Δεν ήταν αστική τάξη αυτό το «πράγμα»

Του Αλέξη Παπαχελά, Καθημερινή

Πολλές φορές αναζητούμε το τι έφταιξε και βρέθηκε αυτή η χώρα σε βαθιά παρακμή. Εχουμε αναλύσει και ξαναναλύσει το φαινόμενο του λαϊκισμού, την ένδοια του πολιτικού μας προσωπικού και το ροκάνισμα των θεσμών. Πίσω από πολλές από τις νεοελληνικές παθογένειες κρύβεται ένα πολύ βασικό πρόβλημα: η απουσία μιας αστικής τάξης με αρχές και αυτοπεποίθηση. Θα πουν κάποιοι, και πότε είχε η Ελλάδα τέτοια αστική τάξη; Δεν είναι ακριβώς έτσι. Μια φωτισμένη αστική τάξη εκσυγχρόνισε την Ελλάδα και τη διπλασίασε επί Ελευθερίου Βενιζέλου. Μια σοβαρή αστική τάξη έκανε τις σωστές επιλογές για τον προσανατολισμό της χώρας κοιτώντας πέρα από τη μύτη και τα άμεσα συμφέροντά της. Στα χρόνια της μεταπολίτευσης η ελληνική αστική τάξη «βάρεσε» άτακτη υποχώρηση αρχικώς και κατόπιν αντικαταστάθηκε από ένα εσμό νεόπλουτων, κρατικοδίαιτων πειρατών. Αντί να επιμένει στην ανάγκη τήρησης των κανόνων για όλους, εστίασε το ενδιαφέρον της στο να φτιάχνει κανόνες στα μέτρα της ή να καταφέρνει να τους παραβιάζει χωρίς να τιμωρείται. Η ιδέα της επιχειρηματικότητας με ρίσκο και εξωστρέφεια αντικαταστάθηκε από τη θεοποίηση της αρπαχτής, της επιδότησης ή της εύκολης προμήθειας. Με τη συμπεριφορά της πρόσφερε νομιμοποίηση στη γενική εξάπλωση της διαφθοράς, με βάση εκείνο το περιώνυμο «έλα μωρέ, όλοι τα κάνουν, το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι, ας φάμε και εμείς τίποτα...». Η ελληνική παιδεία εγκαταλείφθηκε στην τύχη της γιατί οι έχοντες έστελναν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία και μετά στο εξωτερικό, οπότε ποιος νοιαζόταν για τα σχολεία και τα πανεπιστήμια...

Τα μέσα ενημέρωσης, μεγάλο εργαλείο πολιτισμού και «εκπαίδευσης», έμοιαζαν με πάλκο νεοπλουτισμού και άκρατου λαϊκισμού. Μοναδικό μέλημα η τηλεθέαση και η προβολή ιδίων συμφερόντων και των «κολλητών». Δεν ήταν, με λίγα λόγια, αστική τάξη αυτό το «πράγμα» που κυβερνούσε την Ελλάδα επί δεκαετίες. Υπήρχαν βεβαίως εξαιρέσεις, άνθρωποι και φορείς που λειτούργησαν με όραμα, αυτοπεποίθηση και οι οποίοι προειδοποιούσαν ότι το γκρέμισμα αξιών και θεσμών πληρώνεται ακριβά στο τέλος της ημέρας.

Και λοιπόν τώρα που περάσαμε όλη αυτή την κρίση, φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα μια πιο φωτισμένη, δυναμική τάξη ανθρώπων που μπορούν να βοηθήσουν τη χώρα; Και ναι και όχι. Ναι, γιατί υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε όλους τους χώρους που λειτουργούν με αξιοκρατία, μακριά από λαμογιές, δουλεύουν σκληρά και προσπαθούν να είναι πρότυπα για τους γύρω τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί οι άνθρωποι και σε αυτούς στηρίζεται, ακόμη, αυτή η κοινωνία. Οχι, γιατί διαφαίνεται μία νέα τάξη νέων πλουσίων που είναι λίγο χειρότεροι από αυτούς που ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες και οι οποίοι διαδραματίζουν ηγεμονικό ρόλο στη δημόσια σφαίρα. Αν οι πρώτοι δεν «σηκωθούν από τον καναπέ» και δεν παίξουν τον ρόλο μιας πραγματικής αστικής τάξης δεν θα βγούμε εύκολα από την παρακμή μας και, πιθανότατα, θα χρεοκοπήσουμε πάλι σε λίγα χρόνια.