Tου Ηλία Μαγκλίνη, Καθημερινή, 7.12.11
Είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι δηλώσεις του πρώην καγκελαρίου Χέλμουτ Σμιτ. Για διάφορους λόγους - και όχι επειδή μίλησε με καλά λόγια για την Ελλάδα. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ότι ο παλαίμαχος πολιτικός προσεγγίζει την τρέχουσα πολιτική και οικονομική κρίση της Ευρώπης (και τον ηγεμονικό ρόλο της Γερμανίας μέσα σε αυτήν) σε βάθος χρόνου: προεκτείνοντας στο μέλλον, αλλά και βασιζόμενος στα μαθήματα του παρελθόντος - ιδίως όταν μιλάει για την πατρίδα του. «Με τη στάση μας ξυπνάμε δυσάρεστες αναμνήσεις στους Ευρωπαίους» είπε με νόημα. Το ερώτημα είναι ποιος τον ακούει. Ενα άλλο ερώτημα είναι αν θα έλεγε τα ίδια πράγματα ακόμα κι αν ήταν εν ενεργεία πολιτικός - και μάλιστα καγκελάριος. Διότι τα σχόλιά του είναι σαφώς εκείνα ενός παρατηρητή, κάποιου που βρίσκεται «απ’ έξω».
Φυσικά, δεν είναι ένας οποιοσδήποτε παρατηρητής. Και, το κυριότερο, ανήκει σε μια παλαιάς κοπής γενιά πολιτικών οι οποίοι, αν μη τι άλλο, είχαν μια πυγμή και μια καθαρότητα μέσα στους (αναπόφευκτους) ελιγμούς που απαιτεί η άσκηση της πολιτικής. Επιπλέον, ο Σμιτ έχει κάτι που δεν έχουν ούτε η Μέρκελ ούτε ο Σαρκοζί. Εχει μνήμη.
Ο Σμιτ είναι σήμερα ενενήντα τεσσάρων ετών. Γεννήθηκε το 1917 και όπως αντιλαμβάνεται κανείς, το 1939 ήταν είκοσι δύο χρόνων. Επιστρατεύθηκε φυσικά, εντάχθηκε σε μονάδα του πυροβολικού κοντά στη Βρέμη, περνώντας για ένα διάστημα και από το Ανατολικό Μέτωπο. Από τον Δεκέμβριο του 1944 υπηρέτησε στις τάξεις του πυροβολικού στο Δυτικό Μέτωπο και συνελήφθη από τους Βρετανούς τον Απρίλιο του 1945. Εως τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς ήταν αιχμάλωτος πολέμου. Για τη δράση του, του απονεμήθηκε ο Σιδηρούς Σταυρός.
Ο Σμιτ είχε προλάβει και είχε παντρευτεί καταμεσής του πολέμου, έκανε δύο παιδιά, αλλά μόνο το ένα επέζησε. Οπως αποκαλύφθηκε δεκαετίες αργότερα, ο Σμιτ ήταν το νόθο παιδί ενός Γερμανοεβραίου επιχειρηματία. Ενταγμένος στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα το 1946, διετέλεσε καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας από το 1974 έως το 1982.
Ο Χέλμουτ Σμιτ έζησε όλα τα δύσκολα χρόνια της Γερμανίας κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά το πέρας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά κάποιο τρόπο, το υπενθύμισε στις πρόσφατες δηλώσεις του: «Ας μη λησμονούμε ποτέ ότι η ανοικοδόμηση της Γερμανίας μετά τον πόλεμο έγινε με τη βοήθεια των Συμμάχων. Ακριβώς γι’ αυτό εμείς οι Γερμανοί έχουμε την ιστορική ευθύνη να δείξουμε την αλληλεγγύη μας στις υπόλοιπες χώρες. Αν μας παρασύρει η τάση μας να παίξουμε ηγεμονικό ρόλο στην Ευρώπη, οι γείτονές μας θα αντιδρούν όλο και περισσότερο».
Ερώτηση: Εχει καμία σημασία το παρελθόν στην άσκηση της πολιτικής, στη διασφάλιση των συμφερόντων μιας πλευράς ή μιας χώρας σήμερα, εδώ και τώρα; Τι κι αν κάποτε η Γερμανία βύθισε την Ευρώπη στο σκοτάδι ή αν η μικρή Ελλάδα έπαιξε τον δικό της ρόλο στη μάχη κατά του Αξονα; Τι θέση, τι νόημα έχει ένας τέτοιος ιδεαλισμός σε μια οικονομική και πολιτική διαμάχη η οποία «τρέχει» σε έναν κόσμο δραματικά διαφορετικό από εκείνο του 1945;
Ο Χέλμουτ Σμιτ φαίνεται να μας λέει ότι η πολιτική δεν μπορεί να εδράζεται πάνω στα περασμένα, ωστόσο δεν είναι δυνατόν να προσεγγίζει κανείς την πολιτική σαν μια συνθήκη αποκομμένη σε ένα παρόν δίχως ρίζες και χωρίς γέφυρες στο αύριο.
Είναι όντως αληθές ότι η σημερινή γερμανική ηγεσία λειτουργεί με μιαν αλαζονεία από την οποία απουσιάζει παντελώς η μνήμη μιας εποχής κατά την οποία η Δυτική Γερμανία ενισχύθηκε σημαντικά για να ανοικοδομηθεί. Υπάρχει μια διαφορά βέβαια: το Σχέδιο Μάρσαλ αναγέννησε τη Γερμανία, αλλά το λεγόμενο «γερμανικό θαύμα» είναι σε μεγάλο βαθμό επίτευγμα των ίδιων των Γερμανών. Ελαβαν ενίσχυση, αλλά ανταποκρίθηκαν σε αυτήν ως έπρεπε.
Δεν πιστεύω ότι επί του πρακτέου οι δηλώσεις Σμιτ θα έχουν κάποιον αντίκτυπο στη χάραξη της γερμανικής πολιτικής. Ολοι, και οι Γάλλοι, δείχνουν εγκλωβισμένοι σε αυτό το βασανιστικό παρόν, η εποπτεία τους είναι λειψή, μισερή. Καλό είναι κάποτε να ακούγονται απόψεις ανθρώπων όπως ο Χέλμουτ Σμιτ. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου