Το ανόητο μπαρούτι…

 Του Χρήστου Μιχαηλίδη, www.protagon.gr

Μέσα από αυτήν την αντιπαράθεση έχει παγιωθεί στον τόπο μας ένα κλίμα βαρύ, σχεδόν εμφυλιοπολεμικό, αναμφίβολα διχαστικό. Ο πολιτικός λόγος (political discourse, όπως τον λένε οι αγγλοσάξωνες γλωσσολόγοι, συνδυάζοντας την έκφραση, τον λόγο, τον αντίλογο και την επικοινωνία σε ένα «πακέτο»), είναι απαξιωμένος. Έχει καταστεί γηπεδικός, και για αυτό δεν φέρει ευθύνη μόνο εκείνος που τον «εκφράζει», αλλά και αυτός που τον «μεταφέρει». Δηλαδή, τα μίντια.

Τα Δελτία Τύπου, οι ανακοινώσεις, τα non-papers, και οι ραδιοτηλεοπτικές ατάκες μεταξύ εκπροσώπων Τύπου, υπουργών, και πάσης κλίμακος στελεχών των κομμάτων της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μυρίζουν ανόητο μπαρούτι. Θορυβώδες, αλλά τζούφιο. Πολύ δύσκολο να βρεις έστω μία δημόσια αναφορά τους για οποιοδήποτε πολιτικοκοινωνικό θέμα, που να μην περιέχει καταγγελία, κατηγορία, προσβολή, ειρωνεία, επιλεκτικές και παραπλανητικές αλήθειες, χοντρά ψέματα, επιθετικές εκφράσεις, κραυγές άναρθρες. Ακόμα κι αν πρόκειται για αναφορά σε θέμα που δεν προσφέρεται για καυγά, τα επικοινωνιακά επιτελεία ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ, αλλά και οι ίδιοι οι ηγέτες των δύο αυτών πολιτικών σχηματισμών, δυσκολεύονται να μην εκφραστούν ως απλοί άνθρωποι που έχουν μόνο διαφορετικές θέσεις. Θέλει να ταπεινώσει ο ένας τον άλλον. Θέλει την, όπως την αντιλαμβάνεται, επιτυχία του, να την αντιπαραθέσει με την, κατά τη γνώμη του, αποτυχία του άλλου. Θέλει να συντηρήσει ένα άρρωστο κλίμα αντιπαράθεσης, γιατί μόνο μέσα σε τέτοιο θεωρεί ότι πολιτικώς μπορεί να υπάρξει. Και μάλλον, ως προς τούτο, δίκιο έχει.

Σας παραθέτω δύο ανακοινώσεις που έλαβα προ ολίγου από ΝΔ, πρώτα, και από ΣΥΡΙΖΑ αμέσως μετά, για ένα θέμα, εκείνο της κλίμακας του ΦΠΑ που ακόμα, φαίνεται, παραμένει ανοικτό στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης με τους εταίρους.
Η δήλωση του Εκπροσώπου Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, Κώστα Καραγκούνη, λέει:
«Οι άνθρωποι που επαγγέλονταν την ελπίδα και τη σωτηρία της χώρας καταλήγουν, όπως φαίνεται, να πλήξουν καίρια την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. 15%, 18%, 23% στο ΦΠΑ; Πολύ απλά η ελληνική οικονομία δεν αντέχει μια τέτοια φοροκαταιγίδα, όταν εμείς είχαμε καταφέρει να βγάλουμε τη χώρα στα πλεονάσματα. Ας μας πούνε: Έχουν και άλλες τέτοιες φαεινές ιδέες;».
Εδώ, λοιπόν, η ΝΔ δεν αρκείται στο να διατυπώσει τη διαφωνία της για τις υπό διαπραγμάτευση ακόμα κλίμακες του ΦΠΑ, και να πει ή, να επαναλάβει, τη δική της θέση. Ξεκινάει την ανακοίνωσή της με μιαν επιθετική, προσβλητική και αχρείαστη «παρατήρηση;», «διαπίστωση;», δεν ξέρω καν πώς να τη χαρακτηρίσω: «Οι άνθρωποι που επαγγέλλονται την ελπίδα και τη σωτηρία της χώρας…». Προβαίνει, κατόπιν, στην επισήμανση ότι ο τόπος δεν αντέχει φοροκαταιγίδα, την οποία όμως συνδέει με έναν αυτοέπαινο – «εμείς είχαμε καταφέρει…» - και καταλήγει με έναν κλασικό εξυπνακισμό του τύπου «ας μας πουν αν έχουν κι άλλες τέτοιες φαεινές ιδέες». Από αυτήν την ανακοίνωση, λοιπόν, ένας δημοσιογράφος που θέλει να ενημερώσει τον κόσμο γα τα όσα συμβαίνουν και για τις τυχόν διαφορές μεταξύ των κομμάτων πάνω σε ένα θέμα, δεν θα κρατούσε ούτε μια λέξη. Ούτε μία. Alt+Control+Delete. Θα πάταγε στα πλήκτρα…
Λίγη ώρα μετά, ήρθε η απάντηση του Σακελλαρίδη, δηλαδή της κυβέρνησης, στο πιο πάνω Δελτίο Τύπου του Καραγκούνη, δηλαδή της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
«Η αξιωματική αντιπολίτευση σκορπάει ποσοστά ΦΠΑ στον αέρα που δεν βγάζουν νόημα προσπαθώντας να δημιουργήσει εντυπώσεις. Ωστόσο, η μόνη εντύπωση που προκαλεί είναι αυτή της αμηχανίας μπροστά στο γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει καταφέρει να θέσει στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα πολύ χαμηλότερους από αυτούς με τους οποίους δέσμευσε την Ελλάδα ο κ. Σαμαράς, πέρασε έναν νόμο για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που ούτε στα όνειρά της δεν μπορούσε να φανταστεί η αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ διαπραγματεύεται ποσοστά ΦΠΑ που μειώνουν την επιβάρυνση στα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα. Ας μη μιλάνε για φοροκαταιγίδες. Τους θυμόμαστε όλοι».
Bingo! Θα αναφωνήσουν οι οπαδοί της κυβέρνησης, νομίζοντας ότι ο Σακελλαρίδης «τάπωσε» τον Καραγκούνη. Οι πιο σώφρονες παρατηρητές θα καταλάβουν ότι, για μία ακόμη φορά, η ενημέρωση θυσιάστηκε στον βωμό της «επικράτησης». Η ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, σε ύφος, τόνο και «περιεχόμενο», είναι πανομοιότυπη με εκείνη του εκπροσώπου της ΝΔ. Διαψεύδει ως «ανεμοσκορπίσματα», τα νούμερα για το ΦΠΑ που αναφέρει ο Καραγκούνης, δεν λέει ποια είναι τα πραγματικά (εφόσον αυτά είναι λάθος), και ερμηνεύει, πάλι με όρους «συγκριτικής αντιπαράθεσης», ως «πράξη αμηχανίας» αυτήν της αντιπολίτευσης. Ακολούθως, γίνεται η γνωστή παραπομπή στα πεπραγμένα της πασίγνωστης, αμαρτωλής «κυβέρνησης των μνημονίων», και ταυτόχρονη αναφορά σε υποκειμενικά επιλεγέντα μέτρα που η τωρινή κυβέρνηση θεωρεί (από το ύφος της, χωρίς κατ’ ανάγκην να το λέει) ως μεγαλειώδη. Εδώ, αναφέρεται το μέτρο της τακτοποίησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών – που δεν έχει καμία σχέση με το θέμα του ΦΠΑ που προτάσσεται, υποτίθεται, στο αρχικό Δελτίο Τύπου της ΝΔ – και συνοδεύεται, αυτή η αναφορά, με προσπάθεια ταπείνωσης του αντιπάλου δια της φράσης «αυτά, ούτε στα όνειρά σας δεν τα βλέπατε εσείς» (παραφραστικά, αλλά με ακρίβεια τη θέτω…). Από τις ανακοινώσεις, επίσημες και μη, της κυβέρνησης, σπάνια λείπει, όπως και σε αυτήν, η υπενθύμιση πως ό,τι κάνουμε εμείς είναι προς ανακούφιση των «μεσαίων και χαμηλών στρωμάτων», ενώ εσείς, θέλει να πει, αυτούς τους είχατε «του πεταματού». Ξεγραμμένους.
Είναι σαφές, λοιπόν, και εδώ παρέθεσα μία από τις πιο … ανώδυνες και «μαλακές» περιπτώσεις, ότι η ενημέρωση που λαμβάνουν οι δημοσιογράφοι, κυρίως από τα δύο πρώτα κόμματα, προκειμένου να τη δημοσιοποιήσουν «προς τα έξω», ενημέρωση δεν είναι. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Κάθε μέρα ο κόσμος εισπράττει από τα ΜΜΕ, που βαριούνται-βολεύονται-αρνούνται να εκτιμήσουν με καθαρά δημοσιογραφικά κριτήρια μια ανακοίνωση, τέτοια «ανόητα μπαρούτια». «Είπε η κυβέρνηση, απάντησε η αντιπολίτευση», και αφήνουν τον κόσμο να κρίνει ποιος έχει δίκιο, όχι με βάση τα επιχειρήματα του ενός και του άλλου (που έτσι κι αλλιώς απουσιάζουν), αλλά μόνο επί τη βάσει της «έντασης» της εξυπνάδας που θα εκτοξεύσει η κάθε πλευρά.
Μέσα από αυτήν την αντιπαράθεση έχει παγιωθεί στον τόπο μας ένα κλίμα βαρύ, σχεδόν εμφυλιοπολεμικό, αναμφίβολα διχαστικό. Ο πολιτικός λόγος (political discourse, όπως τον λένε οι αγγλοσάξωνες γλωσσολόγοι, συνδυάζοντας την έκφραση, τον λόγο, τον αντίλογο και την επικοινωνία σε ένα «πακέτο»), είναι απαξιωμένος. Έχει καταστεί γηπεδικός, και για αυτό δεν φέρει ευθύνη μόνο εκείνος που τον «εκφράζει», αλλά και αυτός που τον «μεταφέρει». Δηλαδή, τα μίντια.
Με την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες εκλογές, μία από τις πρώτες, και πολύ κραυγαλέες επικοινωνιακές αλλαγές που γευτήκαμε, ήταν αυτή των λεγόμενων non-papers. Πρόκειται για «άτυπα κείμενα» από γνωστό αποστολέα, που υποτίθεται ότι, με καλή πρόθεση, θέλει να σε ενημερώσει για τις δικές του θέσεις και απόψεις, και από εκεί και ύστερα να κάνεις εσύ το ψάξιμο, δηλαδή τη δουλειά σου, και αναλόγως να χρησιμοποιήσεις από αυτά ό,τι νομίζεις ότι πρέπει.
Δύο πράγματα, λοιπόν, πρόσεξα ότι έγιναν, σχεδόν αμέσως. Πρώτον, οι δημοσιογράφοι, εμού συμπεριλαμβανομένου μερικές φορές, βρήκαν «έτοιμα κείμενα» και τα δημοσίευαν αμέσως βάζοντας εισαγωγικά μπρος-πίσω, και αποδίδοντάς τα σε «κυβερνητικές πηγές» ή «κύκλους του Μαξίμου». (Πόσες είναι αυτές οι «πηγές», αν με ρωτήσετε, και πόσοι, τέλος πάντων αυτοί οι «κύκλοι», εντίμως θα σας απαντήσω «δεν ξέρω». Δίδεται η εντύπωση ότι είναι πολλοί, αλλά πιθανόν να είναι απλώς ένας δημοσιογράφος βάρδιας στο πρωθυπουργικό γραφείο Τύπου, που ανακυκλώνεται…). Δεύτερον, προς όσους είχαν και έχουν το θάρρος οι αποστολείς των non-papers (κυβερνητικών και μη), διατυπώνεται φιλικά η παρότρυνση «βάλ’ το όπως είναι», διότι «σου εγγυώμαι εκατόν τοις εκατόν πως είναι έτσι». Με αυτόν τον τρόπο, ο δημοσιογράφος νομίζει πως απόκτησε επιπρόσθετη «αξιόπιστη πηγή», ενώ στην ουσία, πολύ γρήγορα, πολύ εύκολα και εξαρχής, μετατράπηκε κιόλας σε «βαποράκι». Γι’ αυτό και κατάντησε πέλαγος η ενημέρωσή μας…

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών