«Δημιουργία και χαρά»

 Του Παύλου Τσίμα, http://www.huffingtonpost.gr

Στις 2 Φεβρουαρίου, στην πρώτη του συνέντευξη ως υπουργός Οικονομικών, ο Γιάνης Βαρουφάκης είχε διαβεβαιώσει τον Paul Mason του Channel 4: «Είναι θέμα ωρών ή ημερών μια συμφωνία με την Ευρωζώνη, η οποία θα επιλύσει το ελληνικό ζήτημα μια για πάντα». Ακολούθησαν δύο άγονες συνεδριάσεις του Eurogroup- και πολλές ακόμη συνεντεύξεις- μέχρι να βγει κάτι σαν λευκός καπνός, το βράδυ της 20ής Φεβρουαρίου, όταν συμφωνήθηκε η τετράμηνη παράταση του προηγούμενου προγράμματος. Δεν ήταν η συμφωνία που θα έλυνε μια για πάντα το ελληνικό ζήτημα. Εκ των υστέρων, μάλιστα, ο Βαρουφάκης την απέδωσε κι αυτήν σε έναν εκβιασμό. Αλλά την νύχτα εκείνη εμφανίστηκε βαθιά ικανοποιημένος: «Αλλάξαμε σελίδα», δήλωσε. «Η Ελλάδα βγήκε από την απομόνωση». Και έδωσε, με το χαρακτηριστικό του ύφος, μιαν υπόσχεση:

«Όταν θα τελειώσει αυτή η συνέντευξη Τύπου, εμείς θα καταπιαστούμε να παράξουμε τον κατάλογο που υποσχεθήκαμε, των μεταρρυθμίσεων αυτής της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με τους εταίρους μας. Το σαββατοκύριακο αυτό θα είναι σαββατοκύριακο δημιουργίας και χαράς, ότι η Ελλάδα αφήνει το μνημόνιο πίσω και γινόμαστε συν-συγγραφείς του καταλόγου των μεταρρυθμίσεων που θα εισάγουμε».

Δεν ξέρω πόση «δημιουργία και χαρά» είχε το σαββατοκύριακο, αλλά κατάλογος μεταρρυθμίσεων δεν παρήχθη. Ούτε εκείνο το σαββατοκύριακο, ούτε κανένα από τα επόμενα, μέχρι την 30ή Ιουνίου, όταν η παράταση έληξε άνευ αποτελέσματος και οι τράπεζες έκλεισαν. Το μόνο που «παρήχθη» ήταν μια «ενδεικτική» λίστα, που όταν δεν περιείχε αοριστίες έγερνε προς την κωμωδία.

Με κορυφαία στιγμή, την υπέροχη εκείνη πρόταση, ως μέτρο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, να στρατολογηθούν τουρίστες, να εκπαιδευτούν και να εφοδιαστούν με κρυφές κάμερες, ώστε να συλλαμβάνουν φοροφυγάδες στα ελληνικά νησιά. Οι παραλήπτες της πρότασης ακόμη αναρωτιούνται αν θα έπρεπε να το εκλάβουν ως ένδειξη αφελούς ερασιτεχνισμού ή ως προσβλητική υποτίμηση της νοημοσύνης τους.

Το ίδιο αναρωτιούνται και οι αναγνώστες των FT, διαβάζοντας σήμερα την ανάλυση του Βαρουφάκη για το περίφημο εναλλακτικό του σχέδιο για την παραγωγή εικονικής ρευστότητας μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος δημοσίων εσόδων. Αυτό που περιγράφει ο Βαρουφάκης στους FT είναι ένα μάλλον απλό σύστημα συμψηφισμού οφειλών και υποχρεώσεων προς το δημόσιο, όπου μια επιχείρηση στην οποία το κράτος οφείλει, ας πούμε, επιστροφή ΦΠΑ θα πιστώνεται με εικονικές μονάδες, με τις οποίες θα εξοφλεί έναν προμηθευτή της (αν εκείνος το δεχόταν) αντί για μετρητά. Και αυτός πάλι θα τις χρησιμοποιεί είτε για να εξοφλεί υποχρεώσεις του προς το δημόσιο είτε για να πληρώνει τους εργαζομένους του (αν εκείνοι το δέχονταν κι αν ο μπακάλης ή ο βενζινάς του με την σειρά τους δέχονταν να πληρωθούν σε "varoufs", αντί για euros).

Σε μια οικονομία που το βασικό της έλλειμμα, μεγαλύτερο κι από το έλλειμμα ρευστότητας, είναι το έλλειμμα εμπιστοσύνης, το σχέδιο- έτσι παρουσιασμένο- μοιάζει αφελέστερο κι από εκείνο με τους τουρίστες και τις κάμερες. Αλλά αν αυτό ήταν το σχέδιο, γιατί χρειαζόταν να γίνει «εν κρυπτώ και παραβύστω» και να ανατεθεί σε έναν μυστηριώδη hacker, παιδικό φίλο του υπουργού; Αν πάλι δεν ήταν αυτό το σχέδιο, αλλά εκείνο που παρουσίασε προφορικά σε μια παρέα στελεχών μεγάλων hedge funds υπό τον στενό του φίλο Norman Lamont- τον παλιό υπουργό οικονομικών του Τζων Μέιτζορ, τον άνθρωπο που έβγαλε τη λίρα από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ισοτιμιών και έδωσε τη μάχη της εξαίρεσης του Ηνωμένου Βασιλείου από τη συνθήκη του Μάαστριχτ. Αν, δηλαδή, επρόκειτο για σχέδιο συνωμοτικής εγκατάστασης ενός συστήματος παράλληλων πληρωμών, το οποίο θα μπορούσε να υποκαταστήσει, με το πάτημα ενός κουμπιού, ένα νεκρό τραπεζικό σύστημα («ώστε να δώσει στον πληθυσμό την αίσθηση ότι υπάρχει σχέδιο») και το οποίο θα εξέφραζε αρχικά τις εικονικές του μονάδες σε ευρώ, αλλά θα μπορούσε, και πάλι με πάτημα ενός κουμπιού, να τις μεταφράσει σε δραχμές, και πάλι η αφέλεια περισσεύει. Αν αυτό ήταν το περίφημο plan b της δραχμής, είχε μάλλον πολύ δίκιο ο Πωλ Κρούγκμαν όταν ομολογούσε πως είχε υπερτιμήσει τη νέα ελληνική κυβέρνηση.

Και πως να το εκλάβουμε όλο αυτό; Ως συνωμοσία; Ως ακραία υποτίμηση της νοημοσύνης μας; Ως ένδειξη αβάσταχτης ελαφρότητας περί το δημόσιο αξίωμά του ("Honey I closed the banks" φέρεται να είπε εκείνο το βράδυ στην Δανάη. Δεν ακούγεται κάπως σαν το "Frankly my dear I don't give a damn", που είπε ο Clark Gable στην Vivien Leigh); 'Η απλώς ως επιβεβαίωση της απλής αλήθειας ότι είναι άλλο πράγμα να κάνεις μια γενικά σωστή ανάλυση των αιτιών της κρίσης, των αδυναμιών του μνημονίου ή των δομικών ελλείψεων της Ευρωζώνης και άλλο πράγμα να παράγεις εφικτές, ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες εναλλακτικές λύσεις;

Δεν έχει και τόση σημασία. Σημασία έχει ότι ο λογαριασμός που αφήνουν πίσω τους όλα αυτά είναι εξαιρετικά βαρύς. Θα τον πληρώσει η ελληνική οικονομία, θα τον πληρώσουμε εμείς όλοι, τον πληρώνει ήδη και ο δυστυχής Αλέξης Τσίπρας, που του υποσχέθηκαν «δημιουργία και χαρά» και πρέπει τώρα να υπερβεί και να ανατρέψει ένα μεγαλοπρεπές και επώδυνο φιάσκο.