Ευρώπη: επανασύνδεση με την κοινωνία

 Του Π. Κ.  Ιωακειμίδη, www.metarithmisi.gr
Πέρα από το γενικότερο αίτημα για βαθύτερη οικονομική, κοινωνική, θεσμική και πολιτική ενοποίηση και «καλύτερη Ευρώπη» ( και παράλληλα καλυτερη Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη) ,  η πλέον άμεση πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι να επανασυνδεθεί με την ευρωπαϊκή κοινωνία και τους πολίτες. Να γίνει γνησίως  η «Ευρώπη των πολιτών» και να κατανοείται ως τέτοια από τους πολίτες της μέσα από τις πολιτικές και δράσεις της. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει ότι η Ένωση θα πρέπει να αναδειχθεί σ’ένα αποτελεσματικό «σύστημα συνοχής, αλληλεγγύης και μεγιστοποίησης της κοινωνικής ευημερίας» εν ευρεία εννοία, ένα σύστημα που θα στηρίζεται στο μέγιστο δυνατό βαθμό στις δημοκρατικές αξίες και θα λαμβάνει αποφάσεις μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Όθεν και ο κεντρικός ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που σήμερα κατέχει κεντρική θέση στο θεσμικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφού είναι ουσιαστικός συννομοθέτης στο 85% περίπου των αποφάσεων/ νομοθετικών πράξεων. Χωρίς τη σύμπραξη του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου δεν  μπορούν να ληφθούν αποφάσεις .Επί  πλέον το  Ευρωπαικό  Κοινοβούλιο έχει αυτή τη φορά την αρμοδιότητα σύμφωνα με τη Συνθήκη της Κισσαβώνας  να εκλέξει τον νέο πρόεδρο της Ευρωπαικής Επιτροπής.
Για να επανασυνδεθεί όμως αποτελεσματικά η Ένωση με τους πολίτες τρείς   τουλάχιστον  συγκεκριμένες δράσεις είναι απολύτως και άμεσα  αναγκαίες σε επίπεδο πολιτικών:

1. Συνεκτική πολιτική απασχόλησης. Η Ένωση δεν έχει κοινή  πολιτική απασχόλησης( η αρμοδιότητα ανήκει στα κράτη μέλη) . Η ΕΕ  απλώς «συμβάλλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου απασχόλησης ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών υποστηρίζοντας και εάν χρειάζεται συμπληρώνοντας τη δράση τους...». Η Ένωση μπορεί και πρέπει να πάει πιο πέρα (παρά τα οποιαδήποτε προβλήματα που πορεί να υπάρχουν) σε συνδυασμό με μια αποτελεσματική πολιτική οικονομικής ανάπτυξης και σύγκλισης. Μπορεί και πρέπει, μεταξύ άλλων,  να καθορισθεί ένας δείκτης ανεργίας (όπως έχει  καθορισθεί  δείκτης ελλείμματος και χρέους – σύμφωνο σταθερότητας) που εάν ξεπερασθεί θα ενεργοποιούνται μηχανισμοί δράσεων για την καταπολέμησή της (ιδιαίτερα της ανεργίας των νέων). Μπορεί επίσης να υπάρξει ενά κοινό Ευρωπαικό Ταμείο Ανεργίας και ακόμη σημαντικότερο ίσως αποτελεσματικοί  μηχανισμοί για την πρόληψη της ανεργίας. Η ολοκλήρωση της ΟΝΕ δεν μπορεί να καλύψει όλες αυτές τις πτυχές.
2. Αποτελεσματική πολιτική καταπολέμησης της φτώχειας. Η Ένωση έχει μια δέσμη δράσεων για το σκοπό αυτό( ιδιαίτερα στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»,κλπ) . Είναι ωστόσο εμφανές ότι δεν επαρκούν αφού η φτωχοποίηση της ευρωπαϊκής κοινωνίας διευρύνεται (και)  ως αποτέλεσμα των πολιτικών λιτότητας όπως δείχνουν πρόσφατες στατιστικές. Ειδικότερες πτυχές μιας τέτοιας πολιτικής θα πρέπει να καλύπτουν τα προβλήματα των αστέγων, τα προβλήματα των παιδιών (σίτισης, υγείας, εκπαίδευσης, κ.λπ) ,  των ηλικιωμένων και άλλων ευπαθών ομάδων( μεταναστών. κ.α) .
3. Πολιτική ενίσχυσης της εκπαίδευσης. Οι αξιόλογες  δράσεις που έχει αναπτύξει η Ένωση στον τομέα αυτό (πρόγραμμα Erasmus, κ.ά.) θα πρέπει να διευρυνθούν προς την κατεύθυνση που θα ενισχύουν  κάθε νέο άνθρωπο που στερείται τα οικονομικά μέσα αλλά έχει τις νοηματικές  προϋποθέσεις να πετύχει τη μόρφωση, εκπαίδευση, κατάρτιση που φιλοδοξεί. Ένα πιο συνεκτικό πρόγραμμα ενίσχυσης των μεταπτυχιακών σπουδών με το οποίο  θα στηρίζονται  φοιτητές από μια χώρα μέλος να πραγματοποιούν σπουδές σε άλλη χώρα μέλος μπορεί να αποτελέσει μέρος των δράσεων αυτών.

Οι παραπάνω τρεις πολιτικές/ δράσεις εντάσσονται μέσα στην ευρύτερη διαδικασία ανάπτυξης της «κοινωνικής Ευρώπης» - της κοινωνικής διάστασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης . Στο πλαίσιο αυτό τίθεται αναπόφευκτα το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού της Ένωσης (πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου-ΠΔΠ) που θα πρέπει να αυξηθεί στο ύψος εκείνο που να καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες της ΕΕ. Όπως τίθεται επίσης και το θέμα ενός ξεχωριστού προυπολογισμου/δημοσιονομικής ικανότητας για την Ευρωζώνη. Όλα  αυτά  είναι στόχοι επιτεύξιμοι εάν υπάρξουν οι κατάλληλοι πολιτικοί συσχετισμοί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και κρατών μελών. Όθεν η σημασία των ευρωεκλογών και η αναγκαιότητα ενίσχυσης των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς, των δυνάμεων δηλαδή που στηρίζουν την προοπτική της βαθύτερης ενοποίησης και κοινωνικής Ευρώπης. . Κεντρικός στόχος θα πρέπει να παραμένει η μετεξέλιξη της Ευρωπαικής Ένωσης σε γνήσια Πολιτική Ένωση τελικά ομοσπονδιακής λογικής όσο δύσκολο κιαν φαντάζει αυτό. Αυτό εξυπηρετεί τα πάγια συμφέροντα της Ελλάδας ως μια χώρα που θέλει να λειτουργεί ως θεσμικά και πολιτικά  ισότιμο και κανονικό μέλος του Ευρωπαικού συστήματος  και όχι ως «μια περιφερειακή ιδιαιτερότητα»  όπως την θέλουν ορισμένοι....

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, υποψήφιος ευρωβουλευτής με την ΕΛΙΑ