"Υπέρ της Ελλάδας"

Του Γιώργου Προκοπάκη, www.protagon.gr, 6.3.12

Ο Σωτήρης Βαλντέν στο κείμενό του «Η άλλη Ευρώπη ενεργοποιείται» αναδεικνύει την κατ’ αυτόν σημασία των δηλώσεων πολιτικών προσωπικοτήτων της Ευρώπης υπέρ της Ελλάδας και κατά της πολιτικής της τρόικας που εφαρμόζεται στη χώρα μας. Χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες της ενεργοποίησης αυτής της άλλης Ευρώπης, τη χρησιμοποιεί για να κατακεραυνώσει ένα θολό αντίπαλο: τους «πρόθυμους» όσον αφορά την αποδοχή των επιταγών της τρόικας και της Γερμανίας. Ας τα δούμε με τη σειρά. Παρά το ότι η δημοσίευση έγινε στον ιστότοπο «Μεταρρύθμιση» (ομάδα «εκσυγχρονιστών» του σημιτικού ΠΑΣΟΚ η πλειοψηφία της οποίας ανακοίνωσε την υποστήριξη στη ΔΗΜΑΡ στις 9/2), επιλέγω την ανάρτηση αυτού του κειμένου σε άλλες στήλες για δύο λόγους: (α) είναι εν εξελίξει ένας ενδιαφέρων διάλογος Βαλντέν-Ματσαγγάνη με κάποια επικέντρωση πια (το αρχικό κείμενο και η συζήτηση εδώ), (β) τα ζητήματα αυτά δεν αφορούν μόνον «ενδοοικογενειακές έριδες» της όποιας ανανεωτικής αριστεράς.

Η ενεργοποίηση της Ευρώπης υπέρ της Ελλάδας

Αυτό το περίφημο «υπέρ της Ελλάδας» χρήζει εξηγήσεως. Υπέρ της Ελλάδας είναι όσοι βλέπουν τα δεινά του ελληνικού λαού και συμπαρίστανται. Ως παλιές καραβάνες της πολιτικής συνδέουν – σωστά – τα δεινά με την ύφεση. Πόσοι στην «άλλη Ευρώπη που ενεργοποιείται» προσφέρουν κάτι παραπάνω από τη διαπίστωση του προβλήματος; Αυτή η άλλη Ευρώπη αναπέμπει το πρόβλημα σε μιαν άλλη πολιτική αλληλεγγύης, η οποία θα ελαφρύνει τις επιπτώσεις και θα σπρώξει την ανάπτυξη. Αυτό όμως συνεπάγεται πολλαπλάσια βοήθεια και κυρίως αποτελεσματική χρησιμοποίηση των πόρων στην Ελλάδα – είτε από εμάς τους ίδιους είτε με την «τεχνική» βοήθεια των εταίρων. Ας μη ξεχνάμε ότι ορισμένοι από τον κατάλογο των επιφανών πολιτικών που ενεργοποιούνται υπέρ της Ελλάδας, τις ημέρες της τραγελαφικής διαβούλευσης πρωθυπουργού-πολιτικών αρχηγών δήλωναν απερίφραστα «τα σκληρά εισπρακτικά μέτρα που λαμβάνονται οφείλονται κυρίως στο ότι η τρόικα ακολούθησε και σεβάστηκε τις κόκκινες γραμμές των ελληνικών πολιτικών κομμάτων» που προσπαθούσαν να σώσουν τις πελατείες τους (παράδειγμα: Φερχόφσταντ, εδω).

Η έννοια «υπέρ της Ελλάδας» είναι καλή για τα δελτία ειδήσεων, στην πολιτική όμως θέλει λίγο ψάξιμο. Το «υπέρ της Ελλάδας» έχει έννοια όταν δείχνει μια προοπτική σύγκλισης σε μια κάποια λύση του προβλήματος της χώρας. Ποιός από όλους όσοι αναφέρονται στο αρχικό άρθρο είναι διατεθειμένος να προτείνει στην κοινωνία που δραστηριοποιείται δράσεις που λύνουν το πρόβλημά μας με τρόπο πιο λειτουργικό από την τρέχουσα «γερμανική ύβρι»; Κανείς! Το πιο μακριά που πηγαίνουν είναι το ευρωομόλογο και ο ρόλος της ΕΚΤ. Κάνω λάθος; Πόσοι (εκ των ενεργών πολιτικών – εκτός πολιτικής μια χαρά statesman μπορεί να είναι κάποιος) έχουν μιλήσει για διαγραφή διακρατικών χρεών; Πόσοι έχουν μιλήσει για δωρεάν βοήθεια (σε σοβαρά μεγέθη); Πόσοι είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν τη βοήθεια (εκτός για καθαρά ανθρωπιστικούς λόγους) άνευ όρων για τη συντήρηση παράλογων και εγκληματικών ελλειμμάτων; Κανείς! Υπάρχει κάποιος ο οποίος, ών ένθερμος οπαδός της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της ανακατανομής πλεονασμάτων, να υποστηρίζει την ευρωπαϊκή ενοποίηση χωρίς δημοσιονομική σύγκλιση, ενιαία οικονομική πολιτική;  Ακόμη και για την έκδοση ευρωομολόγου από τους πάντες τίθενται όροι: (α) Γιούνκερ-Τρεμόντι προβλέπουν απίθανο κόστος ανταλλαγής πιεσμένων ομολόγων, (β) Μπαρόζο και Κομισσιόν προβλέπουν εμπράγματες εγγυήσεις, (γ) Πρόντι προβλέπει εγγυήσεις κρατικού χρυσού και δίκτυα υποδομών.

Με τα παραπάνω θέλω να δείξω αυτό που παραλείπεται από το «υπέρ της Ελλάδας»: ακόμη και από τους πιο ένθερμους οπαδούς της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης η Ελλάδα είναι «ειδική περίπτωση». Η λύση του προβλήματός μας δεν προκύπτει από κανένα σχεδιασμό. Αυτό που βλέπουν ως «ενεργοποίηση» και πανηγυρίζουν όσοι το κάνουν είναι μια έκφραση ανθρωπιστικής αλληλεγγύης, ειλικρινούς ή όχι αδιάφορο, με ελάχιστη σχέση με τη λύση του προβλήματος. Η επαγγελία της αλλαγής των συσχετισμών στην Ευρώπη βασίζεται στην επιθυμία εκλογικής επιτυχίας των Ολλάντ και Στάινμπρουκ (κι ο Σμιτ σ’ αυτόν έχει βάλει όλο του το βάρος - απ’ ό,τι φαίνεται κανείς άλλος δεν έχει τύχη απέναντι στη Μέρκελ). Ποιές πολιτικές διαφορετικές από τις επάρατες τροϊκανές, με τα κουρέματα και τα Μνημόνια ευαγγελίζονται οι μελλοντικοί σωτήρες μας; Επί της ουσίας όμως! Δυστυχώς, όσες αναφορές και να γίνουν στα ιδανικά και στο όραμα της Ενωμένης Ευρώπης, η άτιμη η ζωή μεταφράζει το ζήτημα στο πολύ απλό: «πόσα χρήματα και με ποιούς όρους θα διοχετευθούν στην Ελλάδα».

Οι χρήσιμοι πρόθυμοι

Ο Σωτήρης Βαλντέν χρησιμοποιεί την α-πολιτική ανάγνωση της ενεργοποίησης της Ευρώπης για να «κάνει πολεμική» στους «πρόθυμους μνημονιακούς». Όταν προκαλείται, καταλήγει στον μεγάλου βάθους χαρακτηρισμό: όσων οι προτάσεις μοιάζουν με του Στέφανου Μάνου. Εκπληκτικό! Την ίδια μέρα, από τις ίδιες στήλες της Μεταρρύθμισης διαβάζουμε, παραδείγματος χάριν, (α) τις απόψεις Χριστοδουλάκη ο οποίος προτρέπει να ενσωματωθεί η συνταγματική επιταγή του ελέγχου του ελλείμματος – η αιχμή του δόρατος της «γερμανικής ύβρεως», (β) τις απόψεις Σταματόπουλου ότι ανάπτυξη δεν θα υπάρξει όσα σχέδια Μάρσαλ και να προκύψουν εάν δεν υπάρχει τραπεζικό σύστημα με επαρκή ρευστότητα – άλλος βασικός σχεδιασμός του Μνημονίου. Πόσο «πρόθυμοι μνημονιακοί» είναι οι άνθρωποι;

Ο Βαλντέν προκληθείς διαβεβαιώνει ότι ο Ματσαγγάνης, ο οποίος ζητάει «δίκαιη λιτότητα» και κόντεψε να κερδίσει την σχετική ψηφοφορία στο Συνέδριο της ΔΗΜΑΡ, δεν είναι «πρόθυμος μνημονιακός». Ποιοί είναι λοιπόν αυτοί οι «πρόθυμοι μνημονιακοί»; Η αίσθησή μου είναι πως σ’ αυτήν την κατηγορία των μιασμάτων της αριστεράς κατατάσσονται μόνον όσοι δεν σπεύδουν να στέρξουν το κόμμα της ΔΗΜΑΡ. Ζούμε βέβαια και τον απόλυτο παραλογισμό: στην ομιλία του στις 12/2 (δεν εκφωνήθηκε λόγω κανονισμού της Βουλής αλλά διανεμήθηκε) ο βεβαιωμένα (από τον Βαλντέν) «αντιμνημονιακός» Πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ ζητάει 30 δισ πρόσθετα δάνεια για να καθίσει να διαπραγματευθεί τους όρους του PSI – πλην όμως τα ζητά ως bonus και με κριτήριο την πιστή εφαρμογή του Μνημονίου που καταψηφίζει! Άντε βγάλε άκρη!

Επειδή δεν τίθεται ζήτημα για το ότι η Ελλάδα θα είναι στον κοινοτικό αναπνευστήρα για μεγάλο χρονικό διάστημα, το (υψηλού επιπέδου) ζήτημα για την αριστερά είναι αυτό που προανέφερα: «πόσα χρήματα και με ποιούς όρους». Ο Σωτήρης Βαλντέν όπως και η ΔΗΜΑΡ δεν ασχολούνται με αυτά τα ευτελή, γιατί έχουν μπροστά τους το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης; Μερικά από τα ευτελή και ύποπτα μνημονιακής προθυμίας:

• Οποιαδήποτε πρόταση μιλάει για τη ρευστότητα δεν μπορεί παρά να αφορά και το τραπεζικό σύστημα. Να κι ο Στέφανος Μάνος στη γωνία! Ε, ας πουν πώς θα κρατηθεί στη ζωή το 95% των ελληνικών επιχειρήσεων που έχει στείλει στην ανεργία 650.000 νέους ανέργους (τις 400.000 τους είχαμε και στο λαμπερό 2008) και μπορεί να στείλει πολλαπλάσιους. Από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που χτυπιούνται βάναυσα από την κρίση προέρχεται στο μέγιστο ποσοστό της η ανεργία – χωρίς τραπεζικό σύστημα με ρευστότητα κανένα ευρωπαϊκό όραμα δεν θα αναστρέψει την κατάσταση.
• Οποιαδήποτε πρόταση ανακατανομής των πόρων από τους περισσότερο στους λιγότερο ευνοημένους του πελατειακού συστήματος συκοφαντείται ως διολίσθηση στον νεοφιλελευθερισμό. Η ανανεωτική αριστερά, αφού καταψήφισε κάθε σχετικό μέτρο, ψέλλισε για πρώτη φορά τη λέξη «ευγενή» σχετικά με τα Ταμεία τον Ιούλιο 2011 και βέβαια δεν είπε λέξη στις 12/2/2012. Καπάκι ήλθαν τα αποτελέσματα της εφαρμογής του οριζόντιου μέτρου: απ’ αυτό επηρεάζονται 75% των συνταξιούχων της ΔΕΗ, 65% των συνταξιούχων του ΟΤΕ και 4% των συνταξιούχων του ΙΚΑ. Οι πρόθυμοι μνημονιακοί, μέσα και έξω στη ΔΗΜΑΡ, μαζί και ο Στέφανος Μάνος το έλεγαν επί μήνες και χρόνια. Προφανώς δεν έχουμε καμιά δουλειά να ασχολούμεθα με αυτά εν όψει του τεράστιου διακυβεύματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, κι ας πληρώνουν όλοι οι φορολογούμενοι €25.000 για κάθε εργαζόμενο της ΔΕΗ από τον κρατικό προϋπολογισμό μόνο για τα ασφαλιστικά του – επιπροσθέτως των εισφορών εργαζομένου και εργοδότη.
• Έστω ότι αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι θα υπάρξουν βάρη (αν και δεν το λένε όλοι με τη σαφήνεια που απαιτείται). Προφανώς το δικαιότερο είναι να αναγκασθούν να συνεισφέρουν οι ακόμη περισσότερο ευνοημένοι από τους δικαιούχους των «ευγενών Ταμείων». Να πιάσουμε τη φοροδιαφυγή λοιπόν! Πώς γίνεται αυτό αν βγάζεις φιλιππικούς κατά της ποινικοποίησης της υπεξαίρεσης (περί αυτού πρόκειται) του ΦΠΑ, κατά των μέτρων διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και κυρίως χωρίς να αλλάξει κάτι στον κρατικό μηχανισμό; Σύμφωνοι, ούτε εγώ αισθάνομαι άνετα με την «προστασία καρφιών της διαφθοράς» που προβλέπει το Μνημόνιο, αλλά δεν βλέπω και πολλούς τρόπους προστασίας του θύματος των διεφθαρμένων κρατικών λειτουργών. Δεν ξέρω αν ξέρουν οι ενεργοποιημένοι Ευρωπαίοι ηγέτες.

Η λίστα μπορεί να πάει πολύ μακριά  και σταματώ.

Τι μας χωρίζει

Αυτό που είναι σαφές πια, είναι η εφεύρεση της αντίθεσης μεταξύ μιας μεταρρυθμιστικής πρότασης και μιας ευρωπαϊκής λύσης. Αυτό που χωρίζει τον αριστερό μεταρρυθμισμό από τις απόψεις Βαλντέν και ΔΗΜΑΡ είναι η αναπομπή της λύσης του ελληνικού προβλήματος στη λύση του συνολικού ευρωπαϊκού ζητήματος. Η προβληματική Βαλντέν δεν προχωρεί αρκετά ώστε να περιγράψει  τα χαρακτηριστικά της προοδευτικότερης των προοδευτικών λύσεων - όσο βέβαια φαίνεται από τις δημόσιες παρεμβάσεις του. Αν μπει στον κόπο να το κάνει και βαθειά κουρέματα θα δει, και παροχή εμπράγματων εγγυήσεων θα δει, και δημοσιονομική προσαρμογή θα δει, και ακριβές ανταλλαγές χρέους, και αυστηρούς όρους στις ανταλλαγές του χρέους, και αυστηρό έλεγχο των δημοσιονομικών θα δει. Προφανή πράγματα και δηλωμένα πανταχόθεν. Η ΔΗΜΑΡ βολεύεται με την παραμυθία των πολιτών ότι «κάπου, κάπως, κάποιοι δουλεύουν μια λύση που θα μας φέρει πίσω το λαμπερό 2008» και μπορεί να δηλώνει ό,τι θέλει: αντιμνημονιακή ρητορική, ευρωπαϊκός προσανατολισμός, αντίδραση σε κάθε μεταρρύθμιση.

Ο Σωτήρης Βαλντέν μπορεί να κατασκευάζει όποιους και όσους εχθρούς θέλει. Για να έχει όμως οποιαδήποτε αξία η όποια αντιπαράθεση πρέπει να περιγράψει τη δική του εναλλακτική λύση. Εναλλακτική λύση σ’ αυτό που εύκολα χρεώνει στους επιλεγμένους αντιπάλους ως χρήσιμα πιόνια της μνημονιακής πολιτικής: τα βάρη στους πολίτες και την ανέχεια. Δεν μπορεί να είναι ες αεί το ανανεωτόμετρο η υποστήριξη της ΔΗΜΑΡ και οι φίλοι του Βαλντέν – ανεξαρτήτως τι λένε!. Εξ όσων φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, η στιγμή που όλοι, της ΔΗΜΑΡ συμπεριλαμβανομένης, θα υποχρεωθούν να τοποθετηθούν επί των πραγματικών προβλημάτων δεν αργεί. Τότε ίσως μπορέσουμε να συζητήσουμε επί της ουσίας, όχι με ολοκληρωτικής προελεύσεως τσουβαλιάσματα κάθε αντιπάλου ως «πρόθυμου μνημονιακού».

*Ο Γιώργος Προκοπάκης είναι σύµβουλος επιχειρήσεων σε θέµατα οργάνωσης και διαχείρισης πληροφοριών, πρώην καθηγητής στο Columbia University.