Το νεοφιλελεύθερο Κατηγορώ των δαπανών

Του Γιώργου Σιακαντάρη*, Εφημερίδα των Συντακτών

Στα τέλη του 19ου προς τις αρχές του 20ού αιώνα ένα Κατηγορώ τάραξε τα νερά της εποχής. Το Κατηγορώ του Εμίλ Ζολά κατά του αντισημιτισμού και του εθνικισμού αφύπνισε τις κοιμισμένες, στην αγκαλιά της Μπελ Επόκ, συνειδήσεις των πνευματικών ανθρώπων. Στα τέλη όμως του 20ού και στις αρχές του 21ου στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ κυριαρχεί ένα άλλο Κατηγορώ, αυτό του νεοφιλελευθερισμού. Σύμφωνα με αυτό, για όλα τα δεινά ένας είναι ο ένοχος: οι δημόσιες δαπάνες. Σ’ αυτό δεν πρωταγωνιστούν οι πνευματικοί άνθρωποι, αλλά οι περίφημες αγορές και στα καθ’ ημάς η τρόικα. Ο δυτικός κόσμος την εποχή της ανόδου του ναζισμού βρισκόταν, σύμφωνα με τον Εριχ Φρομ, μπροστά στον φόβο έναντι της ελευθερίας, σήμερα βρίσκεται μπροστά στον φόβο των δημόσιων δαπανών και επενδύσεων. Αυτός ο φόβος εδράζεται στη θεωρία του υπερφορτωμένου κράτους, σύμφωνα με την οποία οι κατακτήσεις του νεωτερικού κόσμου, όπως η δημόσια υγεία, η παιδεία, η κοινωνική ασφάλιση, αλλά και οι συλλογικές συμβάσεις, ο κοινωνικός συμβιβασμός μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, όλα πρέπει να θυσιαστούν στον βωμό της μείωσης των δαπανών. Ως συνέχεια αυτής της αντίληψης, ο σημερινός νεοφιλελευθερισμός, μια καθόλου ανόητη αλλά έντονα ταξική ιδεολογία, επιδιώκει ένα ανεξέλεγκτο χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο δίνει δάνεια σε άτομα που δεν μπορούν να εγγυηθούν την επιστροφή τους. Αυτό το σύστημα ενδιαφέρεται για την περιστολή των κρατικών δαπανών, αλλά ζει από την αύξηση του ιδιωτικού χρέους. Εδώ κυρίαρχη σημασία έχουν οι μέτοχοι, το «κλίμα εμπιστοσύνης», τα άυλα παράγωγα και όχι τα θεμελιώδη μεγέθη του παραγωγικού συστήματος.

Παραδοξότητες

 Του Τάσου Τσακίρογλου, Εφημερίδα των Συντακτών

Στο νέο του βιβλίο «Η κοινωνία των ίσων» (Εκδόσεις Πόλις) ο σπουδαίος Γάλλος κοινωνιολόγος Πιέρ Ροζανβαλόν, στην ανάλυσή του για την κρίση που περνά η έννοια της ισότητας, περιγράφει το περίφημο «παράδοξο του Bossuet». Αυτό, όπως λέει, συνίσταται στο γεγονός ότι στις μέρες μας «έχουμε μια γενική απόρριψη της σημερινής μορφής της κοινωνίας, η οποία συνυπάρχει με μια μορφή αποδοχής των μηχανισμών που την παράγουν». Εκφραση αυτού του παράδοξου είναι πως, ενώ η συντριπτική πλειονότητα καταγγέλλει τις ανισότητες (υπερβολικά μπόνους, υπέρογκες αμοιβές, φοροαπαλλαγές κ.λπ.), ταυτόχρονα υπάρχει μια μορφή σιωπηρής ανοχής απέναντί τους. Στην ουσία, όπως λέει ο Ροζανβαλόν, «οι άνθρωποι αποκηρύσσουν γενικά αυτό στο οποίο συγκατατίθενται ειδικά». Ενα άλλο παράδοξο επισημαίνει ο σημαντικός Βρετανός καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Κόλιν Κράουτς, στο δικό του τελευταίο βιβλίο, υπό τον τίτλο «Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού» (Εκδόσεις Εκκρεμές). Διαπιστώνει πως ενώ η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση, που ξεκίνησε το 2008, απέδειξε τη φενάκη της ικανότητας των λεγόμενων αγορών να αυτορρυθμίζονται και να προάγουν το κοινό καλό, η κυριαρχία των ιδεών του νεοφιλελευθερισμού συνεχίζεται και κρατά αιχμάλωτες τις συνειδήσεις. Αποδίδει δε αυτό το φαινομενικά παράδοξο στην απόκρυψη του γεγονότος ότι στη μάχη μεταξύ των κρατών και των αγορών υπάρχει και ένας (αφανής) παίκτης, οι «εταιρείες-γίγαντες», μεταξύ των οποίων και οι χρηματοπιστωτικές, οι οποίες έχουν καθυποτάξει τόσο τις αγορές όσο και τα κράτη και μπορούν να «ψωνίζουν καθεστώς» αναλόγως των συμφερόντων τους, διαβρώνοντας έτσι κάθε έννοια δημοκρατίας.

Προτάσεις για να αποφύγουμε την πολιτική αβεβαιότητα και ακυβερνησία

 Του Αντώνη Μανιτάκη
Οι τελευταίες εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις με την Τρόϊκα πείθουν και επιβεβαιώνουν μερικές προηγούμενες διαπιστώσεις σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Ότι η κρίση τείνει να καθιερωθεί ως κατάσταση κανονική και όχι παροδική ή εξαιρετική Διαρκής και μακρόχρονη άρα η δημοσιονομική κηδεμόνευση και επιτήρηση της οφειλέτριας Ελλάδος και ο περιορισμός της δημοσιονομικής κυριαρχίας της.
Προέχει η πολιτική συνεννόηση και συναίνεση για την εκλογή ΠτΔ
Η οικονομική κατάσταση είναι επόμενο να καθορίζει και τις πολιτικές εξελίξεις. Έτσι, ενόψει της εξαιρετικά κρίσιμης και δυσάρεστης οικονομικής και πολιτικής κατάστασης, δεν υπάρχει άλλη εθνική στρατηγική διεξόδου από την πολιτική κρίση, που περνάμε, από εκείνη της εθνικής συνεννόησης, ή της ευρύτερης δυνατής πολιτικής συναίνεσης πάνω στα στοιχειώδη και θεμελιώδη του πολιτικού μας βίου: να συμφωνήσουμε ότι πρέπει οι πολιτικές δυνάμεις να συνεννοούνται και ας διαφωνούν στις πολιτικές που υποστηρίζουν.
Και αυτό το ζήτημα της εθνικής συνεννόησης μπαίνει άμεσα και επιτακτικά με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Επιβάλλεται να γίνει συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων ώστε να συμφωνήσουν για την εκλογή Προέδρους της Δημοκρατίας με την μεγαλύτερη δυνατή πλειοψηφία, έστω, από την αυτή την Βουλή. Η αποτυχία εκλογής θα πυροδοτήσει κρίση ακυβερνησίας και κρίση εξουσίας στην Ελλάδα, ό, τι χειρότερο που μπορούμε να περιμένουμε. Δεν είναι δυνατόν να πάμε σε εκλογές για τον Πρόεδρο, χωρίς πρόεδρο διότι η χώρα θα μείνει ακέφαλη και κυριολεκτικά ακυβέρνητη. Χωρίς αρχηγό κράτος και χωρίς κυβέρνηση η χώρα θα βυθιστεί την πολιτική αβεβαιότητα και βέβαια στην ακυβερνησία. Θα φανεί ακόμη η πολιτική ανικανότητα και πλήρης αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος.
Επιταγή συνταγματική, η ευρύτερη δυνατή προεδρική πλειοψηφία, που αρχίζει από, και επιμένει, δύο φορές, στους 200 βουλευτές.

Δρόμοι του πουθενά

 Του Βασίλη Βαμβακά, Athens Voice

Μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής (αλλά και τα αντίποινα απέναντι στα δύο μέλη της) σημειώθηκε μια σημαντική αλλαγή στο δημόσιο λόγο. Χωρίς να εξαφανιστούν ποτέ, έπεσαν κάπως οι τόνοι της πόλωσης. Βρέθηκαν κάποια ελάχιστα σημεία σύγκλισης ότι οι δρόμοι που τραβάμε -όπως λέει και το τραγούδι του Μαργαρίτη- στο πουθενά μας πάνε. Η δολοφονία αυτή έγινε το κοινό σημείο αναφοράς του που μπορούσε να μας οδηγήσει ο διάχυτος λόγος του μίσους και η εναντίωση όλων εναντίων όλων (μνημονιακών-αντιμνημονιακών κτλ). Ειδικότερα όσον αφορά τους ρήτορες της αγανάκτησης και της επανάστασης, ο θάνατος του Παύλου Φύσσα έφερε μεγάλη αμηχανία. Δεν αποτελούσε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα όλης της πολιτικής θανατολογίας που είχε προηγηθεί για τους αυτόχειρες, τα πεινασμένα παιδιά στα σχολεία, τους νεκρούς από την έλλειψη θέρμανσης. Μετά τους αδικοχαμένους νεκρούς της Marfin από το τρομοκρατικό «αντιτραπεζικό» χτύπημα, ο επόμενος νεκρός για πολιτικούς λόγους δεν ανήκε στα θύματα της ανθρωπιστικής κρίσης. Ο Φύσσας ήταν το θύμα αυτών που ενσάρκωσαν στον απόλυτο βαθμό το μίσος που καλλιεργήθηκε πολύπλευρα τα χρόνια της κρίσης, και γι αυτό έγινε σύμβολο εθνικής και δημοκρατικής συναίνεσης. Ο φανατισμός είχε υποστεί την πρώτη αλλά πολύ πικρή ήττα του.Σήμερα οι εραστές του θανάτου επανέρχονται. Βλέπουν στο πρόσωπο του Νίκου Ρωμανού και στην απεργία πείνας του το ιδανικό νέο θύμα. Αυτό που θα καταδείξει τη βαναυσότητα του κράτους, την αναλγησία των κυβερνώντων, τη δικαίωση του αντιεξουσιαστικού αγώνα που ξεκίνησε από το 2008, τη συνέχιση του δράματος της δολοφονίας Γρηγορόπουλου.

Σοφιανός Χρυσοστομίδης: Ο ήπιος λόγος της ανανέωσης

 Του Γιάννη Παπαθεοδώρου, Ενθέματα

 Για την αντιδογματική γραφή του Σοφιανού Χρυσοστομίδη

Η πένα του, διαμορφωμένη από νωρίς, διαθέτει εμφανή πλεονεκτήματα: ανοιχτοί ορίζοντες του κοσμοπολιτισμού, λόγια παιδεία, γνώση της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, δυνατότητα ιεράρχησης της πληροφορίας, προσήλωση στη δημοκρατική αντιπαράθεση απόψεων, μακριά από τη λεκτική βία και τον ευτελισμό του αντιπάλου. Το κυριότερο, ωστόσο, είναι η ικανότητά του να κατανοεί τον κόσμο με όρους αλλαγής, με εκείνες τις απαραίτητες «στοχαστικές προσαρμογές», που προκρίνουν τις κατάλληλες –ή, έστω, πιθανές– συμμαχίες ως απαραίτητο μηχανισμό της διάνοιξης ενός (ακόμη πιο) δημοκρατικού μέλλοντος και μιας ήπιας ηγεμονίας για την αριστερά. Κι αν ο σοσιαλισμός «άργησε μια μέρα», ο Σ.Χ. διαβλέπει από νωρίς τις δυνατότητες που υπάρχουν γι’ αυτή τη μόνη Αριστερά που τον ενδιαφέρει, την ανανεωτική Αριστερά: τις δυνατότητες κριτικής παρέμβασης στον δημόσιο χώρο, με έναν αντιρητορικό τόνο που προσπερνάει τις ανέξοδες διακηρύξεις για να οδηγηθεί στην ουσία των πραγμάτων: τις δυνατότητες θετικών συμβολών και προτάσεων, πέρα από την καταγγελία.

Γιατί κυριαρχεί ο νεοφιλελευθερισμός;

Του Γιώργου Σιακαντάρη, www.bookpress.gr
 Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού

Κόλιν Κράουτς, Μτφρ. Α. Κιουπκιολής, Εκδόσεις Εκκρεμές 2014

Ο Colin Crouch (γεν. 1944) ξεκίνησε την ακαδημαϊκή καριέρα του ως Λέκτορας στο London School of Economics, ενώ μέχρι πρόσφατα ήταν καθηγητής Διακυβέρνησης και Δημόσιας Διοίκησης στο Warwick Business School, όπου παραμένει ως Ομότιμος Καθηγητής. Στην Ελλάδα έγινε γνωστός με την μετάφραση ενός άλλου πολύ σημαντικού του έργου, τη Μεταδημοκρατία, που εκδόθηκε πάλι από τις εκδόσεις Εκκρεμές (μτφ. Αλέξανδρος Κιουπκιολής, 2006).
Στη Μεταδημοκρατία παρατηρούσε την απίσχναση του ρόλου του κράτους, την αφαίρεση βασικών κοινωνικών αρμοδιοτήτων του, την εξάρτηση και συμπόρευση του κράτους και των πολιτικών με τις μεγάλες εταιρείες. Η ακύρωση του λαϊκού και κοινωνικού στοιχείου, που συγκροτούσε τον πυρήνα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αποτελεί την ουσία της Μεταδημοκρατίας. Ο Νεοφιλελευθερισμός συνθέτει το σώμα των ιδεών πάνω στο οποίο στηρίζεται η νομιμοποίηση της Μεταδημοκρατίας.    

Το παρουσιαζόμενο βιβλίο πιάνει την σκυτάλη από το σημείο στο οποίο την είχε αφήσει ο συγγραφέας στη Μεταδημοκρατία. Εδώ αναλύεται το σώμα εκείνων των ιδεών οι οποίες τις τελευταίες δεκαετίες αποτελούν την κυρίαρχη πολιτική ορθοδοξία για ευρύτερες οικονομικές, πολιτικές, αλλά και διανοητικές δυνάμεις. Ο συγγραφέας αναδεικνύει τις παραδοξότητες της δήθεν καθαρής αγοράς, η οποία αποτελεί και τον ιδεότυπο του Νεοφιλελευθερισμού. Το μεγάλο παράδοξο όμως δεν είναι οι εσωτερικές αντιφάσεις της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, αλλά το γεγονός πως αυτή, παρά την αποτυχία της, εξακολουθεί να είναι κυρίαρχο δόγμα.

Oι σαχλαμάρες για μνημονιακές και αντιμνημονιακές πολιτικές πήραν τέλος

 Του Φώτη Γεωργελέ, Athens Voice

Αυτή τη βδομάδα που πέρασε οι σαχλαμάρες για μνημονιακές και αντιμνημονιακές πολιτικές πήραν τέλος, ναυάγησαν στο Λονδίνο και το Παρίσι. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα συνολικά, η κυβέρνηση στο Παρίσι και η αντιπολίτευση στο Λονδίνο, προσέκρουσαν στην πραγματικότητα και η πραγματικότητα πάντα είναι πιο ισχυρή. Το ναυάγιο, που αυτή τη φορά ήταν εθνικό, γιατί συνέβη αποκαλυπτικά τις ίδιες μέρες και στους δυο ταυτόχρονα, δείχνει ότι η περίοδος της εξαπάτησης, η περίοδος των 5 χρόνων που περάσαμε, έφτασε στο τέλος της. Η κυβέρνηση είδε να απορρίπτονται όλα τα σχέδια που είχε καταστρώσει για το προσεχές πολιτικό μέλλον, η δε αντιπολίτευση, ακόμα χειρότερα, συνάντησε τον ανοιχτό καγχασμό και τη σαρκαστική ειρωνεία. Οι κύριες πολιτικές δυνάμεις της χώρας βρίσκονται σε πολιτικό αδιέξοδο και μαζί και η χώρα. Το χειρότερο, είναι τόσο εγκλωβισμένες στη στρατηγική της ακινησίας που δεν μπορούν να παρουσιάσουν κανένα εναλλακτικό σχέδιο, παρά μόνο την επανάληψη του εαυτού τους. Οι μεν, να συνεχίζουν την πολιτική της μίζερης κουτοπονηριάς, των καθυστερήσεων, των «διαπραγματεύσεων», των κόκκινων γραμμών σε ό,τι θίγει το παλιό σύστημα. Να καταργούν τις υποχρεωτικές εισφορές στα επιμελητήρια και να τις επανεμφανίζουν ως πληρωμή υπηρεσιών, να καταργούν την «προσωπική διαφορά» που αυξάνει σιωπηλά τους μισθούς σε επιλεγμένα τμήματα του δημοσίου και να την επανεμφανίζουν ως μπόνους αποτελεσματικότητας. Ό,τι μας κρατάει δηλαδή καθηλωμένους 5 χρόνια χωρίς να λύνεται κανένα πρόβλημα. Να αυξάνουμε το όριο εξόδου στη σύνταξη και –θαύμα– να βγαίνουν περισσότεροι και νεότεροι στη σύνταξη με 7 και 9 πλασματικά χρόνια, με δεκάδες, αναρίθμητες εξαιρέσεις. Η χώρα να χρειάζεται χρήμα για να αναπνεύσει η οικονομία, να γίνουν επενδύσεις, να δημιουργηθούν δουλειές και, αντί αυτού, να μπαίνουν φόροι για να βρεθούν τα λεφτά εκατοντάδων χιλιάδων νέων εφάπαξ.

Λατρεύω τους… «μισητούς»

