επιλογή των κινήτρων ανάπτυξης και διαχείρισης των πλεονεκτημάτων της περιοχής αυτής καθώς και την άμεση αντιμετώπιση και επίλυση των μειονεκτημάτων της.
Όταν ξεκίνησε η υλοποίηση της ιδέας της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, ο βασικός στόχος ήταν η επίτευξη της συνεργασίας των κρατών - μελών κυρίως σε θέματα εμπορίου, οικονομίας και παραγωγής και διάθεσης αγαθών, προς την βελτίωση και αξιοποίηση του συνολικού οφέλους, σε σχέση με το μειωμένο όφελος που πιθανόν θα μπορούσε να επιτύχει ο κάθε εταίρος, αν δρούσε μόνος του. Στην συνέχεια οι συνεργασίες αυτές διευρύνθηκαν, τα κράτη - μέλη αυξήθηκαν και προέκυψε η ανάγκη διεύρυνσης των συνεργασιών σε επίπεδο μικρότερο των κρατών. Τότε δημιουργήθηκε η λεγόμενη «Ευρώπη των Περιφερειών» και οι Περιφέρειες (Regions) εισέβαλλαν δυναμικά στο «παιχνίδι» της ανάπτυξης, της οικονομικής συνεργασίας, της προόδου και γενικά στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων της κάθε περιοχής (βλ. http://ec.europa.eu/regional policy/index en.cfm/ ).
Πολύ σύντομα, εμφανίσθηκαν δυναμικά και με κυρίαρχο ρόλο οι Μητροπόλεις των περιφερειών και διεκδίκησαν - πέρα από την συμμετοχή τους στην συνεργασία των Περιφερειών ή και των κρατών - μελών (ιδίως αν οι Μητροπόλεις αυτές αποτελούν και τις «πρωτεύουσες» των κρατών) - την ιδιαίτερη ανάπτυξη των μεταξύ των σχέσεων. Η δυναμική που υπήρχε ήδη σε κάθε μία από τις Μητροπόλεις αυτές, προσαρμόσθηκε ταχύτατα στις νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν και εξακολουθούν να δημιουργούνται, από τις μεταξύ των σχέσεις (σχέσεις συνεργασίας, αντιπαλότητας, αδιαφορίας, αναγκαστικής συνύπαρξης κτλ). Έτσι, σήμερα μιλάμε για την «Ευρώπη των Μητροπολιτικών Περιοχών» και όχι μόνο, καθώς και λοιπά αστικά ή μη κέντρα (όπως σημαντικές αγροτικές περιοχές) έχουν ήδη εμπλακεί στην διαδικασία της συνεργασίας, της διάχυσης της πληροφορίας, την βέλτιστη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της κάθε περιοχής καθώς και την λεγόμενη «άνοδο του βιοτικού επιπέδου» των κατοίκων.
Στο πλαίσιο αυτών των δυναμικά εξελισσόμενων διαδικασιών, τόσο τα δύο μεγάλα Μητροπολιτικά Κέντρα της Ελλάδας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) όσο και τα λοιπά αστικά κέντρα των Περιφερειών, καλούνται να συμμετέχουν και να εξελιχθούν, αναμετρώντας τις δυνατότητες και ελαχιστοποιώντας τις αδυναμίες τους, μέσα σε ένα περιβάλλον που διαρκώς μεταβάλλεται με ταχύτατους ρυθμούς.
2. ΔΙΚΤΥΑ ΠΟΛΕΩΝ
Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από την στιγμή που ξεπέρασαν το κυρίως οικονομικό και εμπορικό θέμα των συνεργασιών, άνοιξαν τον δρόμο της δημιουργίας «ομάδων» κοινών συμφερόντων με εξειδικευμένα αντικείμενα ενδιαφέροντος σε όλους τους τομείς των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων.
Η χωρική κατανομή και ανάπτυξη των πόλεων, ο συνδυασμός των Μητροπολιτικών περιοχών με τα λοιπά αστικά κέντρα και την περιβάλλουσα ενδοχώρα με τους επιμέρους τοπικούς θύλακες οργανωμένης κατοίκησης (πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά κτλ) αποτέλεσαν αντικείμενο ευρύτερης έρευνας - πέρα από την ένταξή τους σε μια συγκεκριμένη κρατική και εθνική οντότητα - σε επίπεδα «ζωνών» ή ευρύτερων «ενοτήτων» (πχ. Περιοχή της Βαλτικής, περιοχή της Κεντρικής, της Βόρειας ή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Περιοχής των Βαλκανίων, Περιοχής της Ιβηρικής χερσονήσου κτλ) καθώς και έρευνας σε ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο. Επίσης, οι ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα των μεταφορών, αλλά και -πιο πρόσφατα - η ολοφάνερη πλέον επιδείνωση του «κοινού» για όλο τον κόσμο περιβάλλοντος, οδήγησαν στην αναγκαιότητα της συνεργασίας και της συλλογικής αντιμετώπισης των προβλημάτων.
Η δημιουργία «Δικτύων» (Networks), διαφόρων τύπων συνεργασίας, υπήρξε ραγδαία τα τελευταία 20 χρόνια, δεδομένου ότι αυτά προέκυπταν, είτε άμεσα από την αναγκαιότητα επίλυσης θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, είτε έμμεσα μετά την ολοκλήρωση ευρωπαϊκών ή μη προγραμμάτων που μέσα από την -πολλές φορές τυχαία - συνεργασία ατόμων διαφόρων εθνικοτήτων και ειδικοτήτων, προέκυπτε η αναγκαιότητα και η επιθυμία, της επέκτασης και προώθησης του έργου που είχε ήδη παραχθεί. Φυσικά, εκτός από τα Δίκτυα, δόθηκε η ευκαιρία παραγωγής νέου, συλλογικού και αξιόλογου έργου μέσα από φορείς (δημόσιους ή μη), οργανισμούς, συλλόγους, ομάδες εργασίας, ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα, οργανώσεις και γενικά κάθε μορφής συνεργασία μεταξύ ατόμων του ιδίου ή άλλων κρατών, της ιδίας ή διαφορετικών ειδικοτήτων κτλ. Σ' αυτό συνέβαλλε τα μέγιστα η τεχνολογική πρόοδος και ιδίως η πρόοδος των δικτύων επικοινωνίας και μεταφοράς γνώσεων και πληροφοριών.
Στον τομέα του χωροταξικού - πολεοδομικού σχεδιασμού, όπου εμπεριέχεται ο σχεδιασμός των επικοινωνιών, των μεταφορών, της διαμόρφωσης και προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και της διαχείρισης των πόρων, του ανθρώπινου δυναμικού και των δυνατοτήτων της τεχνολογικής, οικονομικής και πολιτισμικής δραστηριότητας, δόθηκε -ίσως για πρώτη φορά - η δυνατότητα παραγωγής πραγματικά σφαιρικού (Global) έργου, του οποίου η σημασία και η αναγκαιότητα της εφαρμογής του να είναι παγκόσμια, εφόσον πλέον είναι σαφές ότι κάθε «τοπική» μεταβολή, έχει πολύ «ευρύτερες» συνέπειες -πιθανόν για όλο τον πλανήτη.
Δίκτυα συνεργασίας μεταξύ περιφερειών, μητροπολιτικών περιοχών, πόλεων, λοιπών περιοχών κτλ, με αντικείμενα ευρύτερα (όπως αυτό του χωροταξικού σχεδιασμού) ή εντελώς εξειδικευμένα (όπως τα θέματα μεταφορών ή ακόμα πιο εξειδικευμένα όπως αυτό της χρήσης του ποδηλάτου), ιδρύθηκαν πολλά, κυρίως από το 1995 και μετά. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφερθούμε στα δίκτυα: Eurocities (αφορά σε πόλεις μεγάλου μεγέθους), Car free cities, Eurotowns (αφορά σε πόλεις μεσαίου μεγέθους - από 50.000 έως 250.000 κατοίκους), Ecofinder (δίκτυο πόλεων για την βιώσιμη κινητικότητα και το ποδήλατο), Energy cities, European Green Cities, ISLENET (δίκτυο ευρωπαϊκών νησιών για την ενέργεια και το περιβάλλον), POLIS Network, Trans - European Networks (TENs), METREX (The Network of European Metropolitan Regions and Areas) κ.ά.
3. METREX (THE NETWORK OF EUROPEAN METROPOLITAN REGIONS AND AREAS)
Το δίκτυο METREX, του οποίου ο τίτλος προκύπτει από το METRopolitan Exchange, ιδρύθηκε το 1996, στην Γλασκώβη κατά την διάρκεια ενός Συνεδρίου για τις Μητροπολιτικές Περιφέρειες, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το METREX ιδρύθηκε ως Δίκτυο φορέων και οργανισμών με κοινό ενδιαφέρον την ανταλλαγή γνώσης σε θέματα στρατηγικού - χωροταξικού σχεδιασμού και ανάπτυξης, σε επίπεδο μητροπολιτικών περιφερειών. Συμμετέχουν σ' αυτό, πολιτικοί, ανώτεροι κρατικοί λειτουργοί, ειδικοί επιστήμονες και σύμβουλοι. Το METREX είναι εγγεγραμμένο ως Διεθνές Σωματείο Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα (AISBL), στις Βρυξέλλες. Η προσχώρηση σε αυτό είναι ανοιχτή σε όλες τις μητροπολιτικές περιφέρειες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων των κέντρων πόλεων, των γύρω αστικών περιοχών και της ευρύτερης ενδοχώρα. Κατά την ίδρυσή του, το δίκτυο αριθμούσε 15 μέλη, δύο εκ των οποίων από την Ελλάδα : Ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας, (βλ. www.organismosathinas.gr/ ) και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, (βλ. www.orth.gr/ ).
Τον Νοέμβριο του 1999 πραγματοποιήθηκε στο Porto συνάντηση εκπροσώπων των Μητροπολιτικών περιοχών της Ευρώπης, προκειμένου να υπογραφεί κοινή διακήρυξη (MAGNA CARTA) για τον Χωροταξικό Σχεδιασμό και τις Αναπτυξιακές Προθέσεις των Μητροπολιτικών Περιφερειών και Περιοχών της Ευρώπης. Οι εργασίες για την σύνταξη και οριστικοποίηση του κειμένου της διακήρυξης είχαν αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και συνεργασίας των προηγούμενων συναντήσεων των μελών του δικτύου. Την κοινή διακήρυξη υπέγραψαν 40 φορείς από όλη την Ευρώπη.
Σήμερα στο δίκτυο METREX συμμετέχουν πάνω από 50 μέλη και οι δραστηριότητές του αποκτούν πέρα από τον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο - διεθνή χαρακτήρα. Οι δράσεις του, συμπεριλαμβάνουν συνεργασίες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, εξειδικευμένες μελέτες, ομάδες εργασίας, συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα, συνεργασία και παρακολούθηση των εργασιών λοιπών φορέων, δικτύων κτλ, ενημέρωση των μελών, προγραμματισμό νέων δραστηριοτήτων, συναντήσεις, συνέδρια, συνεργασία με τα ευρωπαϊκά όργανα για την προώθηση της ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής στα θέματα του ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού κ.ά.
4. Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Η πόλη της Θεσσαλονίκης, έχοντας ξεπεράσει τους 23 αιώνες συνεχούς πορείας και εξέλιξης, αποτελεί παράδειγμα πολύ-πολιτισμικής και πολυσυλλεκτικής πολεοδομικής ενότητας, που επέζησε και αναπτύχθηκε δια μέσου των αιώνων χάρη στην δύναμη της κοινωνίας να μετεξελίσσεται, να αφομοιώνει αλλά και να εκμεταλλεύεται τις εκάστοτε συνθήκες κοινωνικής συνοχής, οικονομίας, πολιτισμού, ασφάλειας, κτλ (βλ. http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DimosThessalonikis/).
Από πρωτεύουσα πόλη των αρχαίων Μακεδόνων, μετεξελίχθηκε στην πορεία της ιστορίας σε ισχυρό προπύργιο των ρωμαίων, για να ακολουθήσει στη συνέχεια τις λαμπρές ημέρες δόξας του Βυζαντίου, αποτελώντας την δεύτερη σε δύναμη, μέγεθος και ισχύ πόλη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας - μετά την Κωνσταντινούπολη.
Η γεωπολιτική θέση της πόλης, με την χωροθέτησή της στον μυχό του Θερμαϊκού Κόλπου, όπου αναπτύχθηκε με ασφάλεια το λιμάνι της, αλλά και οι οδικές συγκοινωνίες με την εύκολη πρόσβαση σε: βορρά και νότο - ανατολή και δύση, καθώς και ο παράλληλος αναγκαίος έλεγχος των εισόδων / εξόδων - για λόγους ασφαλείας - που προσέφεραν τόσο οι ορεινοί όγκοι γύρω από την πόλη όσο και τα τείχη της, συνέτειναν στην διαρκή εξέλιξη και ανάπτυξή της. Ο πολιτισμός, τα γράμματα, οι επιστήμες και οι τέχνες άνθισαν παράλληλα με το εμπόριο, την οικονομία, την διοίκηση και τις υπηρεσίες. Όλα αυτά τα χρόνια, η πόλη υπήρξε «ανοικτή» σε κοινωνικές αλλαγές, συγκρούσεις, αντιπαραθέσεις αλλά και συνεργασίες, συγχωνεύσεις και γενικά κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, όπου περίοδοι εντάσεων ακολουθούνταν από περιόδους γαλήνης και εντατικής δημιουργίας. Οι πολλές ευκαιρίες για δουλειά και ευημερία όλων των κατοίκων συνέτειναν στην ομαλή - κατά το δυνατόν - πρόοδο και ανάπτυξη της περιοχής. Τα μεγάλα έργα, δημόσια και ιδιωτικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά, κόσμησαν την πόλη, έδωσαν δουλειά σε χιλιάδες εργατικά χέρια και ανέβασαν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Σήμερα ο πληθυσμός της πόλης ξεπερνά το ένα εκατομμύριο κατοίκους και η σύνθεση του πληθυσμού συνεχώς μεταβάλλεται. Τα τελευταία χρόνια, οι μετακινήσεις πληθυσμού, από γειτονικές ή απομεμακρυσμένες από την Ελλάδα χώρες, αυξήθηκαν πολύ. Η Θεσσαλονίκη, εύκολα προσβάσιμη κύρια από τις προς τον βορά και την ανατολή χώρες, έχει δεχθεί ένα μεγάλο αριθμό μεταναστών (νόμιμων ή παράνομων) που δημιουργούν πλέον τις δικές τους περιοχές μέσα στο σώμα της πόλης, εκδιώκοντας τους αρχικούς κατοίκους από υποβαθμισμένες περιοχές και δημιουργώντας νέες συνθήκες συνύπαρξης και διαβίωσης στην πόλη. Η εντός της ίδιας της πόλης μετανάστευση, παρακινούμενη και από την αυξημένη ζήτηση κατοικίας με χαμηλές προδιαγραφές που συνεπάγεται η εγκατάσταση αλλοδαπών στην πόλη, γίνεται πλέον για λόγους α) βελτίωσης της ποιότητας ζωής, β) προσέγγισης σε χώρους εργασίας, γ) αναζήτησης φθηνότερης κατοικίας, δ) κάλυψης αναγκών λόγω μεταβολής του μεγέθους της οικογένειας, ε) καλύτερης εξυπηρέτησης (σχολεία, ευκολία στην πρόσβαση μαζικών μέσων μεταφοράς κτλ) ή στ) για λόγους ένταξης σε κοινωνικό σύνολο. Η οικονομική, αλλά και κοινωνική κρίση που εκδηλώθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, επηρέασε για μια ακόμα φορά τόσο τον πληθυσμό και την σύνθεσή του, όσο και τις μετακινήσεις των κατοίκων από και προς, τις πόλεις και την ύπαιθρο. Για την πόλη της Θεσσαλονίκης, σημαντικές αλλαγές είναι ακόμα σε φάση εξέλιξης. Οι αλλαγές αυτές καθώς και οι πιθανές συνέπειές τους, θα πρέπει έγκαιρα να μελετηθούν και να αντιμετωπισθούν με στόχο την βιώσιμη και διαρκή ανάπτυξη της πόλης. Φυσικά, η Θεσσαλονίκη μέσα από την μακρόχρονη ιστορία της έχει μάθει πλέον να ζει και να αναπτύσσεται ισορροπώντας ανάμεσα στην «Ανατολή» του χθες και την «Ευρώπη» του σήμερα. Στόχος όλων όσων οραματίζονται, σχεδιάζουν και προγραμματίζουν το μέλλον αυτής της πόλης, οφείλει να είναι η αειφορία της, η βιώσιμη ανάπτυξή της μέσα από την κοινωνική της συνοχή και η ευημερία της μέσα από την εξέλιξη και την πρόοδο της οικονομίας της. Ή πολύ απλά: «το σήμερα να είναι καλύτερο από το χθες και το αύριο, καλύτερο από το σήμερα», όσο δύσκολες και αν είναι οι συνθήκες.
5. Ο ΟΡ.ΘΕ. - Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΤΟ METREX
Κύριο αντικείμενο του ΟΡΘΕ, (βλ. www.orth.gr/), είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Θεσσαλονίκης, (Ν 1561/1985 (ΦΕΚ 148 Α' / 6-9-1985), «Ρυθμιστικό Σχέδιο και Πρόγραμμα Προστασίας Περιβάλλοντος της Ευρύτερης Περιοχής της Θεσσαλονίκης και άλλες διατάξεις»). Ρυθμιστικό Σχέδιο, είναι το σύνολο των στόχων, των κατευθύνσεων, των προγραμμάτων και των μέτρων που είναι αναγκαία για την χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της επιδιωκόμενης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο αποβλέπει τόσο στον σχεδιασμό όσο και στον προγραμματισμό της Ευρύτερης Περιοχής της Θεσσαλονίκης, μέσα στα πλαίσια της Εθνικής χωροταξικής πολιτικής όπως αυτή προσδιορίζεται για την Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόγραμμα Προστασίας Περιβάλλοντος, είναι το σύνολο των μέτρων και των κατευθύνσεων για την αναβάθμιση και προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει μέτρα για:
Α) Την οικολογική ανασυγκρότηση της Θεσσαλονίκης, την προστασία της γεωργικής γης, των δασών, των υδροβιοτόπων και των άλλων στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος.
Β) Την προστασία του τοπίου των ακτών και των ειδικών περιοχών φυσικού κάλλους.
Γ) Την προστασία της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Δ) Τον περιορισμό της ρύπανσης από κάθε πηγή και ιδίως την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ρύπανσης του εδάφους και των νερών καθώς και της ηχορύπανσης.
Ε) Την αναβάθμιση ιδιαίτερα υποβαθμισμένων περιοχών.
Ο ΟΡ.ΘΕ. σήμερα, προωθεί την ψήφιση ενός νέου Ρυθμιστικού νόμου για την πόλη της Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή της με στόχο την αναθεώρηση του προηγούμενου (από το 1985) Ρυθμιστικού Σχεδίου.
Στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών και διεθνών πρωτοβουλιών του, ο ΟΡ.ΘΕ. συμμετείχε σε πολλά προγράμματα, εκδηλώσεις, συνέδρια κτλ, όπως: η κοινοτική πρωτοβουλία URBAN, τα ευρωπαϊκά προγράμματα: COST, DISTINCT, RIMED, NORISC, UTN II κά, το πιλοτικό πρόγραμμα αναβίωσης του ιστορικού και εμπορικού κέντρου της πόλης (THESSALONIKI: Pilot project for the renewal and development of the historic and commercial center), τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς EUROPAN, την διεθνή συνεργασία στα πλαίσια του Ο.Η.Ε., HABITTAT, AGENDA 21 κτλ, η συμμετοχή σε συνέδρια και διεθνείς εκθέσεις (BIENNIAL OF TOWNS AND TOWN PLANNERS, ISOCARP, ICOMOS, UIA, HELECO, METREX etc), η διοργάνωση εκδηλώσεων (πχ για το περιβάλλον), συνεδρίων, ημερίδων, εκθέσεων, forum κά.
(βλ. www.ypes.gr/el/Ministry/Actions/deltio diethnon kai europaikon thematon/)
Ο ΟΡ.ΘΕ. στα πλαίσια της μακρόχρονης συνεργασίας του με το ευρωπαϊκό δίκτυο METREX (βλ. www.eurometrex.org/ ), προώθησε τρία ευρωπαϊκά προγράμματα: 1) το πρόγραμμα SOCIOMETREX (2001 - 2003), το οποίο εκπονήθηκε με την συνεργασία 12 ευρωπαϊκών μητροπόλεων (ATHENS, BRNO, BUDAPEST, ORESUND / COPENHAGEN, MINSK, PRAGUE, RIGA, ROTTERDAM, SZCZECIN, THESSALONIKI, VILNIUS, WROCLAW) και ενός παρατηρητή (CATALUNYA). Το πρόγραμμα συντονίσθηκε από την γραμματεία του ευρωπαϊκού δικτύου METREX με την συμμετοχή και καθοδήγηση της καθηγητού κας Anne Power. Το πρόγραμμα αυτό αυτοχρηματοδοτήθηκε από τα μέλη του και εκπονήθηκε με στόχο την διερεύνηση των δυνατοτήτων του στρατηγικού σχεδιασμού των μητροπολιτικών περιοχών, στην επίτευξη της κοινωνικής συνοχής και αειφόρου ανάπτυξης των πόλεων.
Τα συμπεράσματα από την πρόοδο του προγράμματος, παρουσιάσθηκαν στο διεθνές συνέδριο του METREX, έγινε τον Μάιο του 2002 στην Θεσσαλονίκη με θέμα : "THE SOCIAL FACE OF SUSTAINABILITY". 2) πρόγραμμα INERMETREX (INTERREG IIIC / 1W0008N InterMETREX / 2003-2007), το οποίο εκπονήθηκε με την συνεργασία 32 εταίρων από όλη την Ευρώπη, επικεφαλής των οποίων ήταν η Glasgow and the Clyde Valley Structure Plan Joint Committee (GCVSPJC/RC). Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ήταν 1.164.156,00 euro και στόχος του ήταν η εξεύρεση πρακτικών ανάπτυξης και αποτελεσματικού χωροταξικού σχεδιασμού μέσα από την ανάλυση και την καταγραφή εφαρμοσμένων ή προτεινόμενων πρακτικών. Επίσης, στόχος ήταν η υλοποίηση ενός ηλεκτρονικού άτλαντα (e-atlas) με τυποποιημένη παρουσίαση των χωροταξικών / πολεοδομικών χαρακτηριστικών όλων των μητροπολιτικών περιοχών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. 3) το πρόγραμμα POLYMETREXplus (INTERREG IIIC / 2S0110N POLYMETREXplus : Towards a polycentric Metropolitan Europe / 2004-2007), το οποίο εκπονήθηκε με την συνεργασία 18 μητροπολιτικών εταίρων από όλη την Ευρώπη και του METREX, επικεφαλής των οποίων ήταν η GENERALITAT DE CATALUNYA, "INSTITUT D' ESTUDIS TERRITORIALS" (IET). Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ήταν 1.826.744,00 euro και στόχος του ήταν η ανάπτυξη και η παραγωγή ενός πλαισίου χωροταξικής οργάνωσης των μητροπολιτικών περιοχών της Ευρώπης. Περισσότερες πληροφορίες για τα ευρωπαϊκά αυτά προγράμματα, υπάρχουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του METREX: www.eurometrex.org.
Επιπλέον, εκπονήθηκαν δύο ειδικές μελέτες που έγιναν στο πλαίσιο του προγράμματος PolyMETREXplus με τίτλο: Representative Interregional Networking Activities - RINA's και αφορούσαν, η μεν πρώτη την ανάπτυξη και συνοχή ενός οριζόντιου άξονα κατά μήκος της Εγνατίας οδού και με προεκτάσεις από την Ιταλία μέχρι τα σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας (με τίτλο: Euromediterranean Relations-Corridor 1), η δε δεύτερη την έρευνα της ανάπτυξης και οργάνωσης της πολυκεντρικότητας κατά μήκος ενός άξονα από βορρά προς νότο (από το Helsinki και διαμέσου των: Vilnius, Warsaw, Bucharest, Sofia, Thessaloniki, μέχρι την Αθήνα) στα ανατολικά όρια της Ευρωπαϊκής "Ένωσης (με τίτλο: North-South Interface).
Επίσης τον Μάιο του 2002, διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη το ανά διετία πραγματοποιούμενο Διεθνές Συνέδριο του ευρωπαϊκού δικτύου METREX με θέμα "THE SOCIAL FACE OF SUSTAINABILITY" και τον Ιούνιο του 2006 συνάντηση των εταίρων του προγράμματος PolyMETREXplus.
6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από την εισήγηση αυτή, προκύπτει ότι μέσα από τις συνεργασίες και τις συμμετοχές στο ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι μπορούν και πρέπει να βελτιωθούν οι προοπτικές του χωροταξικού, πολεοδομικού και αειφόρου σχεδιασμού των πόλεων, είτε αυτές είναι σημαντικές Μητροπολιτικές περιοχές, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, είτε πόλεις μικρού ή μεσαίου μεγέθους. Επίσης είναι σκόπιμο να συγκεντρωθούν και να αξιολογηθούν όλα τα προγράμματα, τα ερευνητικά, οι εργασίες οι διαγωνισμοί και οι προτάσεις που έχουν γίνει από όλους τους φορείς (Υπουργεία, Πανεπιστήμια, Οργανισμούς, Τοπική Αυτοδιοίκηση κτλ) εδώ και αρκετά χρόνια, με στόχο την αξιοποίησή τους στον μελλοντικό προγραμματισμό και την αποκομιδή του μέγιστου δυνατού οφέλους με την ευρύτερη διάδοση και δημοσιοποίησή τους.
Μέσα από το συγκεκριμένο έργο του ΟΡΘΕ, η Θεσσαλονίκη διεύρυνε την αναγνωρισιμότητά της, την ανταγωνιστικότητα και τις διεθνείς της σχέσεις, κερδίζοντας εκτίμηση, αξιοπιστία και σεβασμό από τους εταίρους της. Επίσης αποκτήθηκε μεγάλη εμπειρία στην επιλογή και στην διαχείριση προγραμμάτων, ενώ η ανταλλαγή πληροφοριών τόσο σε επιστημονικό επίπεδο όσο και σε εργασιακό, κοινωνικό, πολιτισμικό έφερε σε άμεση επαφή τους Έλληνες με τους ξένους εταίρους αλλά και τους φορείς του δημόσιου τομέα με τα πανεπιστήμια, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους απλούς πολίτες κτλ. Οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ αυτών που συμμετείχαν στα διάφορα προγράμματα και στις εκδηλώσεις που οργανώθηκαν στις πόλεις που έλαβαν μέρος, έφεραν πιο κοντά άτομα, πολιτισμούς, ιδέες και δημιούργησαν δεσμούς και σχέσεις αμοιβαίου ενδιαφέροντος, προς όφελος των μελλοντικών συνεργασιών και της κοινής πορείας των διαφόρων περιοχών. Εξ ίσου σημαντικό είναι και το γεγονός ότι πολλά από τα προγράμματα αυτά ολοκληρώθηκαν με την υλοποίηση συγκεκριμένων έργων σε υποβαθμισμένες κυρίως περιοχές της Θεσσαλονίκης (όπως π.χ. το URBAN Δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης που αφορούσε κύρια την περιοχή του Δενδροποτάμου, το THESSALONIKI: Pilot project for the renewal and development of the historic and commercial center που αφορούσε στην κεντρική περιοχή της πόλης και άλλα).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου