Μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014 και την παταγώδη αποτυχία του στόχου «στις 25 ψηφίζουμε, στις 26 φεύγουν», το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης προχώρησε σε μια εμφανή αλλαγή της πολιτικής του τακτικής. Έχοντας κατανοήσει ότι η λογική της εξ εφόδου κατάληψης της εξουσίας αποδείχτηκε ατελέσφορη, μετρίασε τη ρητορική του μίσους και τον εμφυλιοπολεμικό λόγο[1], που ήταν το κύριο συστατικό των πολιτικών του παρεμβάσεων τόσο πριν από τις εκλογές του 2012 όσο και μετά.
Το εμφυλιοπολεμικό σύνθημα «ή εμείς ή αυτοί», οι εθνικιστικές αναφορές σε κάποιους που είναι λιγότερο Έλληνες, δηλαδή προδότες, καθώς και η συλλήβδην δαιμονοποίηση των πολιτικών αντιπάλων, υποχώρησαν σε ένταση, δίχως να εκλείψουν, και χωρίς να αποκλείεται να υποτροπιάσουν με τις διαδικασίες εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Σχετική πρόγευση έχει γίνει ήδη γνωστή με τις δηλώσεις Τσίπρα περί «Τσιριμώκων»[2].
Όμως, είναι γεγονός ότι η πολιτική αντιπαράθεση, μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στο ποια είναι, συγκεκριμένα, η πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, εάν κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας.
… Σημασία δεν έχουν οι αριθμοί αλλά οι άνθρωποι…
Το εάν αυτή η αλλαγή της πολιτικής ατζέντας έγινε από σκοπού ή εάν προέκυψε λόγω του αποτελέσματος των ευρωεκλογών, που έδωσε την πρώτη θέση στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά όχι με τον σαρωτικό τρόπο που προαναγγελλόταν θριαμβευτικά, μικρή σημασία έχει. Εκείνο που έχει προκύψει ως αποτέλεσμα είναι ότι όλο και περισσότερο ο πρόεδρος και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ υποχρεώνονται να μιλήσουν με συγκεκριμένο τρόπο και ν’ αναφερθούν σε αριθμούς και σε σαφείς πολιτικές επιλογές.
Παρά την απέχθεια πολλών στελεχών σε αυτόν τον τρόπο πολιτικής αντιπαράθεσης, επειδή «σημασία δεν έχουν οι αριθμοί αλλά οι άνθρωποι»[3], επιτέλους, ακούμε πολιτικές προτάσεις επί του πρακτέου, έστω και με αντιφατικό και αλληλοσυγκρουόμενο τρόπο, ένδειξη των εσωτερικών αντιθέσεων, που κάθε άλλο παρά έχουν διευθετηθεί.
Αυτή η αλλαγή στην πολιτική ατζέντα της χώρας είναι αντικειμενικά θετική και αυτό πρέπει να επισημανθεί χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις.
Εκείνο που αβίαστα προκύπτει από αυτή την αλλαγή της πολιτικής ατζέντας είναι ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης επαγγέλλεται όλο και περισσότερο την επιστροφή στο παρελθόν, στις νοοτροπίες, συμπεριφορές και θεσμικές διευθετήσεις που οδήγησαν τη χώρα στην κρίση. Ακούγοντας κανείς τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και διαβάζοντας κείμενά τους, εύκολα διαβλέπει τον «φανατισμό της ακινησίας»[4], την εμμονή στο «άτεγκτο, ασάλευτο παρόν»[5]. Η πολιτικοποίηση της νοσταλγίας[6] για τις παλιές, καλές ημέρες που είναι εύκολο να έλθουν ξανά μ’ ένα άρθρο, έναν νόμο, είναι μια ελκυστική πολιτική πρόταση σε μια χώρα που συνεχίζει να πιστεύει, στην πλειονότητά της, ότι η κρίση είναι αποτέλεσμα μεθοδεύσεων ξένων εξωθεσμικών κέντρων[7], στερείται, όμως, κάθε ρεαλιστικής προοπτικής υλοποίησης.
Τίποτα να μην αλλάξει…
Αν προσπαθήσουμε να συμπυκνώσουμε τα κεντρικά σημεία του πολιτικού σχεδίου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης[8], όπως αυτό εκτυλίσσεται μετά τις ευρωεκλογές, μπορούμε να επισημάνουμε τέσσερις κεντρικές προτάσεις:
1) Ο ΣΥΡΙΖΑ συστηματικά υπόσχεται φορολογικές ελαφρύνσεις και ταυτόχρονα αύξηση των κοινωνικών παροχών. Με τη γλώσσα των αριθμών, αυτό σημαίνει λιγότερα έσοδα και περισσότερα έξοδα για τη χώρα. Σε οποιαδήποτε χώρα που έχει στοιχειώδη επαφή με την πραγματικότητα και τους αριθμούς, αυτή η πολιτική πρόταση δεν θα είχε καμία τύχη. Στην Ελλάδα, συναντάει ευνοϊκή αποδοχή, επειδή περιγράφει το μοντέλο της τεχνητής ευμάρειας με δανεικά, που κάποιοι φαντασιώνονται ότι μπορεί να επιστρέψει.
2) Η ρητορεία για σκληρή αναδιαπραγμάτευση με τους εταίρους συνιστά άρνηση της πραγματικότητας και του υφιστάμενου συσχετισμού δυνάμεων. Η λογική κατάληξη αυτής της συγκρουσιακής επιχειρηματολογίας θα είναι η έξοδος από τη ζώνη του ευρώ[9], την οποία βλέπει ευνοϊκά ένα μεγάλο τμήμα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι αντιφατικές δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα για μονομερή καταγγελία του Μνημονίου, διαγραφή του χρέους και αναδιαπραγμάτευση, καταδεικνύουν τη σύγχυση που υπάρχει στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το θέμα αυτό.
3) Το πλέον εντυπωσιακό ίσως στην επιχειρηματολογία του ΣΥΡΙΖΑ είναι η εμμονή του στην αναδιανομή εισοδήματος, χωρίς καμία αναφορά στην αλλαγή ενός θνησιγενούς παραγωγικού μοντέλου που βασίστηκε στα δανεικά και τις εισαγωγές. Ο κρατισμός συνεχίζει να κυριαρχεί. Η παραγωγικότητα, η ριζική αλλαγή των εργασιακών νοοτροπιών, η επιχειρηματική διακινδύνευση, είναι άγνωστες λέξεις στο ρεπερτόριο του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ενδεικτική αυτής της επιχειρηματολογίας είναι η άποψη «πρώτα η καταπολέμηση της ανεργίας, μετά η ανάπτυξη».
4) Η άρνηση της αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων έχει μια βαθιά ιδεολογική διάσταση, πέραν των νομικών παραμέτρων. Είναι η αντίληψη του γενικού εξισωτισμού, της απέχθειας προς την αριστεία, της εξέλιξης όλων σύμφωνα με την επετηρίδα και όχι σύμφωνα με τις ικανότητες και δεξιότητες. Οι προσπάθειες συγκάλυψης περιπτώσεων πλαστών πτυχίων και ψευδών δικαιολογητικών εντάσσονται ακριβώς σε αυτή τη λογική. Τίποτα να μην αλλάξει, όλα να μείνουν ως έχουν.
Δύσκολα θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς, εάν ισχύουν τα ανωτέρω, ότι αυτό το «σώμα» των τεσσάρων σημείων συνιστά «μετριοπαθή στροφή» του ΣΥΡΙΖΑ, όπως έχουν υποστηρίξει ορισμένοι αναλυτές[10]. Αντίθετα είναι, με φανατικό και εμμονικό τρόπο, προσπάθεια διατήρησης των κεκτημένων, πάσει θυσία. Οι πελάτες του παλαιού καθεστώτος αναγνωρίζουν στον ΣΥΡΙΖΑ τον νέο πάροχο υπηρεσιών και προσχωρούν μαζικά. Αρκεί να μην αλλάξει τίποτα.
Το αδιέξοδο των μεταρρυθμιστών
Η Νέα Δημοκρατία και ο Αντώνης Σαμαράς έχουν επιλέξει μετά τις ευρωεκλογές, δυστυχώς, να παραιτηθούν από την υλοποίηση κρίσιμων μεταρρυθμίσεων. Η τοποθέτηση λαϊκιστών πολιτικών σε καίριες θέσεις στην κυβέρνηση εδραιώνει την ιδεολογική ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ και στέλνει σαφές μήνυμα στην ελληνική κοινωνία ότι θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι μεταρρυθμίσεις να περιοριστούν όσο περισσότερο γίνεται[11]. Στην πραγματικότητα, η επιλογή μερικών υπουργών της κυβέρνησης (Ντινόπουλος κ.ά.) να επικοινωνούν με το πολιτικό τους ακροατήριο ως light εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ, αφυδατώνει την ευρωπαϊκή πολιτική ταυτότητα της συντηρητικής παράταξης, υπονομεύει την κυβέρνηση και εδραιώνει την ηγεμονία του εθνικολαϊκισμού στην ελληνική κοινωνία[12].
Το ΠΑΣΟΚ, εγκλωβισμένο στην εσωστρέφεια, προσπαθεί να αρθρώσει, δια της ηγεσίας του, έναν διακριτό πολιτικό λόγο που, όμως, συνεχώς προσκρούει στην πρόθεση σημαντικού τμήματος του στελεχικού του δυναμικού να συνεργαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ σε μια πολιτικά παρωχημένη «αντιδεξιά και αντινεοφιλελεύθερη» βάση. Η προσπάθεια συγκρότησης της Δημοκρατικής Παράταξης είναι μια ακόμα απόπειρα ιδεολογικής και πολιτικής αναγέννησης του χώρου, υπό αντίξοες συνθήκες.
Τούτων δοθέντων, ο μεταρρυθμιστικός χώρος, με δεδομένες τις περιορισμένες διαστάσεις, είναι πολλαπλά εγκλωβισμένος. Η ελληνική κοινωνία, στην πλειονότητά της, δεν θέλει να αλλάξει, ενώ οι πολιτικές δυνάμεις, στη συντριπτική πλειονότητά τους, και δεν θέλουν και δεν μπορούν να αλλάξουν τα κακώς κείμενα. Το μόνο που μπορεί να κάνει ο μεταρρυθμιστικός χώρος είναι να εναντιώνεται στον εμφυλιοπολεμικό λόγο, να καταδεικνύει, με επιχειρήματα, το ατελέσφορο της ακολουθούμενης κυβερνητικής πολιτικής και το αδιέξοδο της πολιτικής της αντιπολίτευσης.
Ενδεχομένως, σε ώτα μη ακουόντων…
[1] Δες Πέτρος Παπασαραντόπουλος, «Εμφυλιοπολεμικός λόγος και ρητορική του μίσους», στο Εξτρεμισμός και πολιτική βία στην Ελλάδα – Το Big Bang της Χρυσής Αυγής, Επίκεντρο 2014, σελ. 109.
[2] Δες, «Τσίπρας: Για Πρόεδρος Δημοκρατίας δε θα βρεθεί νέος “Τσιριμώκος”», Το Βήμα, 12 Ιουνίου 2014.
[3] Σχετικές δηλώσεις του Δημήτρη Στρατούλη και άλλων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στις τηλεοπτικές εμφανίσεις τους.
[4] Εξαιρετική φράση του Κ. Θ. Δημαρά. Δες Φίλιππος Ηλιού, «Οι ασέβειες του ιστορικού», στο Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη Κ. Θ. Δημαρά, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994.
[5] «…Το άτεγκτο, ασάλευτο παρόν είναι περίπου τάφος, έτσι πέθαναν όλες οι κουλτούρες και οι πολιτισμοί που χάθηκαν…», Στέλιος Ράμφος: «Η Ελλάδα της κρίσης έχει το άγχος του μαθητή», συνέντευξη στον Γρηγόρη Μπέκο, Το Βήμα, 17 Φεβρουαρίου 2012.
[6] Δες Πέτρος Παπασαραντόπουλος, «Η πολιτικοποίηση της νοσταλγίας», The books’ journal, τεύχος 35, Σεπτέμβριος 2013.
[7]
Ενδεικτική αυτών των αντιλήψεων η δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από
το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας και το
Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου «βαθιά πεπεισμένοι, λοιπόν, εμφανίζονται
οι συμπολίτες μας, σε ποσοστό 75,25%, ότι η κρίση της ελληνικής
οικονομίας ήταν προσχεδιασμένη από διάφορα εξωθεσμικά κέντρα». Ιωάννα
Φωτιάδη, «Έλληνες, καχύποπτοι, φτιάχνουν νέους “μύθους”», Η Καθημερινή, 18 Ιουλίου 2014.
[8] Δες Ανδρέας Πανταζόπουλος, «Λαϊκίστικες υποσχέσεις αντί ορθολογικού πολιτικού προγράμματος», Το Βήμα, 21 Σεπτεμβρίου 2014.
[9] Δες το ιδιαίτερο εύστοχο κείμενο του Γιώργου Παγουλάτου, «Τα οδυνηρά “τριλήμματα”της πολιτικής», Η Καθημερινή, 14 Σεπτεμβρίου 2014.
[10]
Δες και σχετικές διαπιστώσεις του πρακτορείου Bloomberg, «Πιο φιλικός
προς τους επενδυτές ο Τσίπρας – Πολιτική στροφή προς το Κέντρο με το
βλέμμα στη διακυβέρνηση», στο http://www.bankingnews.gr, (ανάκτηση 28
Σεπτεμβρίου 2014).
[11] Δες και τις επισημάνσεις στο Γιάννης Βούλγαρης, «Ζητάμε χρόνο. Αλλά εμείς δεν δίνουμε χρόνο στην Ελλάδα», Τα Νέα,
27 Σεπτεμβρίου 2014, όπου τονίζεται ότι «το κυβερνητικό στρατόπεδο,
κυρίως η ΝΔ, βρίσκονται σε μια περίοδο σύγχυσης και αμφιβολίας. Η
“λαϊκιστική” επιλογή μετά τις ευρωεκλογές όχι μόνο δεν απέδωσε
δημοσκοπικά, αλλά φαίνεται να λειτουργεί διαλυτικά, διαμορφώνοντας μια
ατμόσφαιρα εκλογικής ήττας από τα αποδυτήρια».
[12] Δες Κωνσταντίνος Σοφούλης, «Ο Σαμαράς εργάζεται για τον ΣΥΡΙΖΑ», Μεταρρύθμιση, 20 Σεπτεμβρίου 2014, http://www.metarithmisi.gr/el/readText.asp?textID=35211&sw=1280 (ανάκτηση 28 Σεπτεμβρίου 2014).
* Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος είναι συγγραφέας. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Εξτρεμισμός και πολιτική βία στην Ελλάδα –Το Big Bang της Χρυσής Αυγής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου