«Γκόρτσος» και η Μέρκελ!

Του  Γιάννη Τσαμουργκέλη, ΒΗΜΑ

Η σύνοδος κορυφής της ΕΕ άναψε πράσινο φως σε πρόγραμμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων 300 δις. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενεργοποίησε το πρόγραμμα στοχευμένης χρηματοδότησης των τραπεζών υπό τον όρο ότι τα κονδύλια θα καταλήξουν στην πραγματική οικονομία και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις… Παράλληλα εξαγγέλλει επέκταση του προγράμματος παρεμβάσεων στη δευτερογενή αγορά των ομολόγων υπό τον όρο ότι οι χώρες βρίσκονται σε ειδικό πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής… Και όλα αυτά με τη σύμφωνη γνώμη ή τη σιωπηρή «διαφωνία» της Γερμανίας. Άραγε, βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη αλλαγή στη φυσιογνωμία και τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας της ΕΕ ή αποτελούν απλώς παροχές εντός του ίδιου ανελαστικού πλαισίου;Η αλήθεια είναι ότι κανένα από τα μέτρα που λήφθηκαν δεν αλλάζει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της ΕΕ. Απλώς προσαρμόζει κάποια μεγέθη με την «ευχή» οι προσαρμογές να αναστρέψουν την αρνητική δυναμική των εξελίξεων…. ανεργία σταθερά στο 12%, ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 0% και πληθωρισμό κάτω από 0,5% να επισείει τον επιτεινόμενο κίνδυνο του αποπληθωρισμού. Την ίδια στιγμή που οι ΗΠΑ -πρεσβευτές του εναλλακτικού υποδείγματος συγκρότησης και λειτουργίας μιας οικονομικής ένωσης- επιδεικνύουν ανάπτυξη 2,6% με ανεργία στο 5,5% και πληθωρισμό 1,7%.

Τα δεδομένα της συγκριτικής των οικονομιών αποδεικνύουν την παταγώδη αποτυχία του ευρωπαϊκού μοντέλου. Και είναι αυτή η παταγώδης αποτυχία που οδήγησε στην υιοθέτηση μέτρων που προσπαθούν να απαλύνουν το κόστος της. Το πρόβλημα ωστόσο παραμένει.

Η ΕΕ συνεχίζει να λειτουργεί με βάση το ίδιο μακροοικονομικό υπόδειγμα. Ένα υπόδειγμα που διεκδικεί τις ελάχιστες δημοσιονομικές παρεμβάσεις με ελλείμματα που να μη ξεφεύγουν το 3% του ΑΕΠ. Το κράτος να περιορίζεται στην ευθύνη των μεταρρυθμίσεων ως μόνη συνιστώσα μακροχρόνιας βελτίωσης των παραγωγικών δυνατοτήτων. Τη νομισματική πολιτική να αναλαμβάνει την ισορροπία της οικονομίας στη βραχυχρόνια περίοδο, με την ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα να επηρεάζει την οικονομία παρεμβαίνοντας αποκλειστικά στα βασικά επιτόκια και ουδόλως στην ποσότητα του χρήματος, και με αποφάσεις που διευκολύνουν τις τράπεζες να υλοποιούν την εκπονούμενη -μέσω των επιτοκίων- νομισματική πολιτική. Και ας έχει αποδειχθεί περίτρανα η ανεπάρκεια των τραπεζών να υλοποιούν τη νομισματική πολιτική. Και ας έχει επιδεινωθεί η απόκλιση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Και ας έχει εδραιωθεί ότι η μακροχρόνια ισορροπία επηρεάζεται και από τα επιτόκια και τις επενδύσεις και τη νομισματική πολιτική. Και ας έχει πιστοποιηθεί στην πράξη ότι οι το ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα οδηγεί σε κατάρρευση της πίστης και της ρευστότητας αποδιαρθρώνοντας τις παραγωγικές δομές, συρρικνώνοντας τη μεσαία τάξη και αποσαθρώνοντας τις κοινωνίες.

Το κυρίαρχο ευρωπαϊκό πολιτικό στερέωμα συνεχίζει…

* Δεν επέτρεψαν την πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης στο νομισματικό τομέα παρά επέμειναν στο σενάριο των «αποστειρωμένων» επεμβάσεων όπου κάθε κίνηση στη δευτερογενή αγορά εξουδετερώνεται με μια ισοδύναμη αντίθετη, ώστε να μην προκύψει καθαρή εισροή χρήματος στην πραγματική οικονομία. Τα όποια μέτρα πολιτικής κατατείνουν σε ποσοτική χαλάρωση (στοχευμένη χρηματοδότηση τραπεζών), είναι περιορισμένης έκτασης και ιδιαίτερα καθυστερημένα σε σχέση με τις ανάγκες και τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή οικονομία.

* Δεν αντιμετώπισαν το πρόβλημα του διαφορετικού κόστους χρήματος που φέρνει τη Γερμανία να δανείζεται με αρνητικά επιτόκια και τις χώρες του Νότου με απαγορευτικά επιτόκια, και αντίστοιχα τις γερμανικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις με 2και 3% και τις ελληνικές με 8 και 10%.

* Δεν δέχθηκαν τη χαλάρωση των αυστηρών δημοσιονομικών πολιτικών και παρέπεμψαν στο πακέτο δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων των 300 δις για την τριετία 2015-17, δηλαδή, επενδύσεις ύψους περίπου στο 0,5% του ΑΕΠ της ευρωζώνης για 3 χρόνια!!!! Εξήραν ωστόσο την τραπεζική ένωση με την ενιαιοποίηση των κριτηρίων και θεσμών εποπτείας των συστημικών τραπεζών, ενώ υπογράμμισαν την ανάγκη συνέχειας των μεταρρυθμίσεων. Ξέχασαν όμως να επισημάνουν την εξάρτηση των ευρωπαϊκών οικονομιών από τις συστημικές τράπεζες που διακυβεύει κάθε ισορροπία από μια «άτυχη» στιγμή διοίκησης μιας εξ αυτών.

 Όπως ξέχασαν και την πολυδιαφημισμένη έννοια των ελεύθερων αγορών όταν υπεισέρχονται στο τραπεζικό σύστημα, και σιωπούν στα περί μεταρρυθμίσεων αποδεχόμενοι μοναδικά την ολιγοπωλιακή εξάρτηση στον κλάδο των τραπεζών.

Η ΕΕ έχει πρόβλημα. Και το πρόβλημα συνίσταται στη διάρθρωση του οικονομικού οικοδομήματος που υποτίθεται ότι φτιάχτηκε για να υπηρετήσει το πολιτικό όραμα της Ενωμένης Ευρώπης. Μόνο που το οικοδόμημα κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα το ίδιο το όραμα. Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει και πρέπει να αλλάξει άμεσα. Δεν γίνεται ενιαία νομισματική περιοχή δίχως κεντρική τράπεζα με πλήρεις αρμοδιότητες επί των επιτοκίων και της ποσότητας χρήματος. Δεν γίνεται νομισματική ένωση χωρίς μέριμνα σύγκλισης των οικονομιών των μελών της και κανονιστική πρόνοια μεταφοράς πόρων από τους πλουσιότερους στους φτωχότερους. Δεν γίνεται νομισματική ένωση χωρίς μέριμνα εξομοίωσης του βιοτικού επιπέδου όλων ανεξαιρέτως των πολιτών της. Όπως ακριβώς δεν γίνεται χωρίς τις μεταρρυθμίσεις και την δημοσιονομική προσαρμογή σε ενιαίους κανόνες. Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει και πρέπει να αλλάξει άμεσα… πριν είναι αργά, για αυτήν και για την παγκόσμια οικονομία και ισορροπία!!

*Ο κ. Γιάννης Τσαμουργκέλης διδάσκει Διεθνή Οικονομική στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου