Αριστερά και πολιτισμός. Ανακυκλώνοντας τα ιερά τέρατα μιας περασμένης εποχής

Του Μίμη Σουλιώτη, ΝΕΑ, 5,5,12

Προτού παρουσιάσω το κυριότερο κριτήριο που ευκολύνει πολύ στην επιλογή της μεθαυριανής ψήφου, καταθέτω την άποψη ότι ο διχασμός σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς ψηφοφόρους είναι ένας καραμπινάτος δικομματισμός που τον διώξαμε από την πόρτα και μπήκε από το παράθυρο, ενώ η ουσία έγκειται στο ότι αντιμνημονιακοί είμαστε οι πλείστοι όσον αφορά τη «νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική λαίλαπα» και φιλομνημονιακοί οι πλείστοι επίσης στα ζητήματα που αφορούν τον εκσυγχρονισμό του κράτους, την πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς, την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής κ.λπ. Το Μνημόνιο είναι αναγκαίο κακό που χρήζει αναδιαπραγμάτευσης, αλλά η πόλωση του εκλογικού σώματος διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Και περνώ στο κυριότερο κριτήριο. Οι προαποφασισμένοι έχουν επιλέξει το κόμμα που θα ψηφίσουν με βάση είτε τη διαχρονική πολιτική τους τοποθέτηση είτε με την αντιμνημονιακή εύλογη οργή τους. Οι αναποφάσιστοι έχουν μία και μόνη δίοδο: να διαβάσουν τα προγράμματα των κομμάτων ή τουλάχιστον να έχουν ακούσει προσεκτικά τις προεκλογικές ομιλίες των αρχηγών• ακούγεται ίσως αφελές μα θα ωφεληθούν πολύ. Γιατί το πρόγραμμα και οι προεκλογικές ομιλίες ενός κόμματος τα λένε όλα.

Μετά τις πρόσφατες αλλαξοτιμονιές της ΔΗΜΑΡ για το ενδεχόμενο μετεκλογικών συνεργασιών, πισωπάτησα και άνοιξα να φρεσκάρω το προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ: είναι συνταγμένο επί κυβέρνησης ΝΔ αλλά επικαιροποιημένο. Για τον πολιτισμό διαβάζουμε κάμποσες σελίδες (περισσότερες από των άλλων κομμάτων) που δεν κομίζουν κάτι το ιδιαίτερο: ο έβδομος στόχος της πρώτης ενότητας («Κοινωνία - Πολιτισμός - Εργασία») περιέχει προτάσεις που θα τις προσυπέγραφε ο καθένας ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας (π.χ. «Επαρκής δημόσια χρηματοδότηση, Εξασφάλιση των απαραίτητων υποδομών για την πολιτιστική δημιουργία, Πλουραλισμός και ελευθερία έκφρασης, Περιφερειακή πολιτιστική πολιτική» και τα παρόμοια). Το πρόγραμμα στοχεύει εξάλλου στην «υλοποίηση μιας αποτελεσματικής πολιτιστικής πολιτικής» χωρίς να νοιάζεται για το ότι ακόμη και η «αποτελεσματική πολιτιστική πολιτική» ως έκφραση παραπέμπει στη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία.

Η Αριστερά έχει φθαρεί και αυτή στη διάρκεια της περιβόητης τελευταίας τριακονταπενταετίας: έχει χάσει τον θεωρητικό μπούσουλα και λαϊκίζει. Στην προεκλογική συνάντησή του με τους καλλιτέχνες και τους διανοουμένους ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ασυγκράτητος: «Αφού υπογράμμισε ότι ''η συνάντηση της Αριστεράς με τον πολιτισμό δεν είναι μόδα'' [sic], αναφέρθηκε στους Ρίτσο, Κατράκη και Θεοδωράκη ως περιπτώσεις καλλιτεχνών που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της Αριστεράς στην Ελλάδα, ενώ επισήμανε την ''ηγεμονία της Αριστεράς στη λογοτεχνία και στο θέατρο''» (από τον ημερήσιο Τύπο). Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς τους Ελύτη, Χορν και Χατζιδάκι ως αντίστοιχες περιπτώσεις καλλιτεχνών που οδηγούν στην «ηγεμονία της Δεξιάς στη λογοτεχνία και στο θέατρο» - και έτσι παίζουμε την πολιτική κολοκυθιά.

Πέρα από τις χιλιομηρυκασμένες προτάσεις για τον πολιτισμό, η Αριστερά πρέπει να ξαναβρεί το ιδεολογικό νήμα: να κατανοήσει ξανά τους λόγους για τους οποίους ο Μαρξ υποληπτόταν τον δεξιότατο ποιητή Γκαίτε και από τους τρεις αρχαίους έλληνες τραγικούς θαύμαζε, όχι τον «σοσιαλίζοντα» Ευριπίδη, παρά τον «συντηρητικό» Αισχύλο επειδή τον ενδιέφερε η σπουδαία λογοτεχνία που πλάθει την κοινωνική πραγματικότητα και όχι οι αριστερές / δεξιές ταμπέλες των δημιουργών. Για την Αριστερά, ασφαλώς «ο πολιτισμός δεν είναι μόδα» και αυτό θα πρέπει να το κατανοήσει πρώτα η ίδια.

Με βάση τις ανωτέρω αμπελοφιλοσοφικές σκέψεις, προτείνω να μην αψηφήσουμε με τη γνωστή κραυγαλέα ευκολία τα δύο μεγάλα κόμματα - ή να επιλέξουμε, τουλάχιστον, ανάμεσα στη ΔΗΜΑΡ και στον Μάνο, εφόσον τα αντιδεξιά μας σύνδρομα το επιτρέπουν• καλό βόλι.

Ο Μίμης Σουλιώτης είναι ποιητής και διδάσκει λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

dsouliot@gmail.com