Αλλαγή πορείας!

Tου Θόδωρου Μαργαρίτη, www.protagon.gr

Οργανώθηκα στην Ανανεωτική Αριστερά τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ένα από τα βασικά στοιχεία της πολιτικής μου επιλογής ήταν ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός του ΚΚΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ σε μία εποχή που κυριαρχούσε η ρητορική του «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ. Αντιλαμβανόμουνα την ένταξη της χώρας στην κοινή ευρωπαϊκή προοπτική όχι μόνο μέσα από τα οικονομικά μεγέθη όσο, κυρίως, από τη σκοπιά της εξέλιξης της νεωτερικότητας στην Ελλάδα. Μια διαδικασία δηλαδή η οποία θα συνέβαλε για να ξεπεραστούν τα φαινόμενα καθυστέρησης, θεσμικής υπανάπτυξης και λαϊκισμού που εύστοχα έχει περιγράψει ο Π. Κονδύλης στον πρόλογο του βιβλίου του για τα αίτια της παρακμής στην Ελλάδα. Η χώρα κέρδισε σε οικονομική υποστήριξη, σε πακέτα ενίσχυσης για τα μεγάλα έργα, για τις αγροτικές επιδοτήσεις. Σταμάτησε το παιχνίδι με την υποτίμηση της δραχμής και διαμορφώθηκε ένα πιο σταθερό οικονομικό περιβάλλον. Όλα αυτά τα χρόνια οι θεσμοί της ΕΟΚ και μετά της Ε.Ε. έγιναν το «καταφύγιο» των διεκδικήσεων για περισσότερα ανθρώπινα δικαιώματα και για την προστασία του περιβάλλοντος. Οι «εικόνες» από την Ε.Ε. ήταν θετικές, τόσο για τη γενιά της μεταπολίτευσης, όσο και για τις επόμενες γενιές, καθώς ταυτιζόταν με την οικονομική αναβάθμιση, τον εκσυγχρονισμό και στη συνέχεια με την ισχύ του ευρώ.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η παγκοσμιοποίηση και η οικονομική κρίση αλλάζουν δραματικά την όψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο γερμανικός ηγεμονισμός, σε συνδυασμό με τα νεοφιλελεύθερα προτάγματα, διαμορφώνουν μια αρνητική, μη ελκυστική, εικόνα της Γηραιάς Ηπείρου.

Οι αναδυόμενες αγορές, η μεταναστευτική ροή, η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, συγκροτούν μια δύσκολη πραγματικότητα. Η ηγεσία της Ε.Ε. για να την αντιμετωπίσει, καταφεύγει στο δόγμα της λιτότητας. Η αντιπαλότητα Βορρά-Νότου ενισχύει τις φυγόκεντρες τάσεις. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Η μαζική ανεργία, η αποδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους και η συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων τείνουν να πάρουν καθολικά χαρακτηριστικά.

Σήμερα, δυσκολεύομαι να εξηγήσω στους νεότερους την αξία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Βλέπουν με καχυποψία το ευρώ. Ενισχύονται καθημερινά οι αντιλήψεις του Ευρωσκεπτικισμού είτε με δεξιό είτε με αριστερό πρόσημο.

Είναι προφανές ότι το μοντέλο της ευρωπαϊκής οικοδόμησης στηρίχτηκε μόνο στους κανόνες του νομίσματος και των αγορών. Δεν προχώρησε σε πολιτικές και κοινωνικές ολοκληρώσεις. Δεν ενίσχυσε τους κοινούς δημοκρατικούς θεσμούς. Κυριάρχησε η γραφειοκρατική ελίτ των Βρυξελλών. Ο μονεταρισμός αποτέλεσε και αποτελεί τη βασική ατμομηχανή.

Σε αυτή την εξέλιξη χρειάζεται μια μεγάλη ριζοσπαστική τομή. Οι μόνες δυνάμεις που μπορούν να την επιβάλλουν είναι οι πολιτικές δυνάμεις της Κεντροαριστεράς, της Αριστεράς και της Οικολογίας. Δυστυχώς, όμως, δεν το έχουν πετύχει. Οι σοσιαλδημοκράτες βρίσκονται σε ύπνωση, η άλλη Αριστερά -η οποία συρρικνώνεται δραματικά- επιστρέφει σε παλαιοκομμουνιστικά στερεότυπα και ο χώρος της πολιτικής οικολογίας παρουσιάζει σοβαρή άπνοια.

Η επιστροφή στο νομισματικό εθνικισμό είναι μια επικίνδυνη υπόθεση. Ας μην αγνοούμε ότι η προσπάθεια για το κοινό ευρωπαϊκό σπίτι έγινε στο έδαφος δυο αιματηρών πολεμικών αναμετρήσεων. Ας μην αγνοούμε τον σημερινό πανίσχυρο ρόλο της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας, της Ρωσίας. Ας μην προσπερνάμε την έκρηξη της μεταναστευτικής ροής. Έχουν αλλάξει τα δεδομένα από την εποχή που ζούσαμε χωρίς ευρώ.

Επομένως, η αντιμετώπιση αυτής της αρνητικής τροχιάς στην ευρωπαϊκή πορεία είναι επείγουσα ανάγκη. Την περίοδο αυτή κυριαρχεί απόλυτα το γερμανικό σχέδιο, χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις.

Είμαι κι εγώ απογοητευμένος από τη στάση της Γαλλίας και του Φρανσουά Ολάντ. Παρακολουθώ με ανησυχία την εσωτερική κρίση στο Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας. Βλέπω την αδράνεια στα κεντροαριστερά κόμματα και την ενίσχυση του Ευρωσκεπτικισμού στην παραδοσιακή Αριστερά. Για να είμαι ειλικρινής, μου φαίνονται μέχρι στιγμής πιο «μάγκες» οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες που μιλούν μέσα στην ίδια τους τη χώρα για αμοιβαιοποίηση του χρέους. Με εκφράζουν οι φωνές αγωνίας του Ντανιέλ Κον Μπετίτ.

Η μόνη λύση είναι η αφύπνιση των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς. Πάνω απ’ όλα η συνειδητοποίηση ότι η ασκούμενη πολιτική στην Ε.Ε. δεν συνιστά λύση. Η παραδοχή αυτή, είναι τελικά ένα προαπαιτούμενο για την αναζήτηση εναλλακτικών σεναρίων. Δεν είναι διέξοδος. Είναι όμως μία κρίσιμη πολιτική συνεννόηση. Ταυτόχρονα, χρειάζεται μία πιο αποφασιστική πολιτική, με κεντρικές επιλογές την υιοθέτηση του Ευρωομολόγου, την τραπεζική Ένωση, τα σχέδια ανάπτυξης και την ουσιαστική πολιτική ενοποίηση χωρίς φοβίες για απώλεια εθνικής κυριαρχίας.

Αν δεν αναζητηθούν λύσεις προς αυτές τις κατευθύνσεις, τα πράγματα μπορεί να μην έχουν επιστροφή. Ο Ευρωσκεπτικισμός θα χτυπήσει υψηλά νούμερα στις Ευρωεκλογές και ο ορατός κίνδυνος ευρύτερων κοινωνικών αναταραχών θα αποτελεί μία βόμβα στα θεμέλια της ηπείρου. Θα γυρίσουμε και πάλι στην «εποχή των άκρων». Η αφύπνιση αυτών των πολιτικών δυνάμεων είναι η μόνη ελπίδα. Δεν υπάρχει άλλη…

*Ο Θόδωρος Μαργαρίτης είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Δημοκρατικής Αριστεράς.