Τρίτη 16 Ιουνίου 2015

Τα δύο σενάρια για τη συμφωνία που έρχεται

Του Αριστείδη Χατζή, www.protagon.gr
Εάν έχετε αγωνία για τη διαπραγμάτευση, αν φοβάστε ότι θα οδηγηθούμε σε ρήξη, εάν θεωρείτε πολύ πιθανή την έξοδο από την Ευρωζώνη, χαλαρώστε. Το πιο πιθανό είναι ότι η συμφωνία θα κλείσει – και μάλλον σύντομα. Εξηγώ το γιατί με μια σειρά 12 ερωτήσεων και απαντήσεων, που θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε το τελευταίο δραματικό στάδιο των διαπραγματεύσεων:
1. Θα υπάρξει τελικά συμφωνία με τους εταίρους/δανειστές;
Ναι, θα υπάρξει. Δεν ξέρω ποιος θα την υπογράψει, αλλά θα υπάρξει.
2. Τι εννοείς; Ποιος άλλος μπορεί να την υπογράψει, εκτός από τον Τσίπρα;
Για να απαντήσω θα πρέπει να παρουσιάσω πρώτα το δεύτερο σενάριο, το κακό (όχι ότι το άλλο είναι καλό, απλά αυτό είναι πολύ κακό):
Εάν ο πρωθυπουργός διαπιστώσει ότι η καλύτερη εφικτή συμφωνία δεν μπορεί να περάσει από την κοινοβουλευτική του ομάδα ή μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τη συνοχή του ΣΥΡΙΖΑ, θα μπει σε ένα μεγάλο πειρασμό: να αποδράσει. Να αρνηθεί δηλαδή να υπογράψει τη συμφωνία και να παραιτηθεί.
3. Μα είναι δυνατόν να παραιτηθεί ένας δημοφιλής πρωθυπουργός με τόσο νωπή εντολή;
Είναι. Ειδικά αν η παραίτηση δεν μοιάζει με παραίτηση αλλά με ηρωική έξοδο και προσφυγή στο λαό. Σύμφωνα μ’ αυτό το σενάριο, ο πρωθυπουργός θα ζητήσει από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πρόωρες εκλογές. Αλλά ενώ καταρχήν κανένας δεν θα μπορεί να τον κατηγορήσει γι’ αυτό, θα πρόκειται στην ουσία για εύσχημο τρόπο να παραιτηθεί. Να αποφύγει δηλαδή τις ευθύνες του.

4. Μα αν γίνουν εκλογές δεν θα βρεθεί και πάλι στην ίδια θέση;
Όχι, γιατί μάλλον δεν θα γίνουν εκλογές. Επειδή οι προηγούμενες εκλογές έγιναν πριν μερικούς μήνες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να τις προκηρύξει επειδή το ζητά ο πρωθυπουργός, έστω και για σοβαρό λόγο. Είναι υποχρεωμένος να προχωρήσει στη διαδικασία των διερευνητικών εντολών και κυρίως στο συμβούλιο των αρχηγών με σκοπό να βρεθεί λύση, δηλαδή να σχηματιστεί κυβέρνηση από την παρούσα Βουλή. Επειδή σ’ αυτήν την περίπτωση θα γίνεται χαλασμός, τα κόμματα θα πιεστούν να βοηθήσουν σε σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας ειδικού σκοπού. Ο σκοπός θα είναι να κλείσει η διαπραγμάτευση, να υπογραφεί η συμφωνία, να πληρωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις και να ανοίξουν οι τράπεζες.
5. Μα μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ;
Όχι βέβαια. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ (ή μέρος του με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα) θα τη στηρίξει. Θα είναι τόσο τρομακτική η κατάσταση και τόσο απελπισμένος ο ελληνικός λαός που ο ΣΥΡΙΖΑ «θα θυσιάσει τις πολιτικές προτεραιότητές του για το καλό της πατρίδας».
6. Και τι θα έχει κερδίσει;
Ο Αλέξης Τσίπρας θα είναι «περήφανος» γιατί αρνήθηκε να υποκύψει στις απαιτήσεις των δανειστών – θα είναι «ο μόνος πρωθυπουργός που δεν υπέγραψε μνημόνιο». Βέβαια θα στηρίξει την κυβέρνηση γιατί η χώρα θα βρίσκεται τότε κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού (οι έλεγχοι κεφαλαίων θα είναι το λιγότερο). Θα κάνει δηλαδή το εθνικό του καθήκον διατηρώντας για τον ίδιο και το δικαίωμα της κριτικής και της αντιπολίτευσης – έναν ρόλο δηλαδή που γνωρίζει καλά.
Αφού περάσει ένα χρονικό διάστημα απαραίτητο για να συνέλθει η χώρα, και πάρουμε ολόκληρο ή μεγάλο μέρος του ποσού που απομένει από τη δανειακή σύμβαση και γενικά εξομαλυνθεί η κατάσταση και υπάρχει δυνατότητα «ανεξάρτητης πολιτικής», ο Αλέξης Τσίπρας θα ρίξει την κυβέρνηση και θα απαιτήσει να γίνουν εκλογές καταγγέλλοντας τους υπόλοιπους.
Ενώ αυτό το σενάριο έχει τη δική του λογική και αρκετούς υποστηρικτές του μέσα στην κυβέρνηση, το θεωρώ πολύ λιγότερο πιθανό από το πρώτο σενάριο: αυτή η κυβέρνηση να κλείσει τη συμφωνία και να τη φέρει στη Βουλή.
7. Γιατί το θεωρείς λιγότερο πιθανό;
Γιατί το σχέδιο αυτό βασίζεται σε μια υπόθεση. Ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα φερθεί καιροσκοπικά και ανήθικα. Θα επιλέξει να θέσει τη χώρα σε σοβαρό κίνδυνο για να επιβιώσει πολιτικά. Αν και έχω ασκήσει ιδιαίτερα αυστηρή κριτική στις επιλογές του μέχρι σήμερα, δεν πιστεύω ότι ο σημερινός πρωθυπουργός είναι ένας δειλός, ανήθικος καιροσκόπος. Θεωρώ ότι θα επιλέξει τον δύσκολο δρόμο. Θα κλείσει δηλαδή ο ίδιος τη συμφωνία ως πρωθυπουργός και θα αναλάβει εκών άκων το πολιτικό κόστος.
8. Γιατί το θεωρείς τόσο πιθανό; Όλα δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε ρήξη.
Το θεωρώ πιθανό γιατί δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική (πλην του σεναρίου που μόλις περιέγραψα). Η κυβέρνηση είναι τρομακτικά πιεσμένη να καταλήξει σε συμφωνία γιατί βρίσκεται μεταξύ της Σκύλλας και της Χάρυβδης. Η Σκύλλα είναι η έξοδος από την Ευρωζώνη (Grexit) και η Χάρυβδη η κατάρρευση του ελληνικού κράτους. Ο βασικός της σκοπός είναι να αποφύγει και τα δύο με το μικρότερο δυνατό πολιτικό κόστος.
9. Δηλαδή έχεις αποκλείσει τη ρήξη και την έξοδο από την Ευρωζώνη;
Ναι, δεν υπάρχει αμφιβολία. Μόνο ένας ανόητος που δεν έχει ιδέα από την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, ένας ιστορικά και οικονομικά αναλφάβητος θα υιοθετούσε τη ρήξη ως λύση (υπάρχουν βέβαια και οι ιδεοληπτικοί αλλά αυτοί δεν με απασχολούν προς το παρόν). Επιμένω ότι η ηγεσία της κυβέρνησης έχει αποκλείσει αυτό το σενάριο από την αρχή της διαπραγμάτευσης. Αυτό το γνωρίζουν και οι δανειστές. Άρα δεν πιάνουν και οι μπλόφες.
10. Γιατί ο δεύτερος κίνδυνος είναι η κατάρρευση του κράτους; Εννοείς τη στάση πληρωμών;
Όχι έτσι γενικά. Και τώρα σε στάση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου βρισκόμαστε. Όμως η κυβέρνηση έχει μια -και μόνο μία- κόκκινη, κατακόκκινη γραμμή: την πληρωμή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των συντάξεων. Εάν κάτι πάει στραβά και δεν μπουν κανονικά οι μισθοί και οι συντάξεις στους τραπεζικούς λογαριασμούς, η κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας θα εξατμιστούν πολιτικά.
Αυτό είναι και το όριο της διαπραγμάτευσης. Η ελληνική κυβέρνηση θα την παλέψει μέχρι το σημείο που δεν θα έχει πλέον να πληρώσει το επόμενο δεκαπενθήμερο. Τότε θα υποχωρήσει.
11. Ακόμα κι αν έχεις δίκιο: Καλά δεν κάνει και διαπραγματεύεται; Καλά δεν κάνει και παλεύει μέχρι το τέλος;
Καταρχήν η ελληνική κυβέρνηση δεν παλεύει για τον ελληνικό λαό. Δίνει μάχη κατά των φτωχών, κατά των ανέργων και κατά των νέων. Δίνει μάχη υπέρ των ισχυρών ομάδων συμφερόντων που αποτελούν την εκλογική της πελατεία (όπως άλλωστε έκαναν και οι προηγούμενες). Αν έχεις κάποια αμφιβολία γι’ αυτό διάβασε τα τρία άρθρα του Μάνου Ματσαγγάνη εδώ, εδώ και εδώ. Ο Ματσαγγάνης σμπαραλιάζει την επιχειρηματολογία της κυβέρνησης. Όμως και οι εταίροι κάνουν σοβαρά, ασυγχώρητα λάθη. Διάβασε το άρθρο μου στους Financial Times εδώ για περισσότερα.
12. Αν είναι λοιπόν να συμβιβαστούμε στο τέλος, γιατί όλα αυτά; Γιατί τόσες δηλώσεις, γιατί τόσες απειλές, γιατί τόσος φόβος;
Από την αρχή η κυβέρνηση είχε στόχο να φτάσει το καλοκαίρι. Όσο αυξάνει η θερμοκρασία τόσο αυξάνεται η πιθανότητα συμφωνίας. Όσο για αυτά που ακούτε, μην δίνετε σημασία. Απευθύνονται όλα στο εσωτερικό (και εσωκομματικό) ακροατήριο. Είστε τόσο αφελείς ώστε να πιστεύετε στις δηλώσεις, στις υποσχέσεις και στις διαψεύσεις των πολιτικών;
Ευτυχώς κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τους εταίρους μας. Έχουν κι αυτοί τα δικά τους ακροατήρια να ικανοποιήσουν. Όμως και εκεί είναι αποφασισμένοι να καταλήξουν σε συμφωνία. Κυρίως διότι το Grexit συνδέεται με την αβεβαιότητα. Που κάθε Ευρωπαίος πολιτικός έχει μάθει να μισεί.
Βέβαια όσο καθυστερεί η ελληνική κυβέρνηση τόσο μεγαλύτερη ζημιά προκαλεί στην ελληνική οικονομία. Επιπλέον επιδεινώνει τους όρους της επικείμενης συμφωνίας (που θα πρέπει να βουλώσει πολύ περισσότερες τρύπες). Το χειρότερο: κάνει ελκυστικότερο το δεύτερο σενάριο (της απόδρασης), ειδικά αν δεν κατορθώσει ο πρωθυπουργός να ελέγξει το κόμμα του.
Για όλους αυτούς τους λόγους θα επιμείνω: συμφωνία θα υπάρξει. Θα έχουμε για λίγες ημέρες κορύφωση του σασπένς αλλά ακόμα κι αν ο πρωθυπουργός επιλέξει τον εύκολο δρόμο, τον δρόμο της ανευθυνότητας, η συμφωνία θα υπογραφεί από ελληνική κυβέρνηση μέσα στο καλοκαίρι.
*Ο Αριστείδης Ν. Χατζής είναι Αν. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνιδρυτής του GreekCrisis.net
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών

Δεν υπάρχουν σχόλια:

http://www.metarithmisi.gr/imgAds/epikentro_1.gif

Αναγνώστες