Ηρωϊκά μαγαζιά

Της Άννας Δαμιαννίδη, www.protagon.gr, 15.12.11

Σε μια βιτρίνα στην Ομόνοια μια παρέα πολικές αρκούδες ανεβασμένες σε πλαστικά παγόβουνα κουνάνε πάνω κάτω τα κεφάλια τους. Περνάνε μπροστά δυο γυναίκες, η μία ξαφνικά τραβά την άλλη, να της δείξει τη βιτρίνα. Στέκονται μπροστά της σαν παιδιά μαγεμένα, γελάνε, βγάζουν μια φωτογραφική μηχανή και προσπαθούν να τραβήξουν φωτογραφία. Τις χαζεύω καθώς χαζεύουν τη βιτρίνα και ξαφνικά ο απρόσμενος ενθουσιασμός τους με ταξιδεύει στο χρόνο, σε μια προηγούμενη ζωή, όταν μπορούσα κι εγώ να ξετρελαθώ με κούκλες που κουνιούνται σε βιτρίνες. Εδώ ήταν, στο Λαμπρόπουλο στην Ομόνοια και πιο κάτω, στο Μινιόν, και απέναντι, στον Κατράντζο.

Τα περασμένα μεγαλεία της Πατησίων, τα ξεχασμένα μεγαλεία. Όχι ότι ήταν γειτονιά πολυτελείας η Ομόνοια, αλλά μπορούσες να χαζέψεις σε πέντε μαγαζιά. Το Μινιόν ήταν μεγάλη ατραξιόν τα Χριστούγεννα, με αγιοβασίληδες και διάφορα καινούργια παιχνίδια και θεάματα κάθε φορά, ο δε Κατράντζος στη γωνία ήταν κάτι πολύ προχωρημένο, ήταν σπορ, το έλεγε κι η φίρμα, Κατράντζος- σπορ, εισήγαγε μια έννοια πρωτοποριακή και ελαφρώς εξωτική πριν κάμποσες δεκαετίες, το σπορ. Κι έλεγες, ζω σε μια πόλη με τα όλα της, έχει και πολυκατάστημα για τα σπορ! Για μερικά χρόνια, τέτοια εποχή, Δεκέμβρη πριν τα Χριστούγεννα, γινόταν και διαγωνισμός βιτρίνας του Δήμου Αθηναίων. Είχαμε μεγάλη έγνοια να περπατήσουμε σε όσο γινόταν περισσότερους δρόμους, από Πατησίων Σταδίου και Πανεπιστημίου, Ερμού και Κολωνάκι, για να έχουμε προσωπική άποψη ποια βιτρίνα άξιζε να πάρει το βραβείο. Απίστευτες ιστορίες ε; Πόσο ματαιόδοξοι τύποι ήμασταν, πόσο επιπόλαιοι κι αβάσταχτα ελαφροί. Αντί να μελετάμε τας γραφάς παντός τύπου και να αποστρέφουμε το πρόσωπο από τη μάταιη λάμψη του καταναλωτισμού, ξεποδαριαζόμασταν μήπως χάσουμε καμιά βιτρίνα! Πάλι καλά που δεν μας ανακάλυψαν οι τιμωροί της πολιτείας αυτής να μας μαστιγώσουν για παραδειγματισμό. Διότι, όλες αυτές οι τάσεις πολυτελείας των μικροαστών και λοιπών χαμηλών στρωμάτων τιμωρήθηκαν στην περιοχή συνειδητά και αποτελεσματικά.

Μέσα σε μια νύχτα κάηκαν Μινιόν, Κατράντζος κι ακόμα ένα ή δυο πολυκαταστήματα, Δεκέμβρη του 1980, λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα κι έκτοτε δεν συνήλθε ποτέ η περιοχή. Ναι, για θυμηθείτε, το κάψιμο καταστημάτων είναι παλιά επαναστατική παράδοση στην πόλη αυτή. Και δεν έχει μελετηθεί καταλλήλως από το παγκόσμιο κίνημα, κρίμα. Οι λαϊκές μάζες πρέπει να υποφέρουν για να επωάζουν την επανάσταση, δεν κάνει να ονειρεύονται λίγη καλοπέραση και να αφήνουν να τις εκμεταλλεύεται το λιανεμπόριο. Γι αυτό τώρα προσέχουν όλοι να είναι σοβαροί στους δρόμους, όχι σαν αυτές τις δυο γυναίκες που χαζογελάνε προκλητικά. Θυμάμαι το Μινιόν αργότερα, φυτοζωούσε ως προβληματική μέχρι το 98. Από τότε μέχρι τώρα είναι μια πληγή στην καρδιά του προβληματικού κέντρου. Ο Κατράντζος πάει, δεν ξαναχτίστηκε ποτέ. Το οικόπεδο ρημάζει, κι ακόμα με εντυπωσιάζει πόσο μικρό είναι, πώς χωρούσε εκεί ένα τόσο μεγάλο μαγαζί. Κάποιος έγραψε στον τοίχο, με μεγάλα γράμματα, «Βασανίζομαι». Ποιος είναι αυτός που βασανίζεται, αν όχι ο ανανήψας καταναλωτής που μαστιγώνεται κάθε μέρα κι ύστερα φορά τις παρωπίδες του και βγαίνει στο δρόμο με σκυφτό το κεφάλι;

Λίγο παραπάνω στη Σταδίου οι τοίχοι γράφουν πολύ χειρότερα, λέξεις βουτηγμένες σε μίσος για τα μαγαζιά και τη ματαιοδοξία τους, τους μικροαστούς και τις επιθυμίες τους. Οι κάποτε φιλόδοξες προσόψεις αντέχουν στωικά τη χλεύη τους. Συχνά μιλάμε για τους πουριτανούς εμείς οι δήθεν ανοιχτοί έλληνες κι αυτό τον υποκριτικό πουριτανισμό, τον δήθεν αριστερό, που μας χλευάζει κι έχει εξαθλιώσει τη ζωή μας, τον κάνουμε γαργάρα.  Καημένη Αθήνα, καημένη Ομόνοια, καημένες βιτρίνες ηρωικών μαγαζιών που αντιστέκεστε στο σκοτάδι του Δεκέμβρη. Ας βρεθούν μερικά παιδάκια να σταθούν μπροστά στις αρκούδες, να τις αφήσουν να τα θαμπώσουν, όπως δικαιούται να θαμπώνει τα παιδιά κάθε λαμπερό μαγαζί, όπως δικαιούται κάθε άνθρωπος να επιθυμεί, να λαχταρά, να παρηγοριέται από το φως και τις συναλλαγές, να καταναλώνει.