Ο απολίτιστος υπουργός Πολιτισμού

The Books' Journal

Πριν από μερικές μέρες, ο Κώστας Τζαβάρας, αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και ορισμένων άλλων πραγμάτων αλλά, επί της ουσίας, υπεύθυνος για τα πολιτιστικά πράγματα του τόπου (τύποις και ουσία, δηλαδή, με τις αρμοδιότητες υπουργού Πολιτισμού), διαχειρίστηκε με ιδιαίτερη βαναυσότητα ένα θέμα της αρμοδιότητας του υπουργείου του. Οδηγημένος από δημοσιεύματα που κατήγγελλαν σκάνδαλο στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) ανακοίνωσε δημοσίως τις παραιτήσεις του προέδρου, συγγραφέα και ακαδημαϊκού Θανάση Βαλτινού, της διευθύντριας Κατρίν Βελισσάρη και των μελών του ΔΣ. Οι χειρισμοί του, εκτός των άλλων, δυσφήμησαν και έναν από τους πιο δραστήριους εκδοτικούς οίκους, τον Πατάκη, αφού έμεινε μετέωρη η κατηγορία ότι, σε μια υπόθεση επιχορήγησης αγοράς βιβλίων, ο οίκος φερόταν ως σκανδαλωδώς ευνοημένος. Ο Κώστας Τζαβάρας επέτρεψε να δοθεί η διάσταση του σκανδάλου σε ένα έλασσον θέμα δεοντολογίας. Δυο μέλη μιας επιτροπής ειδικών, καθηγητών και συγγραφέων, που κατάρτιζε λίστα για ένα εντεταγμένο στο ΕΣΠΑ πρόγραμμα, το Πρόγραμμα Φιλαναγνωσία, το οποίο προβλέπει δημιουργία μαθητικών βιβλιοθηκών σε σχολεία της χώρας και την αγορά ορισμένων παιδικών βιβλίων βάσης, είχαν εντάξει στη λίστα των προς αγορά βιβλίων και δικά τους. Ατόπημα; Το δίχως άλλο – η δεοντολογία ορίζει ότι, αν θέλεις να είσαι υποψήφιος σε έναν διαγωνισμό, φροντίζεις να μην είσαι και κριτής, ό,τι κι αν είναι το αντικείμενο του διαγωνισμού, ένα κουμπί ή ένα υπερωκεάνιο. 

Από εκεί και πέρα, αρχίζουν οι υπερβολές. Φταίει ο εκδοτικός οίκος που εκπροσωπείται κατά 50% με βιβλία του στην καταρτισθείσα λίστα; Και γιατί να φταίει από τη στιγμή που και τα βιβλία του είναι χωρίς αμφισβήτηση αξιόλογα (ανάμεσά τους, και όλα τα βιβλία της Ζωρζ Σαρρή), ενώ το μερίδιο του στη σχετική αγορά είναι ανάλογο, περί το 50%; Φταίει η διοίκηση του ΕΚΕΒΙ και ο πρόεδρος για μια υπόθεση η οποία βρισκόταν σε εκκρεμότητα; Προφανώς, όχι – αν πίστευε ο υπουργός ότι η διοίκηση δεν θα επιληφθεί του δεοντολογικού (και μόνο) ζητήματος το οποίο είχε προκύψει, θα μπορούσε να ζητήσει εξηγήσεις αρμοδίως, αντί να παριστάνει τον αυστηρό βράχο ηθικής και να ανακοινώνει, πομπωδώς, την παύση των στελεχών ενός κομβικού οργανισμού του πολιτισμού, μάλιστα μιλώντας για υποψίες κακοδιαχείρισης (αφήνοντας, δηλαδή, υπόνοιες για την ακεραιότητα των στελεχών που έπαυσε) και για «τις κρίσιμες στιγμές που περνάει ο τόπος». Λες και ο κ. Τζαβάρας έχει συναίσθηση της δουλειάς που έπρεπε να έχει κάνει ώστε να είναι όντως χρήσιμος τις κρίσιμες στιγμές που περνάει ο τόπος.

Καταδικασμένος στην ανυποληψία, εξαιτίας των επιλογών του, από την πρώτη στιγμή που βρέθηκε σ’ αυτό το πόστο, ο υπουργός συνεχίζει τις άστοχες ενέργειες. Συνεχίζει, δηλαδή, να πορεύεται σαν πολιτευτής επαρχίας σε μια υπόθεση που χρειάζεται αντανακλαστικά διανοούμενου. Κολλημένος με τ’ αρχαία, έχει καταδικάσει όλους τους υπόλοιπους τομείς του υπουργείου του σε μαρασμό. Το Φεστιβάλ Αθηνών, η καταξιωμένη εκδήλωση βιτρίνας της χώρας, αφού συκοφαντήθηκε, συνεχίζει να βαλτώνει, και λίγους μήνες πριν τη νέα περίοδο, δεν ξέρουμε ακόμα ποιος θα κάνει τον προγραμματισμό. Το Εθνικό Θέατρο, η Λυρική, το Μέγαρο Μουσικής είναι, γι’ αυτόν, οι εποπτευόμενοι φορείς που, απλώς, καλούνται να οργανώσουν «πολιτιστικές εκδηλώσεις» στην περιφέρεια – να πάνε Μπρεχτ στην επικράτεια της τηλεοπτικής κουλτούρας και του φραπέ, σύμφωνα με την υπέροχη γελοιογραφία του ΚΥΡ που πάντα είναι επίκαιρη. Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι αφημένα στην τύχη τους – ιδίως το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης χωρίς την ευρηματικότητα των στελεχών του και την αυτοθυσία των εργαζομένων του ίσως και να μην μπορούσε να διεξαχθεί. Μόνο το ΚΘΒΕ, το θέατρο που εσχάτως δοξάζει τον εθνολαϊκισμό μοιάζει να τον εκφράζει.

Αλλά δεν έχει σημασία τι εκφράζει τον υπουργό. Σημασία έχει ότι αν συνεχίσει λίγο ακόμα την πολιτική της αδράνειας και της κωλυσιεργίας, της συκοφάντησης θεσμών που λειτουργούν και προσώπων που, αντικειμενικώς, έχουν υπηρετήσει με συνέπεια, συχνά και με έμπνευση το αντικείμενό τους, θα τινάξει στον αέρα όλο το θεσμικό δίκτυο που κρατάει τη χώρα σε επαφή με τον σύγχρονο πολιτισμό. 

Ο κ. Τζαβάρας έχει όραμα. Μια έρημο του πολιτισμού, διακοσμημένη με αρχαία ερείπια και σύγχρονες εκκλησίες, μια απέραντη ελληνική επαρχία. Μπορεί να ταυτίζεται με το όραμα του πολιτικού προϊσταμένου του, αλλά είναι βέβαιο ότι βρίσκεται στον αντίποδα και των άλλων εταίρων της συγκυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πριν κάνει το όραμά του πράξη, οφείλουν οι πολιτικοί παράγοντες αυτοί να τον οδηγήσουν στην έρημο της εκλογικής του περιφέρειας, όπου ανήκει.