ΣΥΡΙΖΑ, Quo Vadis? Οι διαφορετικές ιδεολογικές ταυτότητες της αξιωματικής αντιπολίτευσης

 Του Γιώργου Σιακαντάρη, www.metarithmisi.gr

Άνοιγμα προς την Κεντροαριστερά - με ισχυρή την αντίθετη άποψη της Αριστερής Πλατφόρμας - αποφάσισε χθες η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ. Το πρόβλημα όμως του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι απλώς πως δεν είναι ενιαίος αλλά ότι τα τμήματα που τον αποτελούν ζουν σε διαφορετικές πραγματικότητες. Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του Μαρξ θα έλεγα ότι αν ο κινηματογράφος αποτυπώνει την πραγματικότητα, τότε η επανάληψή του στη ζωή συνθέτει τη φάρσα της. Στην ταινία του Μπράιαν ντε Πάλμα «Διχασμένο κορμί» ο πρωταγωνιστής παρακολουθεί με το τηλεσκόπιό του μια πολύ όμορφη κοπέλα. Κάποια στιγμή γίνεται μάρτυρας της δολοφονίας της. Αργότερα όμως τη βλέπει ξανά μπροστά του, ολοζώντανη. Αρχίζει τότε να αναρωτιέται αν βλέπει την ίδια κοπέλα ή κάποια άλλη. Περίπου το ίδιο συμβαίνει και στον «Δεσμώτη του ιλίγγου» (Vertigo) του Χίτσκοκ. Ο Τζέιμς Στιούαρτ βλέπει την Κιμ Νόβακ να αυτοκτονεί, αλλά στη συνέχεια τη συναντά εκ νέου μπροστά του. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια κινηματογραφική ταινία με πολλαπλά επίπεδα πραγματικότητας. Είναι ένα κόμμα που τα μέρη του ζουν σε διαφορετικές πραγματικότητες. Ετσι είναι τα πολυσυλλεκτικά κόμματα λέει ο αντίλογος. Αυτά έχουν δύο δρόμους προς την επιτυχία. Ο πρώτος είναι να μοιάσουν στον απερχόμενο ανταγωνιστή τους (ΠαΣοΚ) και ο δεύτερος να εμφανίζονται ως ο μοναδικός φορέας που μπορεί να συνδέσει ολόκληρο τον πληθυσμό με την κυβερνητική προοπτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως έχει αντιφάσεις όχι επειδή είναι πολυσυλλεκτικό κόμμα, αλλά επειδή εντός του υπάρχουν πολύ διαφορετικές ιδεολογικές ταυτότητες. Χωρίς συμμάχους, διχασμένος στο εσωτερικό του, οποιαδήποτε άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, ακόμα και με αυτοδύναμη πλειοψηφία, θα σημάνει μια περίοδο κυβερνητικής αβεβαιότητας. Η χώρα έχει ανάγκη το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να συναισθανθεί την πραγματικότητα.

Αλήθεια, σήμερα για ποιον από τους παρακάτω δύο ΣΥΡΙΖΑ μιλάμε; Για αυτόν που δηλώνει ότι η αποκατάσταση μισθών και συντάξεων θα γίνει σταδιακά, ανάλογα με τα περιθώρια που αφήνει η δημοσιονομική πορεία ή για αυτόν που υπόσχεται άμεση αποκατάσταση όλων των μισθολογικών αδικιών; Γιʼ αυτόν που δηλώνει ότι μόνο με την πάταξη της φοροδιαφυγής δεν λύνονται τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας ή με αυτόν που ζητά την επιβολή αναγκαστικού εσωτερικού δανεισμού καταθέσεων και περιουσιών; Γιʼ αυτόν που μιλά για τη μείωση, σε συνεργασία με τους εταίρους, του χρέους ή γιʼ αυτόν που θέλει την εθνικοποίηση των τραπεζών; Γιʼ αυτόν που μιλάει για την ομοσπονδιακή Ευρώπη ή γιʼ αυτόν που δίνει έμφαση σε κλειστές εθνικές και θρησκευτικές ταυτότητες προσχωρώντας στον αντιευρωπαϊκό εθνικισμό, στην Αριστερά της εθνικοφροσύνης του «πατριωτικού» ΠαΣοΚ και του Πούτιν; Η κριτική της πορείας του ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται περισσότερη νηφαλιότητα και αυτοστοχαστικό λόγο. Κάτι τέτοιο θα βοηθήσει και τον ίδιο να ξεκαθαρίσει με ποιον και τι είναι.

Ταυτοχρόνως από την πλευρά των δυνάμεων της σοσιαλδημοκρατικής Κεντροαριστεράς πρέπει να είναι σαφές ότι αυτή είναι ένας αυτόνομος (όχι ενδιάμεσος) και αμφίδρομος, όσον αφορά τις συμμαχίες, πόλος εξουσίας του οποίου στρατηγική πλευρά είναι η συμμαχία με τις προοδευτικές μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της Αριστεράς. Αυτό όμως σημαίνει ότι μόνο με τον πρώτο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να γίνεται λόγος για πιθανή κυβερνητική συνεργασία. Είναι όμως άλλο θέμα αυτή η συνεργασία και άλλο η επίκλησή της να αποτελεί γέφυρα για να πάει κανείς στον ΣΥΡΙΖΑ.

Βεβαίως δεν διευκολύνουν τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς τη γραμμή της υπευθυνότητας όσοι φανατικοί των μονόπατων μνημονιακών μεταρρυθμίσεων τον κατατάσσουν στις δυνάμεις που υποστηρίζουν τον σταλινισμό. Πολλοί από αυτούς τους νεόκοπους αξιολογητές της δημοκρατικότητας κάποιων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και ιδίως της Αριστερής Πλατφόρμας μάλλον θα διάβαζαν την περίοδο της χούντας, ενώ αν είναι νεότεροι δεν έχουν χρόνο να διαβάσουν για να μάθουν.

Ο φανατισμός κάποιων πρώην αριστερών και νυν «νεοφιλελεύθερων» του πάνω-πάνω Διαδικτύου είναι ένα εξαιρετικά επιβλαβές πολιτικό φαινόμενο. Δεν αναφέρομαι φυσικά στους λίγους στην Ελλάδα κλασικούς νεοφιλελεύθερους, οι οποίοι εξάλλου είναι εξόχως ευγενικοί και γόνιμοι στην επιχειρηματολογία τους. Η σοσιαλδημοκρατική Κεντροαριστερά έχει πολλά να ωφεληθεί από έναν διάλογο μαζί τους, όπως και αυτοί από τον διάλογο μαζί της. Οι φανατικές φωνές δεν βοηθούν επίσης και στην ανανέωση του λόγου της ΝΔ. Λόγος που χρειάζεται μεγάλες βελτιώσεις προς τη μεριά του Φιλελεύθερου Κέντρου (στην Κεντροδεξιά ανήκει αυτό) και του ευρωπαϊσμού.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι κοινωνιολόγος, συγγραφέας, μέλος της συντακτικής επιτροπής της Μεταρρύθμισης