Το ύφος είναι ο άνθρωπος

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου,Καθημερινή, 30.8.13

 Και προσπαθώ να τον καταλάβω. Να καταλάβω ποιοι μηχανισμοί επιτρέπουν σε έναν άνθρωπο να αποκοπεί εντελώς από την πραγματικότητα, πώς λειτουργούν και πόσες αντοχές μπορούν να έχουν. Και πάλι επανέρχομαι στο ύφος. Το ύφος προδίδει τον άνθρωπο. Και το ύφος του υπόδικου που είναι ίδιο με το ύφος του κάποτε παντοδύναμου πολιτικού δεν μπορεί παρά να αποκαλύπτει πως η πλήρης αποκοπή από την πραγματικότητα δεν συντελέσθηκε προχθές. Εχει συντελεσθεί χρόνια τώρα. Και στο σημείο αυτό αρχίζουν οι γνωστές και μη εξαιρετέες, πλην όμως ανατριχιαστικές, σκέψεις. Διότι αυτός ο άνθρωπος παρά μία ψήφο θα γινόταν πρωθυπουργός της χώρας. Διότι μ’ αυτόν τον άνθρωπο, τον εντελώς αποκομμένο από την πραγματικότητα, εκστασιαζόταν ένα μεγάλο τμήμα των συμπολιτών μας. Οι ίδιοι που τώρα είναι έτοιμοι να τον κατασπαράξουν. Διότι κι αυτοί δεν είδαν τίποτε από τη σκηνή του φόνου. Το ύφος του Ακη Τσοχατζόπουλο είναι εμβληματικό. Στη βαρύγδουπη σοβαροφάνεια που έχει οριστικά και αμετάκλητα γυρίσει την πλάτη στην πραγματικότητα συμπυκνώνεται όλη η αποτυχία του πολιτικού μας κόσμου. Ισως στην πιο ακραία και ολοκληρωμένη της μορφή. Είναι η καρικατούρα ολόκληρης της πολιτικής ελίτ.

Εάν αύριο έφευγε η τρόικα...

Του Παναγιώτη  Ιωακειμίδη, ΝΕΑ, 30.08.2013

Ας υποθέσουμε, ως διανοητική άσκηση, ότι η τρισκατάρατη τρόικα και το Μνημόνιο εξαφανίζονται ως διά μαγείας από την Ελλάδα. Ας υποθέσουμε ότι η χώρα ανακτά πλήρη ελευθερία κινήσεων για διαμόρφωση πολιτικής, καθορισμό επιλογών κ.λπ. Ας υποθέσουμε ότι δεν ασκείται απολύτως καμία πίεση «απέξω», ούτε από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ούτε από το ΔΝΤ, ούτε από κανέναν. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, όλα αυτά και ας διερωτηθούμε υποθετικά, τι πρόκειται να γίνει στη χώρα, ποιες μεταρρυθμίσεις θα προχωρήσουν, ποιες αλλαγές θα γίνουν και πού, πόσο θα προχωρήσει η δημοσιονομική εξυγίανση, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η περιστολή της διαφθοράς, η μείωση της σπατάλης στο Δημόσιο, ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης, ο εξορθολογισμός του πολιτικού συστήματος. Φοβάμαι ότι, πολύ απλά, δεν θα γίνει τίποτα - ή σχεδόν τίποτα. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει αναπτύξει την ενδογενή μεταρρυθμιστική δυναμική για να προωθήσει τις αλλαγές που απαιτούνται χωρίς την «απέξω» πίεση. Εάν η τρόικα και συνακόλουθα η εξωτερική πίεση για μεταρρυθμίσεις εξαφανίζονταν, το σχεδόν βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα θα αναπαρήγαγε όλα τα παθογενή φαινόμενα που την έφεραν στην κρίση.

Στο δρόμο της δημαγωγίας

Για ψήφους αποπροσανατολίζεται η συζήτηση στη Γερμανία, όπως και σ’ εμάς.

Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ, 29.8.13

Το μέγα ζητούμενο για την Ελλάδα είναι να βγει πια από την ύφεση, εκκινώντας μια διαδικασία βιώσιμης ανάπτυξης που θα δημιουργεί εισοδήματα και απασχόληση. Για την ευρωζώνη συνολικά το μέγα ζητούμενο είναι επίσης η ανάπτυξη: ισόρροπη, ώστε να κλείσουν χάσματα επικίνδυνα – για τη δημοκρατία και για την επιβίωση της Ένωσης – ανάμεσα στις χώρες με μεγέθυνση και όσες τελματώνονται σε στασιμότητα ή φθίνουν. Στην ευρωζώνη η Ελλάδα απέκτησε βάρος δυσανάλογο προς το οικονομικό της μέγεθος, καθώς υφίσταται μια κρίση δραματικότερη από οπουδήποτε αλλού. Κατά καιρούς απείλησε το ίδιο το ευρώ, με τα δεδομένα θεσμικά/πολιτικά του ελλείμματα. Και για τα δύο μεγάλα ζητούμενα, τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα, την ισόρροπη ανάπτυξη στην Ευρώπη, κλειδί είναι η χρηματοδότηση: Χρειάζεται να εξασφαλίζονται επαρκείς πόροι και να διοχετεύονται κατάλληλα ώστε να στηρίζονται και να διευρύνονται ανταγωνιστικές (στην παγκόσμια οικονομία όπου ζούμε) παραγωγικές δραστηριότητες, παράλληλα βασικά δημόσια αγαθά, που και αυτά, από παιδεία, έρευνα, πολιτισμό μέχρι την προστασία των ασθενέστερων, παίζουν καθοριστικό ρόλο για μια βιώσιμη, ισόρροπη ανάπτυξη. Από μόνες τους, οι παγκοσμιοποιημένες αγορές κεφαλαίων δεν διοχετεύουν κατάλληλα τους πόρους.

«Διολίσθηση στον αριστερό αρνητισμό»

Tρία μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜΑΡ, οι Γεράσιμος Γεωργάτος, Γιάννης Αντωνίου και Σταύρος Λειβαδάς, δηλώνουν με ανακοίνωσή τους ότι διαφωνούν με την απόφαση του κόμματος να μην εμφανίζονται στελέχη του στη Δημόσια Τηλεόραση. Τα τρία μέλη της ΔΗΜΑΡ θεωρούν ότι το εμπάργκο στη ΔΤ, το οποίο εφαρμόζουν και ο ΣΥΡΙΖΑ, οι ΑΝΕΛ και το ΚΚΕ, εγείρει μείζονα ζητήματα συνέπειας λόγων και έργων, καθώς και ζήτημα πολιτικής παρουσίας και προοπτικής της ΔΗΜΑΡ.

"Η Εκτελεστική Επιτροπή της ΔΗΜΑΡ ευθυγραμμιζόμενη με τις ηγεσίες των κομμάτων της αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και ΚΚΕ), επικύρωσε τη δήλωση του Προέδρου του κόμματος, για κήρυξη εμπάργκο στη Δημόσια Τηλεόραση (ΔΤ) , απαγορεύοντας την παρουσία στελεχών του κόμματος σε αυτήν. Η απόφαση αυτή εγείρει μείζονα ζητήματα συνέπειας λόγων και έργων, καθώς και πολιτικής παρουσίας και προοπτικής του κόμματος.

α) Ζητήματα συνέπειας λόγων και έργων. Καταδικάσαμε το βίαιο και αντιδημοκρατικό τρόπο, με τον οποίο έκλεισε η ΕΡΤ, φτάνοντας ώς την αποχώρηση από την κυβέρνηση. Αιτιολογήσαμε τη στάση μας επικαλούμενοι τη νομιμότητα, που δεν τηρούνταν όσο δεν λειτουργούσε η νέα τηλεόραση, συμπλέοντας, εν προκειμένω, με την πανευρωπαϊκή ένωση ραδιοτηλεοπτικών μέσων-EBU. Σήμερα η ΔΤ αποτελεί μια υπαρκτή και καθόλα νόμιμη πραγματικότητα και αναγνωρίζεται από την EBU ως η μόνη νόμιμη δημόσια τηλεόραση, έστω και στο μεταβατικό της στάδιο. Στο όνομα ποιάς νομιμότητας, πλέον, επιχειρείται να δικαιολογηθεί, η απαγόρευση;

Για δέσιμο

Του Στέφανου Κασιμάτη, Καθημερινή, 28.8.13

Τα περιτρίμματα του ΠΑΣΟΚ που κατέληξαν στον ΣΥΡΙΖΑ, ανακοίνωσαν χθες την ίδρυση της Σοσιαλιστικής Τάσης. Χωρίς διορθωτική παρέμβαση στη στίξη ή την ορθογραφία του πρωτοτύπου, παραθέτω ακολούθως απόσπασμα από την ομιλία του μοναδικού, του ανεπανάληπτου, του θεού και ήλιου καλοκαιρινού του Γιάννη του Μιχελογιαννάκη («ανδρός πεσούσης πας ανήρ ανδρεύεται»). Ομιλία, σημειωτέον, με την οποία ήταν τόσο ικανοποιημένος, ώστε τη μοίρασε και ως Δελτίο Τύπου. Φιλική προειδοποίηση: αν διαβάζετε πίνοντας τον πρωινό καφέ σας, αφήστε τον για λίγο στην άκρη για να μην πνιγείτε.

«Κυρίες και κύριοι, δεν είναι τυχαία η ημέρα γέννησης της Σοσιαλιστικής τάσης. Γεννιέται μια ημέρα που:

Είμαστε περήφανοι για την ιστορία της Ελλάδας. Σαν σήμερα κερδίσαμε την μάχη των Πλαταιών υπό τον Παυσανία, το 497 πχ.

Διεκδικούμε τον διεθνισμό με ταυτότητα τον εξελληνισμό του. Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Κομφούκιος, το 551 πχ, εξελληνισμένη προσωπικότητα. (Σ.σ.: Αυτό θα το διάβασε στο “Ζουν ανάμεσά μας 72” του Λιακόπουλου, υποθέτω...)

Αντιλαμβανόμαστε ότι δεν πέρασε από εμάς ο διαφωτισμός και η αναγέννηση αλλά παλεύουμε για αυτά σε θέματα παιδείας. Σαν σήμερα το 1577 πεθαίνει ο Ιταλός ζωγράφος Τιτσιάνο (Βετσέλι), πατέρας της αναγέννησης. (Σ.σ.: Η μητέρα ποια ήταν;)

Διεκδικούμε τα δικαιώματα μας. Σαν σήμερα η Γαλλική Εθνοσυνέλευση υιοθετεί την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου. Οπως επίσης σαν σήμερα, λόγω σύγκρουσης με τον βασιλιά, καίγονται στο Λονδίνο τα βιβλία του φιλοσόφου John Milton. (Σ.σ.: Ο Μίλτον ήταν ποιητής. Φιλόσοφος είναι ο Μιχελογιαννάκης).

«Πάρε μία ώρα, δώσε μία ώρα»

Tου Απόστολου Λακασά, Καθημερινή, 28.8.13

Ανεξαρτήτως εάν έπρεπε να γίνουν ή όχι οι παραπάνω αλλαγές, αυτό που καταδεικνύεται από τις αποφάσεις του υπουργείου Παιδείας είναι ότι σε ακόμη μία μεταρρύθμιση υπεισέρχονται ο μικροπολιτικός παράγοντας και η συντεχνιακή λογική, όπως ακριβώς συνέβη και με το περιβόητο σχέδιο «Αθηνά» για την αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στην «Αθηνά», οι αποφάσεις κινήθηκαν στη λογική «αφού μία πόλη έχει πανεπιστημιακό τμήμα, ας δώσουμε κι ένα τουλάχιστον τμήμα στη γειτονική πόλη». Στη μέση εκπαίδευση ο σχεδιασμός γίνεται στη λογική «βγάλε μία ώρα από το ένα μάθημα και δώσ’ την στο άλλο»... Είναι αυτό στρατηγικός σχεδιασμός; Ρητορικό το ερώτημα, καθώς εάν τυχόν υπήρχε στρατηγικός σχεδιασμός, θα έπρεπε να έχει προβλεφθεί από το υπουργείο Παιδείας τι είδους καλλιτεχνική παιδεία επιθυμεί για τους μαθητές Γυμνασίου και τι θέλει να κάνει με την Πληροφορική στο Λύκειο. Και να τηρηθούν οι άξονες της μεταρρύθμισης έως το τέλος της διαβούλευσης.

Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αποφάσισε να επαναφέρει τη διδασκαλία της Πληροφορικής στο Γενικό Λύκειο. Το αρχικό νομοσχέδιο περιόριζε τη διδασκαλία της μόνο στην Α΄ Λυκείου και μάλιστα δεν ήταν μάθημα κορμού αλλά επιλογής. Με βάση την αλλαγή στο αρχικό νομοσχέδιο, το μάθημα της Πληροφορικής θα είναι Γενικής Παιδείας και θα διδάσκεται και στις τρεις τάξεις του Λυκείου, δηλαδή σε όλους τους μαθητές Λυκείου.

Τα διδάγματα του Λεωνίδα

Του Σταύρου Θεοδωράκη, www.ptoagon.gr,  29.8.13

Ιούνιος 2011. Τον άφησα στο κρεβάτι. Η κουβέντα μας είχε κρατήσει πολύ. Ώρες ολόκληρες. Με παύσεις βέβαια. «Σταύρο τελειώσαμε» μου είπε κάποια στιγμή και έκανα σήμα στις κάμερες να κλείσουν. Η κυρία Ελένη, η γυναίκα από την Μολδαβία που τον φρόντιζε τα τελευταία χρόνια, οδήγησε το καρότσι στο υπνοδωμάτιο. Από τον Φεβρουάριο δεν περπατούσε. Ξάπλωσε και με χαιρέτησε. Έκανα δυο βήματα, ότι φεύγω τάχα και έμεινα από μακριά να τον παρατηρώ. Ένα παλιό κρεβάτι, μια όμορφη λευκή κουβέρτα, βιβλία στο κομοδίνο, φωτογραφίες. Οι γιοί του, ο Μιχάλης, ο Μίλτος, η γυναίκα του η Καλλί. Ο νους μου πήγε σε μια άλλη μεγάλη συνάντηση μας. Νοέμβριος του 1995. Λίγους μήνες πριν (τον Αύγουστο του 94) την είχε χάσει. 45 χρόνια μαζί. «Ασήκωτη η μοναξιά. Τα βράδια η απουσία της είναι πολύ βαριά». Τότε μου είχε φτιάξει μόνος του καφέ στο μπρίκι. Μου τον έβαλε σε ένα φλιτζανάκι με το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Το έχω κλέψει από τις Βρυξέλλες». Γελάσαμε τόσο που ο Μπομπόνης, ο αγαπημένος του γάτος, ταράχθηκε και χώθηκε στην αγκαλιά του. «Άκου φίλε... γράψε για την τρυφερότητα» μου γύρισε ξαφνικά την κουβέντα. Έτσι του άρεσε. Εκεί που σου μιλούσε για τα πολιτικά, άρχιζε τα «ποιητικά» του. «Χωρίς την τρυφερότητα δεν έχεις τίποτα. Τα χάνεις όλα. Είναι αναγκαία όσο ο αέρας».

Βενιζέλος, Κουβέλης, ή Λοβέρδος;

Του Γιώργου Λακόπουλου, www.protagon.gr

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Βαγγέλης Βενιζέλος ετοιμάζεται να αναδείξει εκ νέου τη θεωρία ότι το κόμμα του μπορεί να αποτελέσει τον άξονα της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα. Δικαίωμά του. Μπορεί αν το βρίσκει του γούστου του να αναδείξει και την επέτειο της 3ης Σεπτέμβρη θεωρητική βάση του Μνημονίου - το είχε κάνει άλλωστε επί Παπανδρέου ένας ανεκδιήγητος τύπος που είχε αναρριχηθεί μάλιστα και σε υψηλά αξιώματα. Αλλά από ένα σημείο και πέρα υπάρχει η πραγματικότητα. Και από όλα τα δεδομένα της προκύπτει ότι το σημερινό ΠΑΣΟΚ, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου, αποβάλει σταδιακά τον εαυτό του από την Κεντροαριστερά. Ολοκληρώνοντας αυτό που έχει αρχίσει ο Γ. Παπανδρέου για να ακριβολογούμε. Αυτό δεν προκύπτει από την κυβερνητική συνεργασία με τη Δεξιά. Προκύπτει από τον στρατηγικό χαρακτήρα που έχει αυτή η συνεργασία - το δηλώνει άλλωστε πολύ συχνά ο Αντώνης Σαμαράς. Δεν είναι μια τρέχουσα και αναγκαστική συμπόρευση όπως θέλει να το παρουσιάσει ο Βενιζέλος. Είναι μετακίνηση του ΠΑΣΟΚ προς τα δεξιά σε θέματα ιδεολογίας, πολιτικής, αντιλήψεων, ρητορικής, ακόμη και αισθητικής.  Το ΠΑΣΟΚ υπηρετεί την ευρωπαϊκή στρατηγική, αλλά όχι από κεντροαριστερή θέση, αφού στην πράξη, έχει ακυρώσει πλήρως τα σοσιαλιστικά του γονίδια.

Σερζ Λατούς: «Η παγκοσμιοποίηση είναι ένα διεθνές παιχνίδι σφαγής»

Συνέντευξη  στον Τάσο Τσακίρογλου, Εφημερίδα των Συντακτών

«Εάν ένας Αρειανός έφτανε στη Γη και έβλεπε πώς ζούμε, θα μας αντιμετώπιζε ως τρελούς και θα είχε εκπλαγεί από τη βλακεία με την οποία οργανώνονται οι άνθρωποι» «Πρέπει να εγκαταλειφθεί η παράλογη ιδέα ότι στόχος στη ζωή είναι να παράγεις και να καταναλώνεις» Η φιλοσοφική προσέγγιση του Σ. Λατούς προσθέτει κρίσιμες παραμέτρους στη σημερινή συζήτηση για το δέον γενέσθαι σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, συζήτηση που μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί σε έναν φαύλο κύκλο. Θεμελιώδη ερωτήματα για τους στόχους της παραγωγής, για τον τρόπο λήψης αποφάσεων, αλλά και την ανάγκη να υιοθετήσουμε μια «λιτή αφθονία» στη θέση του άκρατου καταναλωτισμού, συνιστούν τον πυρήνα της πρότασής του, η οποία προϋποθέτει ριζική ανατροπή των σημερινών δομών σκέψης και πράξης

• Σε τι είδους κοινωνία οδηγεί η «αποανάπτυξη»;

Δεν υπάρχει συνταγή για μια «κοινωνία της αποανάπτυξης» κατ” αρχάς διότι η κοινωνία της αποανάπτυξης δεν είναι μια εναλλακτική λύση, ένα μοντέλο που παραδίδεται με το κλειδί στο χέρι. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο στο Τέξας και στην επαρχία Τσιάπας. Οταν θα αρθεί το βαρύ φορτίο του οικονομικού ιμπεριαλισμού, τότε θα ξανανοίξει το ζήτημα της πολιτιστικής ποικιλομορφίας. Κι αυτό επειδή κάθε λαός, κάθε κουλτούρα έχει το δικαίωμα να βρει τον δικό της δρόμο για να δημιουργήσει μια κοινωνία λιτής αφθονίας. Ο δρόμος είναι ανοιχτός στην πολιτική, την ιστορία. Εναπόκειται στους ανθρώπους να πάρουν το μέλλον στα χέρια τους.

Καββαδίας ή Καζαντζίδης; Οι εστέτ, η λαϊκότητα, ο ριζοσπαστισμός...

Του Κώστα Βούλγαρη, Αυγή, Αναγνώσεις, 25.8.13

Ευθύς εξ αρχής μου επιβάλλεται να δηλώσω, ότι η ποίησις αυτή απευθύνεται πρώτα στον εαυτό μου –απόλυτο και ιδεώδη αναγνώστη- κατά δεύτερον λόγον σε δυο-τρεις ευφυείς και γυμνασμένους κριτικούς μου και τρίτον σε πέντε έως δέκα μεμυημένους συναδέλφους μου. Το λεγόμενο κοινόν, δεν διστάζω να ομολογήσω, ότι εξ ιδιοσυγκρασίας και αισθητικής αγωγής με αφήνει συνήθως εντελώς αδιάφορο και απαθή, κι άλλοτε πάλι μου αφυπνίζει μιαν ευάρεστη σκωπτική διάθεση, όσες φορές συμβαίνει να αναμιγνύεται ενεργώς σε πνευματικά ζητήματα, με την αθεράπευτη νοησιοκρατική του ψύχωση που το χαρακτηρίζει, την απειρία του, την ηχηρή σύγχυση και τις ογκώδεις παρανοήσεις, τις οποίες εισάγει εκεί όπου τα πάντα είναι αισθητική εμπειρία, απόλυτη ευρυθμία και γεωμετρική συναισθηματική τάξις. Διατηρώ ανέκαθεν βαθύτατα ριζωμένη την πεποίθηση, ότι η αίσθησις του κοινού, εγκοχλιωμένη πάντοτε σ’ ένα κατώτερο λογοκρατικό πνεύμα, προσηρτημένη τυραννικά στο φλοιό του φαινομένου, είναι δυσχερέστατο, αν όχι απολύτως αδύνατο, να θραύσει τα χαλύβδινα δεσμά τού αισθητικού εμπειρισμού και να τοποθετηθεί σε μιαν ευτυχή αντιστοιχία με την πολύπλοκη λειτουργία της ποιητικής αισθήσεως [...] Είναι γνωστόν ότι η δημοφιλία υπήρξε πάντοτε η Κίρκη των ποιητών. Και την λεπτήν ηδονή αυτής της δημοτικότητος αφήνω στους μίμους, τους πολιτικούς και τους δημοσιογράφους. Σε μιαν εποχή που αι Αθήναι αποτελούν, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων στον πεζό και ποιητικό λόγο, κέντρο συμπαγούς ανοησίας και πνευματικής σκαιότητος, νομίζω ότι επιβάλλεται σε όσους σέβονται την οικονομία της ποιήσεως και επιθυμούν συνάμα να διατηρήσουν αδιάφθορο τον πυρήνα τής καλλιτεχνικής τους οντότητος, να απομακρυνθούν από το forum [...]

Εικονική πραγματικότητα

Του Θάνου Βερέμη*, Καθημερινή, 25.8.13

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η εξέλιξη του σοσιαλισμού ακολούθησε τη γνωστή πορεία: Από τη ριζοσπαστική τελεολογία του Καρλ Μαρξ, στον εξελικτικό σοσιαλισμό του Εντβαρντ Μπέρνσταϊν και του Καρλ Κάουτσκυ. Η γερμανική σοσιαλδημοκρατία βασίστηκε έκτοτε στην πεποίθηση ότι η αναδιανεμητική πολιτική του σοσιαλισμού δεν χρειαζόταν την αρωγή των επαναστάσεων που κατέληγαν σε δικτατορίες και μάλιστα εχθρικές προς τους σοσιαλιστικούς στόχους. Ο Μπέρνσταϊν ανασκεύασε τη θεωρία για την υπεραξία ως βάση της καπιταλιστικής ανάπτυξης, περιορίζοντας το φαινόμενο στην πρώιμη βιομηχανική επανάσταση. Ενενήντα έξι χρόνια μετά τη ρωσική επανάσταση μπορούμε πια να πούμε με βεβαιότητα ότι ο ριζοσπαστισμός στέριωσε για μεγάλα διαστήματα σε χώρες με αδύνατους δημοκρατικούς θεσμούς. Κίνα, Ρωσία, χώρες της Λατινικής Αμερικής και τα Βαλκάνια. Στη Δύση την Πρώτη Διεθνή του Μαρξ διαδέχτηκε η Δεύτερη Διεθνής του Κάουτσκυ και των Σοσιαλδημοκρατών. Η Τρίτη υπήρξε αποκλειστικό όργανο της Σοβιετικής Ρωσίας. Ετσι η μετάβαση του φιλελεύθερου καπιταλισμού στον φιλελεύθερο σοσιαλισμό σε χώρες όπως η Βρετανία και η Σουηδία, αποτέλεσαν τόσο φυσική εξέλιξη όσο η μετάλλαξη του αυταρχικού τσαρικού συστήματος στον δικτατορικό κομμουνισμό.

Ολοι ισότιμα, χωρίς ηγεμονισμούς

Του Σπύρου Λυκούδη, ΝΕΑ, 24.8.13

«Αν δεν θες να κάνεις κάτι, φτιάξε μια επιτροπή», συνήθιζε να λέει ο Γεώργιος Παπανδρέου. Η ρήση του θα μπορούσε να αφορά όσα συμβαίνουν τελευταία στον ευρύτερο χώρο του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Μια σειρά από επιτροπές φτιάχνονται και ξαναφτιάχνονται, αυτοακυρώνονται πριν ξεκινήσουν, συζητήσεις επί συζητήσεων γίνονται σε σπίτια και ταβέρνες, άρθρα περί Κεντροαριστεράς γεμίζουν σελίδες στον Τύπο και στο Διαδίκτυο. Τα αποτελέσματα ωστόσο είναι γνωστά, μηδενικά. Επίσης, τα δεδομένα είναι γνωστά, όπως εξίσου γνωστά είναι και τα πρόσωπα που καλούνται να παίξουν ρόλο σε αυτές τις διεργασίες. Αυτό που απουσιάζει είναι μια σοβαρή συζήτηση αλλά με συμπεράσματα, κατάληξη και αποτέλεσμα, για την πολιτική και προγραμματική ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς - κυρίως απέναντι στις ασκούμενες πολιτικές μέσα στο μνημονιακό πλαίσιο και μετά από αυτό. Κακά τα ψέματα, αυτό που χρειάζεται είναι η διατύπωση ενός εναλλακτικού, προοδευτικού, ρεαλιστικού, άρα και πειστικού πολιτικού σχεδίου. Εκτιμώ ότι στις φημολογούμενες πρωτοβουλίες, θα τεθούν επί τάπητος το ξεπέρασμα της γενικόλογης πολιτικής φλυαρίας περί Κεντροαριστεράς και το θέμα της προγραμματικής της πρότασης. Μπορεί κάποιος να ελπίζει σε αισιόδοξες εξελίξεις, αν σκεφτεί ότι στον ευρύτερο χώρο του δημοκρατικού σοσιαλισμού συναντώνται σημαντικοί διανοούμενοι, ακαδημαϊκοί, τεχνοκράτες και βεβαίως δρώντα πολιτικά πρόσωπα που μπορεί να παίξουν ρόλο στη χάραξη μιας νέας προοδευτικής πορείας για τη χώρα. Η ΔΗΜΑΡ ενδιαφέρεται και πρέπει να αποφασίσει τη συμμετοχή της σε αυτές τις διεργασίες χωρίς να προβάλλει αλλά και χωρίς να δέχεται ηγεμονισμούς και αποκλεισμούς.

Στη βία απαντάμε με τον νόμο

NEA, 24.8.13

Ο Δημήτρης Μπερτσιμάς, καθηγητής στο ΜΙΤ και πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλάει για την αναμόρφωση των ΑΕΙ

Την περασμένη εβδομάδα δύο γεγονότα συζητήθηκαν πολύ στην πανεπιστημιακή κοινότητα – και όχι μόνο. Σε κατειλημμένο χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης βρέθηκαν αποθηκευμένες βόμβες μολότοφ. Και η έφοδος της Αστυνομίας σε κατειλημμένους επί 30 χρόνια χώρους του Πολυτεχνείου της Αθήνας τροφοδότησε την έντονη αντίδραση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτη Λαφαζάνη, ο οποίος δεν μπορεί να διανοηθεί ότι η Αστυνομία θα κάνει χρήση του νόμου 4009/2011.  Ο καθηγητής Δημήτρης Μπερτσιμάς, ο οποίος ήρθε από το ΜΙΤ, εκλεγμένος πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, αντιτίθεται στη χρήση του πανεπιστημίου για σκοπούς ξένους προς τον προορισμό του, για τον οποίο πληρώνουν οι φορολογούμενοι. Η δράση του άλλωστε στοχεύει ώστε το πανεπιστήμιο να αποκτήσει εκ νέου τον χαρακτήρα της εκπαιδευτικής κυψέλης. Επίσης, έχει από νωρίς υποστηρίξει την εκκαθάριση των πανεπιστημιακών χώρων από εστίες ανομίας. Ωστόσο πορεύεται μετ’ εμποδίων. Στις 8 του περασμένου Ιουλίου, μάλιστα, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Συμβουλίου έζησε την ελληνική πανεπιστημιακή καθημερινότητα. Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του πολιορκήθηκαν από φοιτητές που διαφωνούσαν με τη λειτουργία του Συμβουλίου. Πώς απάντησαν; Καλώντας την Αστυνομία. «Στη βία θα απαντάμε με τον νόμο», δηλώνει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε. Επίσης, κάνει σαφές ότι είναι αποφασισμένος να συμβάλει στη δημιουργία ενός καλύτερου και πιο ανταγωνιστικού πανεπιστημίου, ακόμη και αν χρειαστεί να συγκρουστεί με όλες τις δυνάμεις της αδράνειας. Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

In memoriam

Του Σταύρου Τσακυράκη, ΝΕΑ  24.8.2013

Με κάποια απόσταση από τον θάνατο του Λεωνίδα Κύρκου θα ήθελα να εξηγήσω για ποιον λόγο τον εκτιμώ βαθιά, γιατί τον θεωρώ όχι απλώς ως τον σπουδαιότερο πολιτικό της Αριστεράς (αυτό δεν θέλει δα και πολύ ρώτημα) αλλά ως μία από τις πιο σημαντικές πολιτικές μορφές της σύγχρονης Ελλάδας. Δεν θα αναφερθώ στην προσωπικότητά του. Είναι γνωστό ότι διέθετε πολλά χαρίσματα τα οποία γοήτευσαν πολλούς ανθρώπους, πολύ περισσότερους από όσους κατά καιρούς τον ψήφισαν. Εδώ ο Λεωνίδας Κύρκος με ενδιαφέρει αποκλειστικά ως πολιτικός, με ενδιαφέρει να εξετάσω ποιες από τις πολιτικές ιδέες που πρότεινε στην κοινωνία παραμένουν ισχυρές και άξιες θαυμασμού. Η πρώτη πηγαίνει πίσω στα χρόνια της δικτατορίας και αφορούσε τον προβληματισμό για το πώς μπορεί να πέσει η χούντα. Ο Κύρκος, πιστεύοντας ότι αυτό μπορούσε να γίνει αν οι πολίτες έβρισκαν διέξοδο για συλλογική πολιτική δράση, θεώρησε τη «φιλελευθεροποίηση» που επιχείρησε η δικτατορία ως μεγάλη ευκαιρία και πρότεινε να την εκμεταλλευθούν οι αντιδικτατορικές δυνάμεις παίρνοντας μέρος στις εκλογές που σχεδίαζε το καθεστώς. Η ορθή πολιτική σύλληψη μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: όταν ένα αυταρχικό καθεστώς υπό την πίεση των αδιεξόδων που αντιμετωπίζει επιχειρεί να μπει σε μια διαδικασία φιλελευθεροποίησης, ανοίγει μια προοπτική που μετά είναι πολύ δύσκολο να ελέγξει. Οι δυνάμεις που έρχονται στο προσκήνιο αποκτούν μια τέτοια δυναμική που προδιαγράφει το τέλος του δικτατορικού καθεστώτος.

Ανθρώπινοι, πολύ ανθρώπινοι

Του Παναγή Παναγιωτόπουλου, Καθημερινή, 22.8.13

Οι κοινωνίες του ύστερου καπιταλισμού μεταξύ των οποίων και η ελληνική έχουν προ πολλού αποδυναμώσει την σημασία των συλλογικοτήτων. Ή καλύτερα, έχουν μειώσει κατακόρυφα την ισχύ των οργανωμένων, παραδοσιακών ή μοντέρνων, ομαδοποιήσεων. Εκείνων που όπως το έθνος, η κοινωνική τάξη, η φυλή, προσδιόριζαν την κίνηση, την ζωή, τις επιλογές του ατόμου. Ευτύχημα θα πει κανείς. Ασφαλώς. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε την ώθηση ελευθερίας και δημοκρατίας που πρόσφερε αυτή η αντικατάσταση του συλλογικού με το ατομικό. Ωστόσο, αυτός ο νέος πρωταγωνιστής, το άτομο, έχει γίνει–δικαίως – και διεκδικητής της ευμάρειας και της προσωπικής του απόλαυσης σε βαθμό που η δημοκρατία δυσκολεύεται να ανταποκριθεί. Το ίδιο το άτομο, ως μηχανή επιθυμιών αγνοεί – άθελά του- μια πραγματικότητα του σύγχρονου καπιταλισμού και της δημοκρατίας: η ελευθερία να γεύεσαι ενίοτε τις απολαύσεις των πλουσίων δεν σε κάνει πλούσιο, η κινητικότητα σου στη γεωγραφία δεν σε κάνει τζετ σετ, η ενδυματολογική σου επινοητικότητα δεν σε απαγκιστρώνει πλήρως από την κοινωνική σου καταγωγή, η σεξουαλική σου ελευθεριότητα δεν σε κάνει ήρωα των μποέμ. Σε συνθήκες δε κρίσης και κοινωνικής καθόδου (που φτάνει ενίοτε μέχρι την έκπτωση), το άτομο-νάρκισσος διατηρεί την ελευθερία του έναντι των μεγάλων αφηγήσεων, των οργανωμένων εξουσιαστών και των ιδεολόγων, του αλλά δεν μπορεί πλέον να κατασκευάσει (έστω ατελώς) τον εαυτό του στο παρόν, ούτε να τον φανταστεί σε κάποιο μέλλον (έστω ανασφαλές). Ζητάμε από την δημοκρατία να ικανοποιήσει το σύνολο των υποσχέσεων που μας έδωσε, ή που νομίσαμε ότι μας έδινε.

Συζητώντας για πρόσωπα αλλά όχι για πολιτικές

Tου Λεωνίδα Καστανά, http://mhmadas.blogspot.gr

Πυκνώνουν οι συζητήσεις, οι καφέδες και τα γεύματα με αντικείμενο, τι άλλο τη «Μεγάλη Κεντροαριστερά». Αλλά μη παίρνετε θάρρος. Προς το παρόν δεν καταλήγουν πουθενά. Το επίκεντρο φυσικά και δεν είναι η ουσία της Πολιτικής, ούτε καν το κέλυφος. Στη δεύτερη στροφή κάθε συζήτησης το ανελέητο ερώτημα που αναδύεται στα χείλη των συνδαιτημόνων είναι το όνομα του αρχηγού. Μετά ακολουθούν τα πείσματα. «Αν έρθει αυτός δεν έρχομαι εγώ», «αν είναι το ΠΑΣΟΚ δεν μπαίνει η ΔΗΜΑΡ», «μα για εκείνη ή εκείνον ακούγονται τόσα» και άλλα τέτοια γραφικά που αναδεικνύουν την παθολογία του χώρου που φιλοδοξεί, τρομάρα του, να σώσει την Ελλάδα. Η ουσία της πολιτικής απουσιάζει γιατί συμφέρει σε όλους να απουσιάζει.Πολιτική σήμερα δεν είναι ούτε η έννοια της σοσιαλδημοκρατίας του 70, ούτε ο δημοκρατικός σοσιαλισμός ούτε οι αφηρημένοι και κενοί νοημάτων  όροι όπως «αριστερός ευρωπαϊσμός» «μεταρρυθμιστική στρατηγική», «οικολογική εγρήγορση» κλπ. Πολιτική σήμερα είναι οι συγκεκριμένες απαντήσεις στα κρίσιμα και συγκεκριμένα επίδικα που τίθενται από την ίδια τη ζωή, τη βαθιά οικονομική, πολιτική και πολιτιστική κρίση που μαστίζει τη χώρα. Δηλαδή: Πως διαφυλάσσουμε τη δημοκρατία από τα εξαπλούμενα νεοφασιστικά και ολοκληρωτικά κινήματα. Πως μειώνουμε, εκσυγχρονίζουμε, καθαρίζουμε και ενισχύουμε πολιτικά το κράτος. Πως επιβάλλουμε τη νομοκρατία. Πως κατασκευάζουμε ένα πλέγμα προστασίας των αδυνάμων. Πως εφαρμόζουμε τη δίκαιη λιτότητα. Πως προχωράμε τις ιδιωτικοποιήσεις.

Ψυχραιμία, παιδιά

Της Βένας Γεωργακοπούλου, Εφημερίδα των Συντακτών, 22.8.13

Μπαίνω στο ίντερνετ και ένα κύμα μίσους με πιάνει από τη μούρη. Ο ένας ξεσκίζει τον άλλο με γλώσσα που θα ζήλευε και η Ζαρούλια. Και από δίπλα το ονοματάκι και η φωτογραφία του. Ολοι κανονικοί άνθρωποι, της διπλανής πόρτας. Κανένας χρυσαυγίτης -που να τους βρω εγώ τους φασίστες φίλους στο facebook; Κι όλα εύκολα, γρήγορα, αστόχαστα. Σ” αυτό το τελευταίο δεν βγάζω τον εαυτό μου απέξω. Αλλα, να, δεν θα τολμούσα ποτέ να αποκαλέσω το «Βημα», τα «ΝΕΑ», το «Εθνος», την «Καθημερινή», μια οποιαδήποτε, δηλαδή, σοβαρή εφημερίδα, «Εφημερίδα των Ρατσιστών», όπως έκανε κάποιος χθες για τη δική μας, επειδή θύμωσε με το σαββατιάτικο χρονογράφημα του Γιάννη Ξανθούλη. Σαράντα φορές το διάβασα. Και τις σαράντα δεν τα πήρα με τον συγγραφέα του, το ξέρω το αιχμηρό του ύφος, αλλά με την Τσιγγάνα που καθοδηγεί στη ζητιανιά παιδάκι πράμα. Εκτός κι αν τα παιδάκια των Ρομά δεν έχουν δικαιώματα σ” αυτή την κοινωνία. Ειδικά τα κοριτσάκια; Ιδιοκτησία της φυλής και των παραδόσεών της. Θα με πούνε ρατσίστρια τώρα, αλλά δεν πειράζει. Εδώ με ρώτησαν ειρωνικά αν κάθισα κοντά στον… άνακτα όταν έγραψα στο facebook ότι καταγοητεύτηκα από τον «Πλούτο» του Σαββόπουλου. Μου είχαν στείλει τα μαντάτα λίγο πριν πάω να δω την παράσταση στο αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας, Τρίτη βράδυ. Ο Νιόνιος, με προειδοποιούσαν, πήγε στο πάρτι της κουνιάδας του (κοίτα τώρα κάτι αστικές συνήθειες) και έπεσε πάνω στον Κοκό. Και αντί να τον πλακώσει στα χαστούκια, έμεινε, έφαγε και ήπιε ο αναίσθητος.

Χρειαζόμαστε σχέδιο!

Της Ελίζας Παπαδάκη, Τα Νέα, 22.08.13

Κάποιες ισχνές ενδείξεις ότι η ραγδαία πτωτική πορεία της ελληνικής οικονομίας άρχισε να ανακόπτεται δίνουν πρόσφατα στοιχεία: Ο ετήσιος ρυθμός μείωσης του ΑΕΠ εμφανίζεται ηπιότερος το δεύτερο τρίμηνο του έτους σε σύγκριση με το πρώτο (4,6% έναντι 5,6%). Συγκρίσεις ανά συνεχόμενο τρίμηνο δεν δημοσιεύθηκαν, αλλά αναλυτές εκτιμούν ότι ίσως για πρώτη φορά μέσα σε τρία χρόνια είχαμε ένα τρίμηνο όπου η οικονομία δεν συρρικνώθηκε, αντίθετα αυξήθηκε ελαφρά (κατά 0,1%). Ρεαλιστικά θα πρέπει να αναμένουμε η τάση να ενισχυθεί με τη μεγάλη αύξηση του τουρισμού. Σημαντικά μειωμένο από πέρυσι ήταν άλλωστε μέχρι τον Ιούνιο το εξωτερικό έλλειμμα. Δεύτερον, θετικό καταγράφεται στο πρόγραμμα Εργάνη το ισοζύγιο προσλήψεων και απολύσεων το διάστημα Ιανουαρίου - Ιουλίου, υποδηλώνοντας μιαν ανάσχεση στην άνοδο της ανεργίας (ανάσχεση, όχι αντιστροφή, αφού ο συνολικός αριθμός των ανέργων τροφοδοτείται και από όσους - πολλούς - νέους εισερχομένους στην αγορά εργασίας δεν βρίσκουν δουλειά). Και, τρίτον, ο κρατικός προϋπολογισμός εμφανίζει στο επτάμηνο πρωτογενές πλεόνασμα - έσοδα μεγαλύτερα από τις δαπάνες, εξαιρουμένων των τόκων - παρά τη μεγάλη καθυστέρηση των φορολογικών δηλώσεων. Προοιωνίζεται έτσι επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος για όλο το έτος, όρος απαράβατος για να συνεχισθεί η χρηματοδότηση της χώρας από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ.

Άκου, Παναγιώτη Λαφαζάνη...

Του Κώστα Ρεσβάνη, www.protagon.gr, 22.8.13

Άκου, Παναγιώτη Λαφαζάνη. Δεν ξέρω αν θυμάσαι -έχεις γεννηθεί το ’51- αλλά σίγουρα θα έχεις ακούσει τι σημαίνει αστυνομοκρατία, τι σημαίνει άγριο κυνήγι ιδεών και φρονημάτων-άλλωστε τα έχεις υποστεί και εσύ. Στη σκληρή περίοδο της Δεξιάς, πριν τη χούντα, η αστυνομία προσπαθούσε να διαλύσει τις ογκώδεις ε ι ρ η ν ι κ έ ς συγκεντρώσεις (15% για την Παιδεία, το 114, το Κυπριακό) με συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και δακρυγόνα. Πώς τους αντιμετωπίζαμε; Με μεγαλύτερες συγκεντρώσεις, με μοναδικά όπλα το δημοκρατικό μας πάθος και τις φλεγόμενες για κοινωνική δικαιοσύνη ψυχές μας. Δεν είχαν ευδοκιμήσει τότε ακραίες φωνές και πράξεις. Δεν διαλύαμε τα δικά μας Πανεπιστήμια, δεν καίγαμε τις δικές μας πόλεις και ανύποπτους ανθρώπους στο όνομα μιας ψευδεπίγραφης αντίστασης. Δεν επιτρέπαμε να σφετεριστούν τον χώρο των Σχολών μας, καταστροφείς και Νέρωνες που δεν είχαν σχέση με τις διεκδικήσεις μας.

Αστυνομικές δυνάμεις με εντολή εισαγγελέων μπήκαν χθες το πρωί σε χώρους του Πολυτεχνείου και τερμάτισαν μια κατάληψη που διαρκούσε επί πολλά χρόνια! Τα ευρήματα, γνωστά. Κοντάρια, βαριοπούλες, εύφλεκτα υγρά κ.λπ. Έτοιμα τα εφόδια για νέες καταστροφές που έχει βιώσει και με θανάτους ακόμα αυτή η πόλη. Δεν πέρασε πολλή ώρα από την είσοδο των αστυνομικών και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Λαφαζάνης ξεσπάθωσε: «Η Αστυνομία μπήκε σαν τον κλέφτη…». Δεν συμπλήρωσε τη φράση «Μπήκε σαν τον κλέφτη για να διώξει τους νοικοκυραίους του σπιτιού…», την άφησε να εννοηθεί. 

Στην πυρά, στην πυρά…

Του Ορέστη Καλογήρου, Μακεδονία, 21.08.2013

Αυξάνονται οι επιθέσεις εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων στους οποίους προσδίδεται αυθαίρετα ο χαρακτηρισμός του διανοούμενου. Στις επιθέσεις αυτές ο όρος «διανοούμενος» συνήθως χρησιμοποιείται καταχρηστικά. Στην πραγματικότητα θα έπρεπε να μιλάμε για επιστήμονες, συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες, ηθοποιούς, αλλά όχι για «διανοούμενους». Παλιότερα, η έκφραση κλισέ ήταν «πνευματικοί άνθρωποι». Υπάρχει μια παρεξήγηση: ο διανοούμενος είναι σπάνιο είδος. Βασικό του χαρακτηριστικό είναι η κριτική του στάση απέναντι σε κάθε είδους εξουσία, κρατική, κυβερνητική, κομματική, ακαδημαϊκή, αλλά και η κριτική του διάθεση απέναντι στην κοινωνία. Η στάση αυτή δεν επιτρέπει πάσης φύσεως εξαρτήσεις από τις εξουσίες αυτές, αλλά δεν συνεπάγεται κοινωνικό αναχωρητισμό. Ο διανοούμενος είναι άνθρωπος που έχει τις ίδιες ανάγκες διαβίωσης που έχουν όλοι οι άνθρωποι. Μια έκφραση του συρμού λέει «γιατί σιωπούν οι πνευματικοί άνθρωποι;». Πρώτα από όλα δεν σιωπούν, ενίοτε δε, είναι ιδιαίτερα φλύαροι. Τα χρόνια της κρίσης -είναι γεγονός- ότι πολλαπλασιάστηκαν οι δημόσιες παρεμβάσεις των ανθρώπων που ασχολούνται με τις επιστήμες ή τις τέχνες. Μέσα στην πληθώρα των παρεμβάσεων είναι φυσιολογικό να υπάρξουν ατυχείς εκφράσεις ή να διατυπωθούν απόψεις που δεν είναι αρεστές. Ενεργοποιείται αμέσως ένας μηχανισμός μανικής αντίδρασης, που φτάνει στο σημείο να ρίξει -μεταφορικά- στην πυρά τον «διανοούμενο»-στόχο.

Ολλανδία και Πορτογαλία σκίζουν τα σενάρια

Tου Martin Sandbu, Financial Times, www.euro2day.gr/

Με Βορρά και Νότο να βράζουν στο ίδιο καζάνι, γίνεται φανερό ότι η ρίζα της κρίσης δεν βρίσκεται στις κεφαλαιακές ασυμμετρίες της ευρωζώνης. Και, αφού δοκίμασαν όλα τ΄άλλα, οι ηγέτες αρχίζουν να αντιμετωπίζουν το πραγματικό πρόβλημα. Κοιτάξτε καλά τα ευρωπαϊκά οικονομικά μεγέθη που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα και δείτε πίσω από τους τίτλους που λένε ότι η ευρωζώνη συνολικά έχει βγει από την ύφεση. Η ανταμοιβή σας θα είναι μια «ιστορία δύο χωρών» που δείχνει πόσο πεισματικά η ευρωπαϊκή οικονομία αγνοεί το σενάριο για το οποίο είχαν προετοιμαστεί οι πολιτικοί ηγέτες της. Πρόκειται για την Πορτογαλία και την Ολλανδία. Δύο μεσαίες χώρες, αντιπροσωπευτικές του «Βορρά» και του «Νότου», ή του «πυρήνα» και της «περιφέρειας», στη νομισματική ενοποίηση. Βρίσκονται στα δύο άκρα ενός άξονα που οι σκεπτικιστές θεωρούν εγγενές ελάττωμα του ευρώ: ασυμμετρία ανάμεσα στις ανταγωνιστικές πλούσιες χώρες, τις οποίες η καθορισμένη συναλλαγματική ισοτιμία μετέτρεψε σε διαρθρωτικούς αποταμιευτές, και στις μη ανταγωνιστικές φτωχές εξαδέλφες, των οποίων οι ασύδοτες σπατάλες χειροτέρεψαν με το ευρώ. Σε όλη τη διάρκεια της... εποχής του ευρώ η Πορτογαλία είχε μεγάλα ελλείμματα προϋπολογισμού, που έφτασαν σε διψήφια μεγέθη ως ποσοστά του ΑΕΠ στο αποκορύφωμα της κρίσης.

Η αφόρητη γοητεία της (παρα)δημοσιογραφίας

Του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη, www.metarithmisi.gr/21.08.2013

Ο Τύπος και η δημοσιογραφία στη χώρα μας δέχονται μια πρωτοφανή -και εν πολλοίς δίκαιη- αμφισβήτηση. Τα τελευταία χρόνια, βάλλονται πανταχόθεν για τις αστοχίες, τις διαπλοκές, τις ανεπάρκειές τους. Μεγάλες εφημερίδες και τηλεοπτικοί σταθμοί, κλείνουν χωρίς να λυπηθεί κανείς (με εξαίρεση τις δακρύβρεχτες αναρτήσεις των κατ’ επάγγελμα θρηνούντων στα social media), χιλιάδες επαγγελματίες μέλη ή μη της ΕΣΗΕΑ είναι άνεργοι με μηδαμινές προοπτικές να βρουν μια αξιοπρεπή δουλειά στο άμεσο μέλλον. Σε αυτό το ζοφερό περιβάλλον, θα νόμιζε κανείς πως η δημοσιογραφία έχει πάψει πλέον να αποτελεί γοητευτικό επάγγελμα ή έστω ημιαπασχόληση για τον μέσο Έλληνα. Αν κάποιος, όμως, το ισχυριστεί αυτό, θα κάνει λάθος. Απεναντίας, μέσα από τα ερείπια της κρίσης που μαστίζει και τον Τύπο, αναδεικνύεται η νέα (παρα)δημοσιογραφία, χάρη στην άνθιση του blogging και των social media, φαινομένων κάθε άλλο παρά αρνητικών καθ’ εαυτών διεθνώς. Σήμερα, αρκούν ελάχιστα λεπτά για να φτιάξεις ένα blog ή ένα λογαριασμό σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και να αρχίσεις να εξαπολύσεις μύδρους, επιθέσεις και ομοβροντίες τής με κόπους και βάσανα αποκτηθείσας σοφίας σου και να καταπλήξεις τα πλήθη των αναγνωστών. Και όλα αυτά εύκολα, απλά και κυρίως, ανώνυμα. Υπάρχουν όμως και οι επώνυμοι.

Διδάγματα από μια χρεοκοπία

Του Θανάση Γιαλκέτση, Εφημερίδα των Συντακτών

ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΗΣ «Η Ελλάδα στην κρίση» «Πόλις», 2013, σελ. 275

Μπορούμε να αντλήσουμε κάποιο μάθημα από την κρίση και τη χρεοκοπία της χώρας; Μπορούμε να μάθουμε τι κάναμε λάθος και τι πρέπει να διορθώσουμε ή να μην επαναλάβουμε; Μπορούμε να κατανοήσουμε σε βάθος το πώς και το γιατί φτάσαμε ώς το χείλος της αβύσσου; Και ποια πορεία πρέπει να χαράξουμε στο εξής, προκειμένου να μην οδηγηθούμε ξανά σε μια νέα εθνική αποτυχία; Με το βιβλίο του ο Τάσος Γιαννίτσης προσπαθεί να δώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις σ” αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα. Και η συμβολή του είναι ιδιαίτερα πολύτιμη, καθώς ο συγγραφέας συνδυάζει στο πρόσωπό του τις ειδικές γνώσεις του οικονομολόγου με την εμπειρία του πολιτικού και την κριτική εγρήγορση κι ευαισθησία του προοδευτικού διανοούμενου. Αμφισβητώντας τις επιφανειακές, αποσπασματικές και υπεραπλουστευτικές ερμηνείες της κρίσης, ο Γιαννίτσης αναζητάει τα βαθύτερα δομικά, διαρθρωτικά και συστημικά αίτια που προκάλεσαν την κατάρρευση του μεταπολιτευτικού αναπτυξιακού μοντέλου. Χωρίς να παραγνωρίζει τον διεθνή χαρακτήρα της κρίσης, ερευνά κυρίως τις ενδογενείς διαδικασίες, τις εθνικές επιλογές και συμπεριφορές που έφεραν τη χώρα στο σημερινό αδιέξοδο. Η έρευνά του δεν αναφέρεται μόνο στην εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών.

Μολότοφ στο Αριστοτέλειο. Πώς χώροι σχεδιασμένοι για αναγνωστήρια έγιναν κέντρα ανομίας και βίας

Του Λουκά Βλάχου, NEA, 20.8.12

Η είδηση είναι λιτή αλλά σαφέστατη. «Δεκαεπτά αυτοσχέδιες εμπρηστικές κατασκευές [...] βρέθηκαν [...] στον χώρο του ΑΠΘ». Για όσους από εμάς ζούμε στο ΑΠΘ δεν είναι καν είδηση. Εχουμε υποχρεωθεί να ζούμε με τη βία και την ανομία για πολλά χρόνια στα πανεπιστήμια. Σε πρόσφατη ημερίδα (15/5/2013), ο καθηγητής του Τμήματος Νομικής του ΑΠΘ Ιωάννης Στεφανίδης σημείωνε: «Στους πανεπιστημιακούς χώρους, ειδικότερα, η βία και η ανομία είναι διάχυτες, είτε με τη μορφή εγκλημάτων του κοινού ποινικού δικαίου είτε ως μέσο πολιτικού ακτιβισμού. Πρόκειται για μία ακόμα "ελληνική ιδιαιτερότητα", απέναντι στην οποία το κράτος αλλά και η πανεπιστημιακή κοινότητα εμφανίζουν έκδηλη αμηχανία. Η αντίδρασή τους έχει ήδη καθυστερήσει, αφού το ζοφερό αυτό κλίμα απειλεί να ακυρώσει την ακαδημαϊκή ελευθερία». Μία από τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι να ρίχνουμε ένα θολό πέπλο πάνω από το ερώτημα τι είναι «ανομία στα πανεπιστήμια». Ας ορίσουμε λοιπόν με σαφήνεια αυτό το μυστήριο, που ανάγκασε τουλάχιστον δύο κόμματα του Κοινοβουλίου (ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ) να αμφισβητήσουν δημόσια την ύπαρξη βίας στα πανεπιστήμια. Σύμφωνα με τον καθ. Στεφανίδη, η βία στα πανεπιστήμια έχει δύο μορφές: (α) Παραβιάσεις του κοινού ποινικού νόμου, ήτοι: επιβουλή της δημόσιας τάξης (π.χ. κατασκευή και αποθήκευση εκρηκτικών υλών)· κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα (π.χ. εμπρησμός, έκρηξη)· σωματικές βλάβες· εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας (π.χ. παράνομη βία - σωματική ή μη -, απειλή, παράνομη κατακράτηση - ομηρεία)· εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας (π.χ. προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, ασέλγεια με κατάχρηση εξουσίας)·

Εντγκάρ Μορέν: Η ηθική της αλληλεγγύης

Από τον Θανάση Γιαλκέτση, Εφημερίδα των Συνατκτών

Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στη γλώσσα μας η «Ηθική», ο έκτος τόμος με τον οποίο ολοκληρώνεται το σπουδαίο έργο του Γάλλου φιλοσόφου Εντγκάρ Μορέν «Η Μέθοδος» (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς). Η ακόλουθη συνέντευξη του Εντγκάρ Μορέν δόθηκε με αφορμή την πρώτη έκδοση αυτού του τόμου στη γαλλική γλώσσα και δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2005 στην περιοδική επιθεώρηση Sciences Humaines.

• Οι πρόσφατες εργασίες για τα θεμέλια της ηθικής καταδεικνύουν ότι «ηθικές» συμπεριφορές υπάρχουν και στον ζωικό κόσμο με διάφορες μορφές.

Πράγματι, η ρίζα των ηθικών συμπεριφορών μάς βυθίζει στην ιστορία του ζωικού κόσμου. Οι επιστήμες του ανθρώπου θέλησαν να σκεφτούν την ανθρωπότητα με βάση μια ριζική τομή ανάμεσα στο ανθρώπινο και το ζωικό. Αντίστροφα, η γενετική, κοινωνιοβιολογική προσέγγιση αρνείται κάθε ιδιαιτερότητα στο ανθρώπινο, καθώς θέλει να ανάγει τις ανθρώπινες συμπεριφορές στις βιολογικές τους ρίζες. Ολο το πρόβλημα είναι να σκεφτόμαστε ταυτόχρονα τη συνέχεια και την ασυνέχεια ζωικού-ανθρώπινου, που έχει ως αποτέλεσμα ο ανθρώπινος κόσμος, μολονότι ανήκει στον κόσμο των θηλαστικών, να διαθέτει κάτι το οποίο δεν μπορεί να αναχθεί στη ζωική φύση, αυτό που έχω αποκαλέσει «η ανθρωπινότητα της ανθρωπότητας». Φαινόμενα αλληλεγγύης ανευρίσκονται παντού στον έμβιο κόσμο. Και η έννοια του υποκειμένου είναι βιολογική στη ρίζα της. Το να είναι κανείς υποκείμενο σημαίνει να αυτοεπιβεβαιώνεται τοποθετούμενος στο κέντρο του κόσμου του. Αυτός ο εγωκεντρισμός ωθεί μια ζωντανή ύπαρξη να προσπαθεί να ικανοποιεί τις δικές της ανάγκες και τους ατομικούς της σκοπούς, να τρέφεται, να αμύνεται κ.λπ. Είναι ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό του ζώντος, αλλά δεν αποκλείει διόλου τον αλτρουισμό και την ένταξη σε ένα «εμείς». Οι άνθρωποι, ως ατομικά υποκείμενα, φέρουν εντός τους αυτό το διπλό «λογισμικό», του οποίου το ένα μέρος καθοδηγεί τις συμπεριφορές τις προσανατολισμένες προς το «για τον εαυτό» και το άλλο το «για μας» ή «για τον άλλον».

Έλεγχοι

Του Γιώργου Λακόπουλου, ΝΕΑ, 19.8.13 

"Καλώς θα ερευνήσει αν «κονόμησε» ο διοικητής του νοσοκομείου. Αλλά δεν θα ήταν πληρέστερο να ζητήσει και από τον προμηθευτή να δικαιολογήσει γιατί αυτό που διέθετε προς ένα ευρώ στους ιδιώτες πελάτες του, το πούλησε την ίδια στιγμή έξι και δέκα στο ΕΣΥ;  Ο αείμνηστος Σάκης Πεπονής έλεγε συχνά πόσο συγκλονίσθηκε όταν ως υπουργός Υγείας ανακάλυψε ότι υπήρχαν υλικά που κόστιζαν στα νοσοκομεία έως και σαράντα (αριθμός: 40!) φορές πάνω από την τιμή τους στην αγορά. Αλλά δεν μακροημέρευσε στην Αριστοτέλους.  Ο Αλέκος Παπαδόπουλος μίλησε για τα πιράνχας του χώρου και τον πήρε και τον σήκωσε και από το υπουργείο και από την ενεργό πολιτική. Για να φύγουμε από τον χώρο της υγείας, γιατί η Πολιτεία επιμένει στις φανφάρες για ελέγχους πόθεν έσχες των στελεχών της - που δεν θα πραγματοποιηθούν ή δεν θα καρποφορήσουν ποτέ - και δεν ρίχνει και μια ματιά απέναντι;Γιατί δεν τσεκάρει παραλλήλως τα πόθεν έσχες όσων ανέλαβαν δημόσια έργα με ιλιγγιώδεις ανακοστολογήσεις, όσων εισέπραξαν κοινοτικά κονδύλια για προγράμματα που δεν εκτέλεσαν ή όσων πήραν δάνεια και επιχορηγήσεις αναπτυξιακών νόμων και άφησαν κουφάρια; "

Ο Αδωνις Γεωργιάδης ανακοίνωσε έλεγχο πόθεν έσχες σε όσους θήτευαν ως διοικητές και υποδιοικητές νοσοκομείων από το 2000. Το υπουργείο Οικονομικών θα κάνει το ίδιο για τους εφόρους. Και ο Σαμαράς μάς οφείλει τον έλεγχο πόθεν έσχες υπουργών, υφυπουργών και γενικών γραμματέων από το 1974. Βάλτε τώρα που γυρίζει...

Οι λέξεις και τα πράγματα

Διαβάζοντας τα περί "τζαμπατζήδων" θυμήθηκα έναν στίχο του Άρη Αλεξάνδρου: 

"Με τις λέξεις σου να είσαι πολύ προσεκτικός, 

όπως είσαι ακριβώς μ' έναν βαριά τραυματισμένο που κουβαλάς στον ώμο".

Από τη συλλογή «Ευθύτης οδών» (1959)

"Gustave Flaubert"

Η ήττα της ημετέρας παιδείας

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου, Καθημερινή, 18.8.13

Ο «Κρίτων» είναι ένας από τους ωραιότερους πλατωνικούς διαλόγους. Σύντομο κείμενο, με άρτιο ρυθμό στους διαλόγους, αποδεικνύει ότι ο Πλάτων, εκτός από φιλόσοφος των φιλοσόφων, υπήρξε και ένας από τους μεγαλύτερους πεζογράφους όλων των εποχών. Η σκηνή διαδραματίζεται στο κελί όπου ο Σωκράτης περιμένει την επιστροφή του ιερού πλοίου από τη Δήλο για να πιει το κώνειο. Τον επισκέπτεται αξημέρωτα ο Κρίτων, από τα παλιότερα μέλη της ομήγυρης, συνομήλικός του, φίλος του από τα παλιά. Εύπορος, έχει δωροδοκήσει τους κατάλληλους ανθρώπους για να οργανώσουν την απόδραση του Σωκράτη. «Τι τηνικάδε αφίξαι, ω Κρίτων;» – ποιος από εμάς δεν θυμάται τη φράση από τα σχολικά θρανία; Ο διάλογος που ακολουθεί είναι συγκινητικός. Στην πραγματικότητα το ύστατο επιχείρημα που χρησιμοποιεί ο Κρίτων για να πείσει τον φίλο του να ζήσει είναι η φιλία τους. Πώς θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του χωρίς τον Σωκράτη; Γιατί θέλει να τον αφήσει μόνον του με την πλήξη των γερατειών του; Δύο γεροντάκια που έμειναν αχώριστα για μια ζωή και τώρα ήρθε η ώρα να τους χωρίσει ο θάνατος. Ο Σωκράτης, ως γνωστόν, επικαλείται τους νόμους της πόλης. Τον επισκέφθηκαν στο όνειρό του και του θύμισαν πως χάρη σ’ αυτούς έγινε αυτός που έγινε κι αν τώρα τους τραυματίσει δραπετεύοντας στην πραγματικότητα θα είναι σαν να προδίδει τον ίδιο του τον εαυτό. Το ύστατο επιχείρημα του Σωκράτη είναι κι αυτό «ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο». Αν σηκωθεί να φύγει για να γλιτώσει θα ποδοπατήσει ό,τι πάλεψε να αναδείξει με τη στάση μιας ολόκληρης ζωής. Θα γίνει καταγέλαστος. Η αιδώς είναι υπέρτατη κοινωνική αξία.

Μαθήματα ιστορίας για τη φτώχεια

Του Martin Ravallion, VoxEU.org, www.capital.gr

Κατά τα τελευταία 200 χρόνια ο κόσμος στο σύνολό του έχει δει μια σημαντική μείωση στη συχνότητα εμφάνισης της απόλυτης φτώχειας. Η επιτυχία της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ου αιώνα στην μείωση της απόλυτης φτώχειας είναι γνωστή, όπως είναι και η επιτυχία της Κίνας και της Ινδίας σε πιο πρόσφατες εποχές. Έχουμε δει επίσης, ενθαρρυντικά σημάδια ταχύτερης προόδου κατά της φτώχειας σε μεγάλο μέρος της Αφρικής από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και μετά. Το ποσοστό του πληθυσμού που ζει στον κόσμο με λιγότερο από (ας πούμε) 1 δολάριο την ημέρα έχει μειωθεί από 80% και πλέον που ήταν στις αρχές του 19ου αιώνα σε κάτω από 20% που είναι σήμερα. Είδαμε επίσης μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο σκέψης σχετικά με τη φτώχεια. Οι παρατηρήσεις της φτώχειας αλληλεπιδρούσαν με τις προηγούμενες «θεωρίες» (συμπεριλαμβανομένων των ιδεολογιών) για να δώσουν μια «ερμηνεία» των αιτιών της φτώχειας, με πιθανές συνέπειες από την ανάληψη δράσης. Από τον τρόπο σκέψης του παρελθόντος μπορούν να διακριθούν δύο ερμηνείες, τόσο λόγιες, όσο και λαϊκές.  • Στην ερμηνεία «χρησιμότητα της φτώχειας», μερικοί άνθρωποι είναι φτωχοί σε μεγάλο βαθμό λόγω των επιλογών που κάνουν και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι έχουν τη δυνατότητα να είναι τίποτε άλλο από φτωχοί. 

Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι. Ο αυριανός Πρόεδρος;

Του Νίκου Μπίστη, www.metarithmisi.gr, 18.8.13

Το «κατηγορώ» που περιλαμβάνει στην ανακοίνωση παραίτησης του ο αντιπρόεδρος της μεταβατικής Αιγυπτιακής κυβέρνησης Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι είναι από πολλές απόψεις αποκαλυπτικό. Όχι τόσο για την ηθική στάση ενός δημόσιου άνδρα που « δεν δέχεται την ευθύνη ούτε για μια σταγόνα αίμα». Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ποτάμια. Ούτε τόσο για την αυτονόητη διαπίστωση ότι «εκείνοι που θα ωφεληθούν από όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες είναι όσοι επιθυμούν την βία την τρομοκρατία και οι πιο ακραίες ομάδες». Πράγματι γιατί να πάνε οι απανταχού ισλαμιστές στις κάλπες; Γιατί να μην πάνε κατευθείαν στην Αλ Κάιντα; Το πιο σημαντικό και αποκαλυπτικό σημείο είναι αυτό που αποκαλύπτει ότι δεν έγινε ειλικρινής προσπάθεια συμβιβασμού και ότι δεν εξαντλήθηκαν τα περιθώρια εξεύρεσης λύσης πριν μιλήσουν τα όπλα. « Υπάρχουν και άλλοι, πιο ειρηνικοί τρόποι για να επιλυθεί η κρίση στην χώρα  και να αποφευχθούν περαιτέρω κοινωνικές συγκρούσεις. Προτάθηκαν λύσεις στον δρόμο της εθνικής συμφιλίωσης, που όμως δεν έγιναν δεκτές.» Δύσκολα θα κατηγορήσει κάποιος τον Ελ Μπαραντει για φιλοισλαμιστή. Ακόμα πιο δύσκολα θα αμφισβητήσει την πίστη του στο κοσμικό κράτος. Μόνο που κοσμικό κράτος σημαίνει και κράτος δικαίου.

Ταχρίρ

Του Ηλία Κανέλλη, ΝΕΑ, 16,8,13

Ο Αλέκος Αλαβάνος είναι ένας έμπειρος πολιτικός της Αριστεράς. Εμπειρος, βεβαίως, δεν σημαίνει και ρεαλιστής. Οχυρωμένος πίσω από μια ιδεοληπτική ανάγνωση του κόσμου (του), δεν θυμάμαι να έχει κάνει αυτοκριτική για τον αυταρχισμό και την ανελευθερία των κομμουνιστικών καθεστώτων που τόσο λάτρεψε. Επί χρόνια ευρωβουλευτής, στην πραγματικότητα ήταν αδιάφορος για την ευρωπαϊκή ιδέα. Πιο πολύ τον έθελγαν περιφερειακά, ακόμα και τριτοκοσμικά καθεστώτα. Εθνοκεντρικός και αγοραφοβικός, εργάστηκε περισσότερο για μια Ελλάδα περίκλειστη - και συνέβαλε στην περιθωριοποίηση, εντός του Συνασπισμού, των αριστερών ανανεωτικών δυνάμεων. Το ότι, τελικά, έπεσε ο ίδιος στον λάκκο που έσκαψε, παραδίδοντας τελικά το κόμμα στον Αλέξη Τσίπρα, ήταν τεράστια προσωπική ήττα. Αλλά ο Αλέκος Αλαβάνος είναι πεισματάρης, ενώ διαθέτει αντοχές και αισιοδοξία. Οπότε, ξανά προς τη δόξα τραβά. Η οικονομική κατάρρευση της χώρας και τα Μνημόνια θεώρησε ότι του έδωσαν μια νέα ευκαιρία. Διεκδίκησε, λοιπόν, από πολύ νωρίς κομμάτι από την καλλιέργεια κοινωνικής αναταραχής. Επέχαιρε με τις εκδηλώσεις μιας προϊούσας αγανάκτησης και, για καιρό, διεκδικούσε την έξοδο των αγανακτισμένων πολιτών στο Σύνταγμα. «Η Πλατεία Συντάγματος και κάθε μικρή και μεγάλη πλατεία της χώρας πρέπει να γίνει Πλατεία Ταχρίρ και η κυβέρνηση αυτή να φύγει το συντομότερο», έλεγε και ξαναέλεγε, εμπνευσμένος από τη σύντομη Αραβική Ανοιξη και από μια ανάλυση για την εξέγερση, αρχικά στην Αίγυπτο, που υποτίθεται, με ριζοσπαστικό τρόπο, διεκδίκησε και πέτυχε τη μεταβίβαση της εξουσίας από ένα τυραννικό καθεστώς στον λαό.

Παναγιώτης Κονδύλης: Εκπλήσσομαι αν κάποιος συμφωνεί μαζί μου

Συνέντευξη στον Σπύρο Τσακνιά, περιοδικό 'ΔΙΑΒΑΖΩ', τ.384, Απρίλιος 1998, www.mikrosapoplous.gr/

Σπύρος Τσακνιάς: Ο αναγνώστης των βιβλίων και των άρθρων σας παρατηρεί τελευταία ένα είδος στροφής του στοχασμού σας προς την πολιτική ανάλυση. Πού αποδίδετε αυτή τη στροφή;

Παναγιώτης Κονδύλης: Το αόρατο χρονολόγιο της σκέψης δεν συμπίπτει αναγκαστικά με την ορατή χρονολογική σειρά των δημοσιεύσεων: Τα πρώτα μου βιβλία πραγματεύονταν, βέβαια, θέματα που σύμφωνα με τις συχνά παραπλανητικές τρέχουσες ταξινομήσεις θεωρούνται «φιλοσοφικά» ή πάντως «θεωρητικά». Όμως στην πραγμάτευση αυτών των θεμάτων δεν με ώθησε το αποκλειστικό ενδιαφέρον για τη «φιλοσοφία» και η ανυπαρξία πολιτικών ενδιαφερόντων, αλλά πολύ περισσότερο ένας προβληματισμός συνυφασμένος εξ αρχής με την πολιτική, τόσο υπό την ευρεία όσο και υπό την στενότερη έννοια του όρου. Η Γένεση της Διαλεκτικής, όπου ψιλοκοσκινίζονται οι πιο αφηρημένες φιλοσοφικές έννοιες του μετακαντιανού γερμανικού ιδεαλισμού, προέκυψε π.χ. από την επίμονη διερεύνηση των πνευματικών ριζών και προϋποθέσεων του μαρξισμού, η οποία εν πορεία έγινε διερεύνηση της προϊστορίας του εγελιανισμού ως μιας από τις μήτρες του μαρξισμού. Στο παράδειγμα αυτό γίνεται ιδιαίτερα εμφανές, νομίζω, πώς πολιτικά ενδιαφέροντα μετοχετεύονται φυσικότατα σε φιλοσοφικές αναζητήσεις ακόμα και με την πιο τεχνική έννοια του όρου – αν, εννοείται, η ανάγκη της εμβάθυνσης και της διεύρυνσης γίνεται επιτακτικά αισθητή.

Το αεικίνητο των ανισοτήτων

Του Τάσου Τσακίρογλου,Εφημερίδα των Συντακτών, 15.8.13

Ολο και περισσότεροι διανοητές, από διάφορα γνωστικά πεδία (Κοινωνιολογία, Οικονομία, Ανθρωπολογία, Φιλοσοφία κ.λπ.) καταλήγουν σε μια κοινή διαπίστωση: ο καπιταλισμός γνωρίζει μια πραγματική μετάλλαξη, η οποία ωστόσο δεν αποτελεί ένα είδος «παρέκκλισης», αλλά ανταποκρίνεται απόλυτα στη βαθύτερη ουσία του και στην αχαλίνωτη δυναμική που έχει αποκτήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της μετάλλαξης; Κατ’ αρχάς η δυναμική της «αποβολής» εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων από την παραγωγική διαδικασία, αλλά και της ταυτόχρονης «αποβολής» ολόκληρων οικονομικών τάξεων με τη δραστική τους συρρίκνωση. Παράλληλα «εκκαθαρίζει» ολόκληρες περιοχές από τους αγροτικούς πληθυσμούς και ισοπεδώνει τμήματα της βιόσφαιρας με ρυθμούς πρωτόγνωρους στην ιστορία. Την τάση αυτή παρουσίασε στη συνέντευξή της στην «Εφ.Συν.» το Σάββατο η κοινωνιολόγος του Κολούμπια, Σάσκια Σάσεν (http://www.efsyn.gr/?p=89497). Ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ στο τελευταίο του βιβλίο «Το τίμημα της ανισότητας» συμπεραίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα φαινόμενο «δύο κόσμων» εντός της Αμερικής: «Είναι μια χώρα στην οποία οι πλούσιοι ζουν σε περίκλειστες κοινότητες, στέλνουν τα παιδιά τους σε πανάκριβα σχολεία και έχουν πρόσβαση σε πρώτης ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες. Ταυτόχρονα, οι υπόλοιποι ζουν σ’ έναν κόσμο σημαδεμένο από την ανασφάλεια, έχοντας (στην καλύτερη περίπτωση) μέτρια εκπαίδευση και περίθαλψη με το δελτίο».

Μια κριτική ματιά στο νέο νόμο για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Του Λεωνίδα Καστανά, www.metarithmisi.gr/ 15.8.13

To νέο σχέδιο για τη δευτεροβάθμια τυπική και άτυπη εκπαίδευση δεν αποτελεί καμιά ρηξικέλευθη τομή στα εκπαιδευτικά μας πράγματα. Οι αλλαγές που επιχειρεί είναι προς το ορθολογικότερο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η επιτυχής πραγμάτωσή  τους πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Είναι ένας νόμος που σηματοδοτεί τη λογική της «αβλαβούς διέλευσης» που χαρακτηρίζει την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας.  Αναφέρεται στο Γενικό Λύκειο (ΓΕΛ), στο Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ) και στη μη τυπική δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση  δηλαδή στις Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ) και στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ). Αξίζει να αναφέρουμε ότι κανένας φορέας ή κόμμα δεν διατύπωσαν ολοκληρωμένη πρόταση για το νέο Λύκειο, εκτός του ΠΑΣΟΚ που επανέφερε το παλαιό σχέδιο νόμου της Α. Διαμαντοπούλου.

Το νέο οργανόγραμμα της Μέσης Εκπαίδευσης είναι το εξής:

Μετά το Γυμνάσιο  μαθητές και μαθήτριες έχουν 3 επιλογές, ΓΕΛ, ΕΠΑΛ και ΣΕΚ. Τα ΓΕΛ χορηγούν απολυτήριο γενικού λυκείου επιπέδου 3 και οδηγούν στην αγορά εργασίας, στα ΙΕΚ και φυσικά στα ΑΕΙ (πανεπιστήμια και ΤΕΙ)  μετά από πανελλαδικές εξετάσεις. Τα ΕΠΑΛ χορηγούν απολυτήριο επαγγελματικού λυκείου (ισότιμο του ΓΕΛ)

Η ευρωπαϊκή αποτυχία της Μέρκελ: η Γερμανία κάθεται πάνω σε ένα ηφαίστειο

Του Jürgen Habermas , Der Spiegel, www.ppol.gr

Σε ένα πρόσφατο άρθρο του που δημοσιεύτηκε ταυτόχρονα σε μεγάλες εφημερίδες της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, υπό τον απολογητικό τίτλο «οι Γερμανοί δεν θέλουμε μια γερμανική Ευρώπη», ο Γερμανός υπουργός οικονομικών Βόλγκανγκ Σόιμπλε (Wolfgang Schäuble) αρνήθηκε πως η Γερμανία επιδιώκει να αναλάβει ηγεμονικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Ο Σόιμπλε, που με την υπουργό εργασίαςΟύρσουλα Φον Ντερ Λέιεν (Ursula von der Leyen) είναι τα δύο τελευταία μέλη του υπουργικού συμβουλίου της καγκελαρίου 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) που μπορούν να χαρακτηριστούν «ευρωπαϊστές» με την παλιά δυτικογερμανική έννοια, έγραψε αυτό που πιστεύει.Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε θα ήταν να αντιστραφεί η πορεία της Γερμανίας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση -και μαζί η βάση της σταθερότητας της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων. Γνωρίζει με τι θα καλούνταν να αναμετρηθούν οι Γερμανοί, αν ποτέ συνέβαινε κάτι τέτοιο. Μετά την ίδρυση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας το 1871, η Γερμανία κατέλαβε μια εν μέρει ηγεμονική, αλλά ριψοκίνδυνη, θέση στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον εκλιπώντα ιστορικό Λούντβιχ Ντέιο (Ludwig Dehio), η Γερμανία ήταν «πολύ αδύναμη για να κυριαρχήσει στην Ευρώπη, αλλά και πολύ ισχυρή για να αυτοπεριοριστεί». Αυτή η κατάσταση έστρωσε το έδαφος στα δεινά του 20ού αιώνα. Χάρη στην επιτυχημένη μεταπολεμική ευρωπαϊκή ενοποίηση, η διχοτομημένη -και στη συνέχεια η ενωμένη- Γερμανία, απέφυγαν να βυθιστούν ξανά στο ίδιο, παλιό δίλημμα. Είναι προφανώς προς το συμφέρον της Γερμανίας αυτή η κατάσταση πραγμάτων να παραμείνει ως έχει.Αλλά μήπως έχει ήδη αλλάξει;

Η ανεργία και ο ΣΥΡΙΖΑ

Του Μάνου Ματσαγγάνη, ΝΕΑ, 13.8.13

Στα «ΝΕΑ» του περασμένου Σαββάτου (10 Αυγούστου), ο Ηλίας Χρονόπουλος, γραμματέας της Νεολαίας ΣΥΝ, απαντά στο ερώτημα  τι θα έκανε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στις 100 πρώτες μέρες» εστιάζοντας στην ανεργία, ιδίως των νέων. Σκέφτηκα να σχολιάσω τη συνέντευξή του για τρεις λόγους. Κατ’ αρχήν, επειδή η προγραμματική αντιπαράθεση πάνω σε συγκεκριμένα θέματα μου φαίνεται προτιμότερη από την ανταλλαγή προσβολών που (ιδίως τον τελευταίο καιρό) περνιέται για πολιτική συζήτηση στη χώρα μας. Επίσης, επειδή οι απαντήσεις του Χρονόπουλου είναι πολύ πιο συγκροτημένες από ό,τι εκείνες μεγαλύτερων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στην ίδια έρευνα.  Τέλος, επειδή ο Ηλίας Χρονόπουλος είναι απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου (και καλό παιδί), και για αυτό αξίζει μια δίκαιη κριτική. Ελπίζω να μου συγχωρήσει – και οι αναγνώστες το ίδιο – το κάπως δασκαλίστικο ύφος (επαγγελματική διαστροφή).

Λοιπόν, τα κύρια σημεία:

1. Άμεσα μέτρα στήριξης των ανέργων. Τα μισά από όσα προτείνει ("επέκταση επιδόματος ανεργίας, χορήγηση βιβλιάριου υγείας, κάλυψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενίσχυση των δημοτικών ιατρείων") είναι σωστά και τα έχουν προτείνει και άλλοι (π.χ. εγώ). Τα άλλα μισά ("δωρεάν μετακινήσεις, ελευθέρας σε κινηματογράφους,

Στίγκλιτς: Το Ντιτρόιτ και η νέα ελίτ των προαστίων

The New York Times, www.euro2day.gr

Την αύξηση των ανισοτήτων στις ΗΠΑ αντανακλά σύμφωνα με τον Τ. Στίγκλιτς η χρεοκοπία του Ντιτρόιτ. Η απομόνωση των ελίτ στα εύπορα προάστια και η εγκατάλειψη των λιγότερο ευνοημένων. Η πολιτική γκετοποίηση και έλλειψη ευκαιριών.Η χρεοκοπία του Ντιτρόιτ δεν αποτελεί απλά ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα των δυνάμεων του καπιταλισμού, αλλά μια υπενθύμιση για την αύξηση των ανισοτήτων στις ΗΠΑ, εκτιμά σε άρθρο του στους NYT ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς. Πολλοί διέγνωσαν στην χρεοκοπία του Ντιτρόιτ, ένα φυσιολογικό φαινόμενο των καπιταλιστικών οικονομιών. Όπως καθημερινά χρεοκοπούν εταιρείες για να αντικατασταθούν από άλλες, με τον ίδιο τρόπο κάποιες πόλεις χάνουν την αίγλη τους και παρακμάζουν. Η θέση πως η μεγαλύτερη χρεοκοπία δήμου στις ΗΠΑ δεν συνδέεται με κάποιο βαθύτερο πρόβλημα στην αμερικάνικη οικονομία, βασίζεται συνήθως στο επιχείρημα πως τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα του Ντιτρόιτ περιορίζονται αυστηρά στα όρια της πόλης, σημειώνει ο Τ. Στίγκλιτς, Στα υπόλοιπα σημεία της μητροπολιτικής περιοχής η οικονομική δραστηριότητα παραμένει ανθηρή. Σε προάστια του Μίτσιγκαν, το μέσο οικογενειακό εισόδημα ξεπερνά τα 125.000 δολάρια.

Η ανάδυση των πλούσιων προαστίων και η παρακμή του κέντρου

Ωστόσο, σύμφωνα με τον νομπελίστα οικονομολόγο, η διαφορά στην οικονομική ευμάρεια των προαστίων και της πόλης του Ντιτρόιτ αντανακλά μια δομική αλλαγή στην οικονομία των ΗΠΑ.

Μάριο Βάργκας Λιόσα: Η παρακμή της κουλτούρας

Από τον Θανάση Γιαλκέτση, Εφημερίδα των Συντακτών

Ζούμε το τέλος της κουλτούρας, με την έννοια που δίναμε μέχρι τώρα σ’ αυτήν τη λέξη. Ζούμε τον θάνατο μιας μορφής πολιτισμού και τη γέννηση του «πολιτισμού του θεάματος». Ο εκδημοκρατισμός της κουλτούρας, που γεννήθηκε από μια βούληση αλτρουιστική και εξισωτική, οδήγησε στη μαζική παραγωγή ευτελών και επιφανειακών πολιτιστικών προϊόντων, που δικαιολογείται με την επίκληση των προτιμήσεων του μεγάλου αριθμού των «καταναλωτών». Αυτά υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ο Μάριο Βάργκας Λιόσα στο βιβλίο του «Ο πολιτισμός του θεάματος» (ισπανική έκδοση: «La civilización del espetáculo», Alfaguara, 2012). Ο Περουβιανός νομπελίστας λογοτέχνης έδωσε στην «El Pais» τη συνέντευξη που ακολουθεί.

• Υποστηρίζετε ότι η κουλτούρα έχει γίνει κοινότοπη, ότι ο ερωτισμός ηττήθηκε από την πορνογραφία, ότι το μεταμοντέρνο είναι εν μέρει ένα αποτυχημένο πείραμα… Υπάρχει κάποια διέξοδος;

Μπορούμε βέβαια να ελπίζουμε σε μιαν ανανέωση της πολιτιστικής ζωής και στο ότι αυτή θα εγκαταλείψει τον όλο και πιο επιπόλαιο κι επιφανειακό χαρακτήρα που είναι ένα από τα κύρια γνωρίσματά της σήμερα. Οχι το μοναδικό, επειδή υπάρχουν και εξαιρέσεις στον κανόνα, ευτυχώς. Αυτή η διάδοση της κοινοτοπίας έχει συνέπειες όχι μόνο στο πεδίο της κουλτούρας αλλά και σε όλα τα άλλα. Γι’ αυτό στο βιβλίο μου αναφέρομαι στην πολιτική, στη σεξουαλική ζωή, στις ανθρώπινες σχέσεις. Ολα αυτά τα πεδία μπορεί να δεχτούν σοβαρά πλήγματα αν η κουλτούρα ζει μέσα στην κοινοτοπία, στη διαρκή επιπολαιότητα. Θυμάμαι το σοκ που υπήρξε για μένα, πριν μερικά χρόνια, η επίσκεψη στην Μπιενάλε της Βενετίας, που ήταν μια βιτρίνα του κύρους και της νεωτερικότητας, της πειραματικής τέχνης.

Ο Μαρκούζε, o Αντόρνο, ο Χάμπερμας και μια συζήτηση για τη Δημοκρατία και τα Πανεπιστήμια

www.parapolitiki.com
Με αφορμή μία πρόσκληση του Institut für Sozialforschung [Ινστιτούτου για Κοινωνική Έρευνα] προς τον Μαρκούζε για να μιλήσει στη Φρανκφούρτη, και τα γεγονότα που συνδέονταν με τη κατάληψη του Ινστιτούτου από ομάδες φοιτητών και ειδικά την κλήση της αστυνομίας από τον Αντόρνο, ο Χέρμπερτ Μαρκούζε και ο Τέοντορ (Τέντυ) Αντόρνο ανταλλάσσουν επιστολές οι οποίες δημοσιεύθηκαν στο New Left Review, no. 233 (Ιανουάριος/Φεβρουάριος 1999): 123-136. (Εισαγωγή 118-123).  Το πλήρες κείμενο των επιστολών όπως δημοσιεύθηκαν στο New Left Review υπάρχει εδώ. Να σημειωθεί ότι η τελευταία επιστολή του Αντόρνο δακτυλογραφείται από τη γραμματέα του την 6η Αυγούστου 1969, δηλαδή την ημερομηνία του θανάτου του φιλοσόφου. Παρακάτω δημοσιεύονται μεταφρασμένα αποσπάσματα από αυτές τις επιστολές διότι συνδέονται με γεγονότα και στη χώρα μας.

----------------------------------------------------

14 Φεβρουαρίου 1969

Αγαπητέ Χέρμπερτ,

[…]

Τα πράγματα εδώ είναι πάλι τρομερά. Μια ομάδα φοιτητών της SDS [Σοσιαλιστική Γερμανική Ομοσπονδία Φοιτητών] με επικεφαλής τον Krahl κατέλαβε μία αίθουσα στο Ινστιτούτο και αρνούνταν να φύγουν, παρά το ότι τους καλέσαμε να αποχωρήσουν τρεις φορές. Αναγκαστήκαμε να καλέσουμε την αστυνομία που συνέλαβε όλους όσους βρήκε στην αίθουσα. Η κατάσταση είναι τρομακτική από μόνη της αλλά ο Friedeburg, ο Habermas κι εγώ ήμασταν εκεί όταν συνέβαιναν αυτά και αποτρέψαμε τη φυσική βία.