 Του Ανδρέα Παπαδόπουλου, Athens Voice

Η Ελλάδα είναι μια παράξενη χώρα ή, για να το πω αλλιώς, σου δίνει την εντύπωση ότι λειτουργεί με χρονοκαθυστέρηση. Ας πάρουμε το προσφιλές παράδειγμα της πολιτικής. Βρίζουμε τους πολιτικούς που προσπαθούν να κάνουν μεταρρυθμίσεις και τους δικαιώνουμε είτε μετά θάνατον είτε όταν βγουν στην «πολιτική σύνταξη». Περίπου 13 χρόνια μετά, όσοι έχουν λίγα δράμια μυαλό μνημονεύουν την προσπάθεια που έκανε ο Τάσος Γιαννίτσης για το ασφαλιστικό. Το αστείο είναι ότι ενώ λέμε πώς θα είχαν γίνει τα πράγματα αν είχαν προωθηθεί οι αλλαγές που περιλάμβανε το σχέδιό του, σήμερα δεν κάνουμε τίποτα για το ασφαλιστικό. Το ίδιο ισχύει με την παιδεία (βλέπε τι έπαθαν οι κυρίες Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου), με την εξωτερική πολιτική και πρωτίστως με την οικονομία. Με τεράστια ευθύνη της πλειονότητας των ΜΜΕ δαιμονοποιούμε τους πολιτικούς εκείνους που προσπαθούν να κάνουν τομές ή λένε τη γλώσσα της αλήθειας. Τι κάνουν τα ΜΜΕ; Αποθεώνουν τους λαϊκιστές και πυροβολούν τους πραγματιστές. Με την κάθε εποχή να έχει για τα ΜΜΕ και το «λαό» τα μαύρα πρόβατά της. Κατά τη γνώμη του γράφοντος, υπάρχει ένα πρόσωπο που συνέβαλε τα μέγιστα στην αποτροπή της χρεοκοπίας της χώρας και στη βελτίωση της αξιοπιστίας μας στο εξωτερικό. Αυτός που κρατούσε τα γκέμια, που ήταν ο αλεξικέραυνος όλων των κυβερνητικών επιλογών, που συγκρατούσε τον ενδημικό λαϊκισμό του κ. Σαμαρά και τον παρορμητισμό του κ. Βενιζέλου. Το πρόσωπο αυτό δεν είναι άλλο από τον Γιάννη Στουρνάρα. Κι όμως. Ο κ. Στουρνάρας στοχοποιήθηκε όσο λίγοι τα τελευταία χρόνια, έγινε βορά στα πρωινάδικα και ανάθεμα για την κοινωνία.

Όχι πια ψεκασμοί, μόνο αυτοδυναμία!

Του Γιώργου Καρελιά, www.protagon.gr

Επειτα από πολλές περιπλανήσεις στο πέλαγος των (πιθανών και απίθανων) συνεργασιών, φαίνεται ότι στον ΣΥΡΙΖΑ κατέληξαν: συνεργασίες τέλος, τώρα βουρ για την αυτοδυναμία. Το είπε καθαρά ο Αλέξης Τσίπρας στη συνέντευξή του στον Σκάι (εδώ), αφού απέκλεισε ένα-ένα τα κόμματα, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν  μετεκλογικούς συμμάχους (ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, ΑΝΕΛ). Επί της ουσίας πρόκειται για την εγκατάλειψη της συμμαχίας με το κόμμα του Πάνου Καμένου, αφού τους «χωρίζει άβυσσος». Αλλά το μυστικό είναι αλλού. Πώς να συνεργαστείς με ένα κόμμα που μπορεί να μην είναι στην επόμενη Βουλή; Διότι μέχρι σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανιζόταν να επιδιώκει συνεργασία μόνο αποκλειστικά με την (συγγενή) ΔΗΜΑΡ και τους (αταίριαστους) ΑΝΕΛ. Με το κόμμα του Φώτη Κουβέλη η συνεργασία είναι μεν θεμιτή, αλλά περίπου άχρηστη. Εκτός αν διαψευστούν όλες οι προβλέψεις και εκπροσωπηθεί και στην επόμενη Βουλή. Όμως, οι ευρωεκλογές έδειξαν άλλα.  Με το κόμμα Καμένου η όποια συνεργασία θα αποτελούσε πολιτικό και εκλογικό παράδοξο. Αν κρίνουμε απ’ όσα είπε τώρα ο Τσίπρας, στο ΣΥΡΙΖΑ το κατάλαβαν. Χρειάστηκε πρώτα να καταλάβουν ότι οι «ψεκασμένοι» λιγοστεύουν διαρκώς και μετά τις εκλογές- όποτε γίνουν- μπορεί να μην υπάρχουν εκπρόσωποί τους, για να συνεργαστούν.

Ασφαλιστικό με λογική

 Του Παναγιώτη Λαμψια, Έθνος

Σε μια χώρα που η ανεργία, πραγματική και εικονική, ξεπερνά το 25% δεν μπορεί να περιμένει κανείς ένα υγιές ασφαλιστικό σύστημα. Οποιος δεν αντιλαμβάνεται ότι για να ισορροπήσει το σύστημα απαιτείται ανατροπή στη σχέση συνταξιούχων και εν ενεργεία ασφαλισμένων και επιχειρεί με τρικ να αντιμετωπίσει το πρόβλημα είναι βαθιά νυχτωμένος. Για να αλλάξει αυτή η καθοριστική σχέση που τροφοδοτεί το ασφαλιστικό σύστημα με υγιείς πόρους, πρέπει επιτέλους να αρχίσει η ανάπτυξη που υπό προϋποθέσεις θα συμβάλει στην αισθητή μείωση της ανεργίας. Οσες μειώσεις και αν γίνουν στις υφιστάμενες συντάξεις, που πλέον είναι για τη μεγαλύτερη μερίδα συνταξιούχων στο όριο της επιβίωσης, απλώς θα κλείνουμε τα μάτια στην επερχόμενη καταστροφή. Βεβαίως η ανάπτυξη δεν διατάσσεται και δεν θα έλθει αν δεν μπει η χώρα σε μια κανονικότητα και κυρίως αν δεν ξεπεράσει οριστικώς τα δημοσιονομικά της προβλήματα που όντως έχουν βελτιωθεί αισθητά και δημιουργούν ελπίδες για αλλαγή σελίδας. Αυτή η προοπτική δεν είναι ούτε δεδομένη ούτε πολύ περισσότερο διασφαλισμένη υπό οιεσδήποτε συνθήκες. Είναι τόσο λεπτές οι ισορροπίες που ακόμη κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά για το τι θα συμβεί έπειτα από μερικούς μήνες. Η εν εξελίξει σκληρή και αδυσώπητη διαπραγμάτευση με την τρόικα μπορεί να οδηγήσει σε λύσεις επώδυνες αλλά με κάποια προοπτική ή να ναυαγήσει με επιστροφή στα σενάρια καταστροφής και τότε δεν θα έχει καμία σημασία να μιλάμε για όρια ηλικίας και για το ύψος των συντάξεων.

Μπορούμε κι αλλιώς

Της Ντόρας Τσικαρδάνη, Αξία

Σε διαρκές, -και ενδιαφέρον, αν δεν είσαι μέρος του- παιχνίδι, η συγκυρία φέρνει τη συγκρότηση των «ΜΕΤΑρρυθμιστών», μαζί με τη συζήτηση περί διαπραγμάτευσης του μνημονίου, παράτασής του, διακοπής του, ανάστασής του, κλπ. Το πράγμα σοβαρεύει μέρα με την ημέρα, επαναφέροντας το φάσμα του GREXIT όλο και κοντινότερα. Πέντε χρόνια σκληρών θυσιών, με ευθύνη της κυβέρνησης ετοιμάζονται για τον κάλαθο των αχρήστων, προϊονιζόμενα άγνωστο πόσα ακόμη σκληρότερων. Σε συνθήκες ιλαρότητας το πολιτικό κλίμα της χώρας, κινείται μεταξύ ιστοριών success story, καμμένης γης, υποσχέσεων για την γη της επαγγελίας και αναμετρήσεων για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η κρίση εκδικείται με τα εργαλεία και τις αντιφάσεις της μεταπολίτευσης: Με την εκλογή του συνταγματικά «πολιτικά ανεύθυνου» κορυφαίου πολιτειακού άρχοντα της χώρας, επίσης συνταγματικά συνδέθηκε η δυνατότητα για κορυφαίες, διχαστικές πολιτικές εξελίξεις.  Είναι προφανές, ότι η σύνδεση αυτή μετατρέπεται σε εργαλείο για σύγκρουση, αντί ευκαιρίας για συναίνεση. Των οικιών ημών εμπιπραμένων, ημείς άδωμεν… Κι όμως, δεν ήταν απαραίτητο να είναι έτσι. Το ευρωπαϊκό περιβάλλον αυτή τη στιγμή είναι ευνοϊκό για αναθεωρήσεις. Η συνταγή της δημοσιονομικής αυστηρότητας είναι αδύνατον να ακολουθηθεί, τόσο από τη Γαλλία, όσο και από την Ιταλία. Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο γίνεται όλο και πιο παρεμβατικό, ενώ τα θέματα της λειτουργίας της τρόικας βρίσκονται στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας.

Αυτονομία και αυτοπεριορισμός

Ο Γάλλος φιλόσοφος Βενσάν Ντεκόμπ γνώρισε προσωπικά τον Κορνήλιο Καστοριάδη στους κόλπους της ομάδας Socialisme ou Barbarie, της οποίας έγινε μέλος το 1964. Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα συνέντευξης του Ντεκόμπ, που δημοσιεύτηκε στην ιταλική περιοδική επιθεώρηση «Alfabeta2».

• Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η πιο σημαντική πλευρά της κληρονομιάς του Καστοριάδη από φιλοσοφική τουλάχιστον άποψη;

– Θα έπρεπε να εξετάσουμε την κληρονομιά του σε διάφορα πεδία, αλλά αν περιοριστούμε στα ζητήματα που ανακινώ στο βιβλίο μου Les embarrass de l’ identité, αυτό που μας έρχεται από τον Καστοριάδη είναι πάνω απ’ όλα μια σοβαρή ιδέα της κοινωνικής ζωής, που τον διακρίνει από όλους τους στοχαστές οι οποίοι συνδέονται με τον αστερισμό του μαρξισμού, της Αριστεράς και της άκρας Αριστεράς. Πράγματι, σε αυτόν μπορούμε να βρούμε μιαν αντίληψη του κοινωνικού, ενώ στους άλλους δεν υπάρχει. Θέλω να πω ότι έχουμε μαρξιστές ατομικιστές, σύμφωνα με τους οποίους το κοινωνικό είναι συνώνυμο των «πολλών προσώπων», του πλήθους. Το σημείο αφετηρίας του Καστοριάδη είναι ότι κοινωνία δεν σημαίνει «πολλά πρόσωπα». Εχουμε θεωρητικούς που αντιμετωπίζουν το ζήτημα της ταυτότητας με όρους που θα ήθελαν να είναι κοινωνικοί, αλλά σταματούν στην ψυχολογία, σε μια συλλογική ψυχολογία, των μαζών. Νομίζουν ότι μπορούν να εξηγήσουν τα σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα με ψυχολογικές έννοιες – μίμηση, ταύτιση κ.λπ.

Δεν μας λείπουν «Plan B» ούτε «κόκκινες γραμμές»

 Του Κώστα Καλλίτση, Καθημερινή

Η Ιρλανδία μπήκε σε πρόγραμμα τον Νοέμβριο 2010, πήρε 85 δισ. ευρώ και βγήκε μετά μια 3ετία. Η Πορτογαλία μπήκε Απρίλιο του 2011, πήρε 78 δισ. ευρώ, βγήκε μετά μια 3ετία. Εμείς μπήκαμε τον Μάιο 2010, κι ενώ έχουμε πάρει πάνω από 200 δισ. ευρώ, μένουμε για πέμπτο χρόνο - και βλέπουμε. Η Ελλάδα μπήκε στην κρίση με 12,6% ανεργία κι έχει 26,6%, η Ιρλανδία με 13,9% και τη μείωσε στο 13,1%, η Πορτογαλία με 12% και την έφτασε στο 16,5%. Στην Ελλάδα μειώθηκαν οι επενδύσεις 40%, στην Ιρλανδία 6%, στην Πορτογαλία 30%. Η Ελλάδα έχασε 25% του ΑΕΠ της, η Ιρλανδία κέρδισε 4,6%, η Πορτογαλία έχασε 4,4%. Οι εξαγωγές τους αυξάνονται, οι ελληνικές μειώνονται. Και οι δύο βγήκαν στις αγορές και δανείστηκαν σχεδόν όλα όσα χρειάζονταν τον πρώτο χρόνο μετά το πρόγραμμα, πριν βγουν από το πρόγραμμά τους. Μνημόνια είχαν η Ιρλανδία κι η Πορτογαλία. Στην ίδια κατεύθυνση, όχι λιγότερο αυστηρά. Ομως, μόνο η Ελλάδα σύρεται σταθερά σε κακοτράχαλα βράχια. Και μένει κλειδωμένη εκτός αγορών: Ενώ οι αποδόσεις όλων των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων μειώνονται, των ελληνικών αυξάνονται. Την περασμένη Τρίτη (πριν από τη Τετάρτη του Παρισιού ΙΙ και του Λονδίνου...) οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ιρλανδίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας σημείωσαν χαμηλά ρεκόρ, από 0,751% (γερμανικό) έως 2,95% (πορτογαλικό). Η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ήταν 8,065%. Την Πέμπτη, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών σε όλη την Ευρώπη (από Γερμανία μέχρι Σκανδιναβία και από Ιρλανδία μέχρι Πορτογαλία) σημείωναν νέα, ακόμη χαμηλότερα ρεκόρ, η απόδοση του ελληνικού βρέθηκε στο 8,4%.

Προς μιαν Ευρώπη των λαϊκισμών;

 Του Νίκου Μαραντζίδη, Καθημερινή
Κάτι γίνεται στην Ευρώπη. Δεν είναι πλέον τυχαίο ούτε συγκυριακό. Σχεδόν σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, προσφάτως ιδρυθέντα ή μικρά κόμματα εκτινάσσονται με γοργούς ρυθμούς αλλάζοντας τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού. Περιθωριακά ή αντισυστημικά κόμματα περιστρεφόμενα γύρω από έναν λαϊκιστή ηγέτη και μια ιδεολογία που κινητοποιεί εισβάλλουν στην πολιτική σκηνή ως ταύροι σε υαλοπωλείο. Πράγματι, σε πολλές από τις χώρες της Ευρώπης καταγράφεται τελευταία μια ισχυρή τάση παρέκκλισης από καθιερωμένες πολιτικές επιλογές. Τα παραδείγματα είναι πολλά και σε κάποιες περιπτώσεις εντυπωσιακά: οι τελευταίες δημοσκοπήσεις στην Ισπανία δίνουν ποσοστά άνω του 20% στο αριστερό κόμμα Podemos (Μπορούμε), που ιδρύθηκε μόλις τον φετινό Ιανουάριο. Το κόμμα αυτό έχει έναν έντονα λαϊκιστικό και αντισυστημικό χαρακτήρα και για κάποιους αναλυτές θεωρείται πιο ριζοσπαστικό ακόμη και από τον ΣΥΡΙΖΑ. Στην Ιταλία, παρά την ανακοπή της αρχικής ορμής του, το κόμμα-κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο συνεχίζει να κινείται και αυτό πέριξ του 20%. Ισως μάλιστα εάν στη διακυβέρνηση δεν ήταν ένας επικοινωνιακά χαρισματικός ηγέτης σαν τον πρωθυπουργό Ρέντσι, η επιρροή των Πέντε Αστέρων να ήταν μεγαλύτερη. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εκλογική επιτυχία του ευρωφοβικού Κόμματος της Ανεξαρτησίας στις ευρωεκλογές, αλλά και στις πρόσφατες αναπληρωματικές εκλογές, επιβεβαίωσε πως οι Συντηρητικοί (κυρίως) και οι Εργατικοί δεν θα ξεμπερδέψουν εύκολα με αυτό. Στην Τσεχία, πολλοί ψηφοφόροι απογοητευμένοι από τα φαινόμενα διαφθοράς στην πολιτική ζωή περιφέρονται από το ένα λαϊκιστικό κόμμα στο άλλο, με πρόσφατα κερδισμένο το ΑΝΟ (Ναι), που ίδρυσε ο επίσης ευρωσκεπτικιστής δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις το 2011, ο οποίος υποσχέθηκε πως θα καθαρίσει τη χώρα από τη διαφθορά και θα εξαφανίσει την ανεργία.

Παρίσι - Λονδίνο: το διπλό αδιέξοδο

Του Γιάννη Βούλγαρη, ΝΕΑ

 Ποια είναι τα άμεσα πολιτικά συμπεράσματα από το διπλό αδιέξοδο; Το πρώτο είναι η αποτυχία της αποκληθείσας «συριζοποίησης» της κυβερνητικής πολιτικής. Πράγματι, εδώ και έναν χρόνο εγκαταλείφθηκε η προσπάθεια μεταρρυθμίσεων και εθνικής ανασυγκρότησης. Αρχικά λόγω των ευρωεκλογών που έρχονταν. Μετά λόγω των αποτελεσμάτων και των λαθεμένων συμπερασμάτων που συνήγαγε η ΝΔ. Στο όνομα του πολιτικού κόστους η κυβέρνηση αδρανοποιήθηκε ή επένδυσε αφελώς στην ελκτικότητα εκπροσώπων της μιντιακής λαϊκιστικής Δεξιάς. Παράλληλα ποντάρισε ότι οι ισχυροί παράγοντες της ΕΕ θα βοηθούσαν να βγει από το Μνημόνιο είτε λόγω ιδεολογικής συγγένειας είτε γιατί φοβόντουσαν τον ΣΥΡΙΖΑ. Θες από λάθος εκτίμηση, θες από αντίξοες συγκυρίες, το πράγμα δεν βγήκε. Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ. Το Λονδίνο έκανε ακόμα σαφέστερο ότι η προγραμματική και πολιτική του ασυναρτησία όχι μόνο δεν έχει σχέση με τις διεθνείς πραγματικότητες, αλλά εξελίσσεται σε μείζον εθνικό πρόβλημα. Θεωρητικά διακηρύσσει ότι θα μείνει στο ευρώ, αλλά ό,τι κάνει και προτείνει σπρώχνει την Ελλάδα έξω από το ευρώ. Θεωρητικά διακηρύσσει ότι θα σκίσει τα Μνημόνια, αλλά πρακτικά συμβάλλει στο να παρατείνονται τα Μνημόνια. Αν έρθει στην κυβέρνηση, αυτός ο τραγέλαφος θα λυθεί είτε με τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς θα χρειαστεί να κάνει κωλοτούμπα προσαρμογής σε μηδενικό σχεδόν χρόνο, είτε με τη διάλυση της Ελλάδας για απροσδιόριστο διάστημα. Το τρίτο συμπέρασμα πιστοποιεί το πολιτικό αδιέξοδο που έχει προκαλέσει ο εν πολλοίς τεχνητός λόγω εκλογικού νόμου μικρός δικομματισμός και η εμφυλιοπολεμική πόλωση που αυτός συνεχίζει να τροφοδοτεί.