Με χιούμορ και ειρωνική διάθεση, ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης, μετά
την προκλητική και χυδαία επίθεση που δέχτηκε, προτίμησε να περιγράψει
τη διαφορά ανάμεσα στην εξτρεμιστική ακροδεξιά και την εξτρεμιστική
αριστερά με μια εύστοχη ενδυματολογική λεπτομέρεια: τη διαφορά ανάμεσα
στις αρβύλες και στις ελβιέλες, ιδίως όταν τα «παλικάρια» που διεκδικούν
να πείσουν για τις φανατικές απόψεις τους με την επιβολή της βίας
κλωτσάνε το θύμα στο κεφάλι. Για τις νεότερες γενιές, το σχόλιο δεν ήταν
άμεσα «μεταφράσιμο»: η ελβιέλα – λέξη βγαλμένη από τα αρχικά της
Ελληνικής Βιομηχανίας Ελαστικών – παρέπεμπε σε έναν ορισμένο τύπο
πάνινου παπουτσιού με ελαστική σόλα, που εξαφανίστηκε μετά την
θριαμβευτική επέλαση των αθλητικών All Star, στη δεκαετία του ’80. Τα
«σταράκια», σήμα κατατεθέν της νεανικής κουλτούρας, κέρδισαν γρήγορα μια
περίοπτη θέση στις πορείες αλλά και στα περιοδικά μόδας. Φορέθηκαν
πολύ, ακριβώς επειδή εξασφάλιζαν το «μαλακό βάδισμα» της αστικής
μετακίνησης. Στην αγγλική εκδοχή της περιγραφής του παπουτσιού
(sneakers), η γλώσσα διατηρεί ακόμη κάτι σκοτεινό από την αρχική
λεξιλογική της μνήμη. Δεν αναφέρεται, δηλαδή, μόνο στο «μαλακό» αλλά και
στο αθόρυβο, σχεδόν ύπουλο, βάδισμα.
Στις νέο-φυλές της νεανικής βίας, αυτή η διάσταση, η ύπουλη, δηλαδή,
συμπεριφορά, διατηρεί νομίζω την περιγραφική της αξία, ακριβώς επειδή
συνδέεται με ένα ευρύτερο σύστημα αρνητικών αξιών: την επιθετική και
εκδοχή του «μαζικού ατομικισμού» που εκδηλώνεται με την ανθρωπολογική
διάρρηξη της κοινωνικής συνύπαρξης. Μολονότι δηλαδή, συνήθως η βία αυτή
χρεώνεται στα κατάλοιπα μιας αριστερίστικης, αναρχικής,
αντι-εξουσιαστικής και εν γένει «αντι-συστημικής» ιδεολογίας, μπορεί
κανείς να ανιχνεύσει στις πρακτικές της τα σημάδια της εγχάραξης μιας
ολόκληρης ιδεολογικής διαπαιδαγώγησης, που τυπικά μεν μπορεί να
εμφανίζεται ως αριστερή, αριστερίστικη, αναρχική, αυτονομιστική,
εξεγερσιακή κλπ. αλλά στην ουσία της και στις δομές της μοιάζει να είναι
βαθύτατα συντηρητική και αντιδραστική.
Στην πραγματικότητα, η αστική νέου τύπου βία των «επαναστατημένων νέων» είναι η πιο χαρακτηριστική ένδειξη για την πλήρη «ιδιωτικοποίηση των νέων πολιτικών υποκειμένων»,
καθώς και για τη σύνδεση τους με μιαν ορισμένη τροπικότητα κυριαρχίας
που καταλύει όλους τους ηθικούς και πολιτισμικούς δεσμούς με τον
κοινωνικό κόσμο. Διαλύοντας τον κώδικα της «κοινής ευπρέπειας»
–περιφρονώντας, δηλαδή, κανονιστικούς δεσμούς που απορρέουν από τη
συνέχεια (ιστορική και ηθική) του κοινωνικού συνόλου– οι νέο-φυλές της
βίας δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να δηλώνουν περίτρανα την πίστη τους σε
ένα ακραία νεοφιλελεύθερο δόγμα: η σχέση του υποκειμένου με τις πράξεις
του εξαντλείται στα ατομικά κίνητρα, στην επιθυμία για δύναμη, στη
μονολογική θέαση του κόσμου, στη ναρκισσιστική ρητορεία ενός εαυτού που
δικαιολογεί τα πάντα, αφού «δίκιο είναι το δίκιο το δικό μου».
Φοβάμαι πως αυτή η εξατομικευμένη πολιτική ταυτότητα που γεννήθηκε
αρχικά μέσα στους δρόμους του Δεκέμβρη του 2008 και αναπτύχθηκε μέσα
στην κρίση από ένα υποσύνολο, ομολογουμένως, της ελληνικής νεολαίας,
λειτουργεί εδώ και καιρό ως ένα ιδιότυπο «α-κοινωνικό παρακράτος». Και
είναι βέβαια, μαζί με τη Χρυσή Αυγή, ένας παράλληλος ιδεολογικός
αντίπαλος. Ιδίως αν σκεφτεί κανείς ότι αυτή η ύπουλη βία μπορεί να
εγκλωβίσει την κοινωνική δυναμική της νεολαίας σε ένα εκδικητικό
εγωκεντρικό φαντασιακό, που θα αλλοιώσει τη δημοκρατική παρακαταθήκη για
το μέλλον. Για να το πω απλά: τώρα ορισμένοι φοράνε ελβιέλες. Αργότερα
μπορεί να φορέσουν και αρβύλες.
Αυτή η όψη της βίας, επομένως, πρέπει να απομονωθεί, και κυρίως να
αναμετρηθεί με το ιδεολογικό τείχος μιας αριστεράς που βαδίζει με
δημοκρατία και ελευθερία. Και κυρίως με διάλογο. Η θεμιτή παρότρυνση «να
αφουγκραστούμε τα παιδιά μας» δεν μπορεί να καταλήγει ούτε σε μια αφελή
ψυχοπαιδαγωγική νουθεσία, ούτε σε μια διαρκή στάση εύκολης καταδίκης με
το γνωστό εξορκισμό: «καταδικάζουμε τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται». Η
βία είναι ιδεολογικό φαινόμενο και ως ιδεολογικό φαινόμενο πρέπει να
κριθεί.
Για τη δημοκρατική αριστερά, στο σύνολό της, τα πράγματα είναι αρκετά
ξεκάθαρα, και μάλιστα από νωρίς. «Η βία» δήλωνε παλαιότερα και με άλλη
αφορμή ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, «δεν είναι βέβαια συντελεστής παραγωγής
πολιτικής∙ είναι κυρίως παράγοντας στρέβλωσης ακόμα και των ευγενέστερων
προθέσεων και παρεμβάσεων. Γι αυτό και δεν έχει απολύτως καμιά σχέση με
το σχεδιασμό και την εφαρμογή της στρατηγικής της ανανεωτικής
αριστεράς». Αυτά έλεγε και πίστευε η δική μας αριστερά, όταν ακόμα
φοράγαμε ελβιέλες χωρίς αιτία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου