Οι έξυπνες πόλεις στην Ελλάδα: Από τον σχεδιασμό στη λήψη αποτελεσμάτων

Κωστής Μοχιανάκης*

Το κείμενο είναι εισήγηση στο συνέδριο της Κ.Ε.Δ.Ε ( Λάρισα, 23-24 Γενάρη 2014 ) για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και τις έξυπνες πόλεις.

1. Εισαγωγή :Στην Ελλάδα σήμερα βρισκόμαστε στο επίκεντρο μιας οικονομικής κρίσης που έχει επηρεάσει τη ζωή των πολιτών αλλά  και των θεσμικών τους εκφράσεων όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση .Σε μια περίοδο που οι πόροι είναι περιορισμένοι οι πόλεις είναι υποχρεωμένες να ανακαλύπτουν νέες πηγές εισροής εισοδημάτων αξιοποιώντας όλα τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά τους.Η συζήτηση για μια νέα ανταγωνιστικότητα των πόλεων κρίθηκε αναγκαία όταν στο τέλος της 10'ς του '70 , αρχές της δεκαετίας 80'ς πολλές Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές πόλεις είδαν σταδιακά την παραγωγική διαδικασία τους να μεταφέρεται στην Ασία και να χάνουν τη βιομηχανική τους ταυτότητα.Οικονομικοί πόροι, θέσεις εργασίας, εξειδικευμένο προσωπικό άρχισαν να μειώνονται με πολλαπλές επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων και των ασκούμενων πολιτικών.

Σε μια προσπάθεια ανάκτησης της  ανταγωνιστικότητας  χρησιμοποιήθηκαν κυρίως δυο εργαλεία.Η οικονομική ελκυστικότητα και η βελτίωση της ποιότητας του αστικού χώρου ( Boyle & Rogerson, 2001).Χρησιμοποιήθηκαν οι αστικές αναπλάσεις ( όπως στα Docklands στο Λονδίνο, στα έργα του Μιτεράν στο Παρίσι, στις αναπλάσεις στο Μιλάνο κά ), τα μεγάλα γεγονότα όπως η διοργάνωση Ολυμπιακών αγώνων και η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, χρησιμοποιήθηκε η Αρχιτεκτονική για τη δημιουργία τοπόσημων  για την αύξηση της ελκυστικότητας.Αν τα κελύφη αυτά είχαν και ουσία όπως το μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο απογείωσαν την πόλη.

Στην πορεία έγινε αντιληπτό ότι καμιά πόλη δεν μπορεί να τα καταφέρει σε όλα.Στη εποχή μας  δεν έχουμε μια σταθερή και άκαμπτη ιεραρχία πόλεων ( εκτός ίσως στις λεγόμενες παγκόσμιες πόλεις ) αλλά πολλές ευέλικτες ιεραρχίες που εξαρτώνται από την απόδοση των πόλεων σε διαφορετικούς τομείς και δραστηριότητες (CEC, 1992:14) . Δηλαδή από τις εξειδικεύσεις. Επιτυχημένη οικονομία είναι η εξειδικευμένη οικονομία.

Στα πλαίσια αυτής της εξειδίκευσης αναπτύχθηκαν διάφορες έννοιες όπως η ανοικτή πόλη, η δημιουργική πόλη, η έξυπνη πόλη, η βιώσιμη πόλη κά.Δηλαδή η στρατηγικά σχεδιασμένη εξειδίκευση των πόλεων χρησιμοποιείται ως εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της πόλης με στόχο τη βελτίωση της ζωής των πολιτών, την προσέλκυση κεφαλαίων, επιχειρήσεων και εξειδικευμένου προσωπικού.

2. Ο  πρωταγωνιστικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι υποχρέωση των τοπικών αρχών και κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.Το θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα έχει παραχωρήσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μικρότερο αριθμό αρμοδιοτήτων σε σχέση με την Ευρώπη όμως το τελευταίο διάστημα οι αρμοδιότητες έχουν αυξηθεί και μάλλον αργά αλλά σταθερά θα συγκλίνουμε με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα.

Άρα ο ρόλος της Τοπικής αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός για τη χάραξη της στρατηγικής μιας πόλης ή μιας ολόκληρης περιοχής.

Τρεις κύριες φάσεις έχει γνωρίσει μέχρι τώρα η Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά την μεταπολίτευση.

Στην πρώτη φάση οι Δήμαρχοι διεκδικούσαν πόρους και αρμοδιότητες από το κράτος. Σχεδόν δεν διέφεραν από ένα πρόεδρο Εργατικού Κέντρου ή μιας ομοσπονδίας. Είχαμε το πρότυπο του Δημάρχου διεκδικητή.

Στη δεύτερη φάση σταδιακά υπήρξε παραχώρηση αρμοδιοτήτων και πόρων , διαχείριση των Κοινοτικών πλαισίων. Τότε δόθηκε βάρος στις υποδομές και στα Τεχνικά έργα και παρουσιάστηκε το πρότυπο του Δημάρχου Εργολάβου.

Δύο παράγοντες καθορίζουν τις σημερινές προτεραιότητες των Δήμων ( Τρίτη φάση ).

1.Η μείωση των διαθέσιμων πόρων

2.Οι αυξημένες αρμοδιότητες που έχουν συγκεντρώσει μέσω των διοικητικών μεταρρυθμίσεων

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι Δήμαρχοι είναι υποχρεωμένοι να δουλέψουν σε δύο επίπεδα.

Το πρώτο είναι η ορθολογική διαχείριση αρμοδιοτήτων  και πόρων .Δηλαδή :

Α. Να δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην ποιοτική και αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών .Για παράδειγμα :

Επιτυχημένη αποκομιδή και διαχείριση των σκουπιδιών, εύρυθμη λειτουργία  κοινωνικών υπηρεσιών , Παιδικών σταθμών , πολιτιστικών οργανισμών , αθλητικών κέντρων κά , συνέχιση της λειτουργίας του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι» ,ανάπτυξη υπηρεσιών στήριξης του πρωτογενούς τομέα.

Β. Να εκμεταλλεύονται με το καλύτερο δυνατό τρόπο τις σχετικά μικρές Εθνικές και Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις 

Η εστίαση της προσοχής στην παροχή υπηρεσιών ανακουφίζει τους κοινωνικά αδύναμους και δημιουργεί μαζί με την δράση των εθελοντικών οργανώσεων ένα πλέγμα κοινωνικών παροχών και αλληλεγγύης απαραίτητο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης.Αυτά όσο κι αν φαίνονται αυτονόητα , σήμερα δεν είναι.

Αυτή η στόχευση δημιουργεί ένα άλλο μοντέλο Δημάρχου , αυτό του παρόχου υπηρεσιών.

Αυτός ο Δήμαρχος θα θεωρείται επιτυχημένος από την κοινή γνώμη, μετά το πέρας της σημερινής Δημοτικής θητείας.

Το δεύτερο επίπεδο είναι ο σχεδιασμός με βάση τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας μιας περιοχής.Δηλαδή, πέρα από την ορθολογική διαχείριση και την στροφή προς τις υπηρεσίες ο Δήμαρχος πρέπει να ασχοληθεί με την οικοδόμηση της ταυτότητας του τόπου του , επιλέγοντας το πολύ δύο άξονες, στηριζόμενος στη μοναδικότητα των χαρακτηριστικών του και στα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα.Και επί πλέον, παραμερίζοντας τις στρεβλές αντιλήψεις του παρελθόντος , θα δημιουργήσει ένα σύστημα οργάνωσης και προβολής αυτής της ταυτότητας με κύριο στόχο να την πουλάει. Γιατί όταν ένας τόπος πουλάει, αναπτύσσεται η οικονομία και εισπράττουν όλοι. 

“Τα δημοτικά συμβούλια πρέπει να υπερβαίνουν την αποξένωσή τους από την οικονομία και να λειτουργούν σαν μια “επιχειρηματική” μονάδα η οποία κινητοποιεί το ανθρώπινο και υλικό κεφάλαιο μιας περιοχής για να επιτύχουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα σε προστιθέμενη κοινωνική αξία, σε νέο κοινωνικό πλούτο, σε εισοδήματα και απασχόληση, σε ποιότητα ζωής για τους πολίτες τους” (Μ.Ανδρουλάκης, 2006).

Όποιος Δήμαρχος δουλέψει με αυτόν τον τρόπο, θα είναι αυτός που θα ξεχωρίσει και θα τον θυμούνται στο μέλλον.Είναι ο Δήμαρχος Οραματιστής ! 

Στο πλαίσιο που περιγράψαμε παραπάνω , ποια είναι τα αναγκαία βήματα  ενός τόπου που επιλέγει την ενδυνάμωση των ψηφιακών πολιτικών  για να ισχυροποιήσει σε πρώτη φάση  την παροχή υπηρεσιών στους ποικίλους τομείς των αστικών δραστηριοτήτων και σε δεύτερη φάση ο όγκος των υποδομών και των ψηφιακών εφαρμογών να έχει ένα ικανό μέγεθος για να ισχυρισθούμε ότι έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό οικοσύστημα καινοτομίας στους τομείς της πληροφορικής και επικοινωνιών ;

3.Η βάση του αστικού σχεδιασμού

Η αναπτυξιακή πολιτική μιας πόλης θεωρείται ότι στηρίζεται στην αλληλεπίδραση πέντε κρίσιμων παραγόντων ( CEC,1992: 22.Σημαιοφορίδης, 1998: 145).

1.Τον βαθμό διαφοροποίησης της οικονομικής βάσης και την ύπαρξη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

2.Την θεσμική ικανότητα για την χάραξη και την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών.

3.Την ύπαρξη υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας και τοπική διασύνδεση με εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα.

4.Την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και η ποιότητα της αστικής ζωής

5.Ο βαθμός ανάπτυξης ή/και εκσυγχρονισμού των υποδομών μεταφορών και τηλεπικοινωνιών.

4.Τι είναι η έξυπνη πόλη ;

Έξυπνη πόλη είναι η πόλη που χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες για να ικανοποιήσει τους στρατηγικούς και τακτικούς της στόχους  

Σε συντομία αναφέρονται τομείς ψηφιακών παρεμβάσεων.

• Οικονομική ανάπτυξη 

• Εκπαίδευση (ψηφιακές δραστηριότητες σχολείων, σχολικό δίκτυο  …)

• Απασχόληση (εκπαιδευτικές δράσεις,on line αναζήτηση Εργασίας …) 

• Περιβάλλον και ενέργεια (μετρητές κατανάλωσης  …)

• Φροντίδα υγείας (ψηφιακές δράσεις τηλεπρόνοιας και φροντίδας …)

• Ασφάλεια ( Πολιτική προστασία, διαχείριση εκτάκτων αναγκών … )

• Κοινωνική ενσωμάτωση (ΑΜΕΑ, ψηφιακός αναλφαβητισμός …)

• Τουρισμός και πολιτισμός (υπηρεσίες τουρισμού και πολιτισμού … )

• Αστικές μεταφορές (Διαχείριση κυκλοφορίας, πάρκιγκ …)

• Τομέας επικοινωνιών (αύξηση του ρόλου των οπτικών ινών και ασύρματων δικτύων …)

5.Τι πρέπει να κάνουμε ; Πρακτικά βήματα ,πολιτικές και δράσεις για την έξυπνη πόλη στην Ελλάδα.

Οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών αναπτύχτηκαν ραγδαία και επηρέασαν την ζωή των πολιτών , των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων τα τελευταία 30 χρόνια και μάλιστα ιδιαίτερα τα τελευταία 15 με την ευρεία διάδοση του διαδικτύου.Πρώτα επηρέασαν την εσωτερική οργάνωση των Δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών και αργότερα πρόσφεραν την δυνατότητα εξωστρεφούς παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες και τους πελάτες των επιχειρήσεων.

Οι εξελίξεις στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών ακολουθούσαν τις δυνατότητες του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα.Σήμερα δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει στην Ελλάδα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πόλης που ο όγκος των υποδομών και των ψηφιακών λύσεων να της προσδίδει τον χαρακτηρισμό της ψηφιακής πόλης αλλά υπάρχουν τουλάχιστον δύο πόλεις , το Ηράκλειο και τα Τρίκαλα που ο στρατηγικός τους  σχεδιασμός και βήματα που κάνουν στην ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών να χαρακτηρίζονται ως έξυπνες ακόμα και από διεθνείς οργανισμούς όπως το Intelligent Community Forum που εδρεύει στη Νέα Υόρκη. 

Αν λοιπόν σήμερα τα παραδείγματα Ελληνικών πόλεων είναι σχετικά αδύναμα , προκύπτει το ερώτημα με ποια  στρατηγική  θα οικοδομήσουμε την ανταγωνιστική ταυτότητα μιας πόλης που επιθυμεί να ταυτιστεί με την ψηφιακή εποχή ;

Αναλύοντας τις πολιτικές που χρειάζονται θα παρακολουθούμε τις δράσεις της πόλης του Ηρακλείου σαν ένα καλό παράδειγμα οικοδόμησης της ταυτότητας ψηφιακής πόλης, που για τρία συνεχόμενα χρόνια ( 2012, 2013 και 2014) βρίσκεται στη λίστα των 21 έξυπνων πόλεων του κόσμου που εκδίδει το Intelligenh Community Forum.                 

5.1 Η διατύπωση του στρατηγικού στόχου

Η πρώτο βήμα είναι η υποχρέωση διατύπωσης του στρατηγικού στόχου ώστε να οικοδομηθεί η ταυτότητα ψηφιακής πόλης.Ο στόχος αυτός πρέπει να περιγραφεί γραπτά όπως και η ανάληψη της πολιτικής  ευθύνης  της υλοποίησης του.Αυτό εκτός του ότι κάνει τους στόχους γνωστούς , δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να παρακολουθούν την υλοποίησή τους και να συνεισφέρουν στον σχεδιασμό και επανασχεδιασμό των δράσεων.

Σε ποιους άξονες θα βασίζεται ;

Το 2009 κατά την δημιουργία του δικτύου ΙΚΑΡΟΣ,  διαδημοτική συνεργασία των Δήμων της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου, για τις νέες τεχνολογίες είχαμε την διατύπωση των παρακάτω αξόνων για τη συγκρότηση μιας ψηφιακής στρατηγικής των δήμων.Με ελαφρά παραλλαγή της φράσης «Δημοτική αρχή»  με την λέξη «πόλη» (με την έννοια της ολότητας) σχηματίζεται το παρακάτω κείμενο:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι. Υποχρέωση για παροχή ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο και ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων 

Ι.1. Η πόλη παίρνει πρωτοβουλίες ώστε οι Δημότες να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω δημοσίων υποδομών , κατά προτίμηση μέσω ευρυζωνικών υποδομών. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρέπει να δοθεί στη δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Ι.2. Η πόλη λαμβάνει υπόψη της τις ανάγκες των πολιτών και προνοεί για την καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος σε όλες του τις μορφές (γεωγραφικές, ηλικιακές, άτομα με αναπηρία )

Ι.3. Η πόλη παρέχει εγγυήσεις για την ασφάλεια και την μυστικότητα όλων των προσωπικών στοιχείων που υπάρχουν και διακινούνται στα δημόσια πληροφοριακά συστήματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: Υποχρέωση παροχής ψηφιακών υπηρεσιών και περιεχομένου

ΙΙ.1. Η πόλη παράγει ψηφιακό περιεχόμενο αναδεικνύοντας το πολιτιστικό απόθεμα ,προβάλλοντας τα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος και παρουσιάζοντας την ιστορική διαδρομή του χώρου που αντιπροσωπεύει. 

ΙΙ.2. Η πόλη παρέχει στους πολίτες και τις επιχειρήσεις ψηφιακές υπηρεσίες όλων των επιπέδων.

ΙΙ.3. Η πόλη φροντίζει ώστε οι πολιτικές, τα πρότυπα και οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στα πληροφοριακά της συστήματα για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, τις ηλεκτρονικές πληρωμές και την διαχείριση περιεχομένου είναι σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Πλαίσιο διαλειτουργικότητας και Ηλεκτρονικών συναλλαγών.

II.4. Η πόλη οφείλει να συνεργάζεται με τους πολίτες για την διαμόρφωση και υλοποίηση νέων εφαρμογών και υπηρεσιών τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: Υποχρέωση υιοθέτησης ανοικτών προτύπων 

III.1. Η πόλη επιδιώκει την υιοθέτηση ανοικτών προτύπων αποθήκευσης εγγράφων και διακίνησης πληροφορίας στις δημόσιες υπηρεσίες προκειμένου να επιτυγχάνεται ανεξαρτησία από συγκεκριμένους κατασκευαστές λογισμικού, να εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη διατήρηση της πληροφορίας, και να διευκολύνεται η πρόσβαση σε αυτήν.

III.2. Η πόλη στηρίζει την χρήση Ελεύθερου Λογισμικού στις δημόσιες υπηρεσίες, και διερευνά τις δυνατότητες μετάβασης όπου αυτό δεν είναι τεχνικά εύκολο, για την επίτευξη αειφορίας, διαφάνειας και διαλειτουργικότητας στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, αλλά και για την αξιοποίηση του διεθνούς κοινωνικού κεφαλαίου που αντιπροσωπεύει το Ελεύθερο λογισμικό

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV:Υποχρέωση υιοθέτησης πολιτικών πράσινων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών

IV.1. Η πόλη οφείλει να επενδύσει σε πράσινες ΤΠΕ προμηθευόμενη την ανάλογη τεχνολογία, εκπαιδεύοντας τους πολίτες στη χρήση Δημοτικών πράσινων ΤΠΕ , ερευνώντας την θεσμοθέτηση της τηλε-εργασίας και επεκτείνοντας τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

IV.2. Η πόλη οφείλει να προχωρήσει στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για την προστασία του περιβάλλοντος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V:Υποχρέωση διευκόλυνσης της , με ψηφιακό τρόπο , συμμετοχής

V.1. Η πόλη υποχρεούται να εξασφαλίσει το δικαίωμα στον πολίτη να διατυπώνει την γνώμη του χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες, τουλάχιστον στα μεγάλα θέματα, πριν την λήψη αποφάσεων.

V.2. Η πόλη δεσμεύεται να δημοσιεύει τα τελικά κείμενα των αποφάσεων στο διαδίκτυο ώστε να υπάρχει πλήρης ενημέρωση των πολιτών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI: Υποχρέωση για κατάρτιση στη χρήση νέων τεχνολογιών

VI.1. Η πόλη παίρνει πρωτοβουλίες ώστε οι πολίτες να αποκτούν βασικές γνώσεις και δεξιότητες για την αποτελεσματική χρήση των νέων τεχνολογιών ιδιαίτερα εκείνων που χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές των πολιτών με τις Δημόσιες υπηρεσίες.

VI.2. Η πόλη φροντίζει ώστε οι πολίτες να έχουν εξατομικευμένη βοήθεια όταν χρησιμοποιούν δημόσιο εξοπλισμό και εγκαταστάσεις νέων τεχνολογιών

VI.3. Η πόλη δημιουργεί πλατφόρμες ηλεκτρονικής μάθησης, ώστε οι πολίτες να διευκολύνονται στη χρήση δημοσίων ψηφιακών υπηρεσιών και εξοπλισμού.

5.2 Η ανάγκη και η υποχρέωση για συνεργασίες.

Παραπάνω αναφέραμε ότι βασικό ρόλο στη χάραξη των στρατηγικών στόχων της πόλης ή ενός τόπου γενικότερα έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση.  Όμως με δεδομένο ότι οι αρμοδιότητες για σημαντικούς τομείς που καθορίζουν την πορεία ενός τόπου δεν την έχει η Τ.Α αλλά ποικίλοι φορείς όπως το Υπουργείο Πολιτισμού, η ΥΠΑ, ο Οργανισμός Λιμένα κά υπάρχει επιτακτική ανάγκη και υποχρέωση  της συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο.Άρα η στρατηγική επιλογή για οικοδόμηση ταυτότητας ψηφιακής πόλης πρέπει να συναποφασισθεί από το σύνολο των φορέων της πόλης οι οποίοι θα εντάξουν στα επιχειρησιακά τους σχέδια ενέργειες και δράσεις υποστήριξης του στρατηγικού στόχου.

Στο παραπάνω σχήμα αποτυπώνεται η συνεργασία των τοπικών φορέων γύρω από το στρατηγικό σχέδιο με την πολιτική εκπροσώπηση, την κοινωνική διαβούλευση, την Επιστημονική στήριξη, την ομάδα διαμορφωτών της κοινής γνώμης και την εκστρατεία προώθησης του κοινού στόχου.

Στο Ηράκλειο την άνοιξη του 2013 δημιουργήθηκε η επιτροπή «Ηράκλειο: Έξυπνη Πόλη» με εκπροσώπηση και συμμετοχή από τους περισσότερους φορείς της πόλης, όπως τον Δήμο Ηρακλείου, το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Επιμελητήριο Ηρακλείου, το ΤΕΙ Κρήτης, το  Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας  (ΙΤΕ) και το Αστικό ΚΤΕΛ Ηρακλείου.  Σκοπός της επιτροπής είναι να διευκολύνει τη συλλογική διαχείριση των στρατηγικών στόχων της πόλης.

5.3 Τα κύματα αξιοποίησης των τεχνολογιών πληροφορικής και Επικοινωνιών στο αστικό περιβάλλον στην Ελλάδα

Το πρώτο κύμα.

Ουσιαστικά μέχρι την έναρξη του 3ου ΚΠΣ ο Δημόσιος τομέας (πάσης φύσεως οργανισμοί παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες) πέρασε την φάση μηχανοργάνωσης των υπηρεσιών του.

Το δεύτερο κύμα.

Για πρώτη φορά με την ευκαιρία των χρηματοδοτήσεων του 3ου ΚΠΣ σχεδιάζονται εξωστρεφείς υπηρεσίες προς τους πολίτες (Γ.Καλογήρου κά, 2006). Οι διαδικτυακές πύλες των Δήμων και άλλων φορέων αρχίζουν να προσφέρουν υπηρεσίες διαφόρων επιπέδων.

• Υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όπως πληροφόρηση ( για τις διαδικασίες συναλλαγών φορέα-πολίτη, τις δραστηριότητες στις πόλεις, τις ανακοινώσεις , τα έργα και τις πολιτικές πρωτοβουλίες, χρηστικές πληροφορίες για τα ανοικτά βενζινάδικα, φαρμακεία, σινεμά κτλ), δυνατότητα κατεβάσματος αρχείων αιτήσεων αλλά και υπηρεσίες τρίτου επιπέδου (ηλεκτρονική υποβολή αιτήματος) και τετάρτου (ολοκλήρωση της συναλλαγής με ηλεκτρονικό τρόπο όπως είναι οι ηλεκτρονικές πληρωμές).Αναπτύσσονται υπηρεσίες αξιοποίησης των Γεωγραφικών Συστημάτων πληροφοριών. 

• Υπηρεσίες e-Δημοκρατίας όπως συστήματα δημοσιεύσεων και αναζήτησης αποφάσεων οργάνων διοίκησης, διαβουλεύσεων, δημοσιοποίηση δημοπρασιών και προσλήψεων προσωπικού.

• Εμφανίζεται ψηφιακό περιεχόμενο όπως ιστορικά και πολιτιστικά αρχεία, συστήματα αναζητήσεων και ανευρέσεων, ψηφιακές βιβλιοθήκες.

• Δημιουργούνται θεματικές διαδικτυακές πύλες για τον Τουρισμό, τον πολιτισμό , την ιστορία ή τις φυσικές ομορφιές των τόπων.

• Αξιοποιούνται τα κοινωνικά δίκτυα για την επικοινωνία τοπικών αρχών και πολιτών.

• Δημιουργούνται 72 Μητροπολιτικά δίκτυα οπτικών ινών στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας και ασύρματα δίκτυα ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο.

• Ταυτόχρονα ο ιδιωτικός τομέας ισχυροποιεί τις υποδομές και επεκτείνει τις υπηρεσίες του ( κινητή τηλεφωνία ,σταθερή ευρυζωνικότητα, e-πωλήσεις καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών, e-marketing ,Β2Β, κά )

Το χαρακτηριστικό όμως αυτής της περιόδου είναι ότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μένουν στο εσωτερικό  κάθε οργανισμού.Δηλαδή κάθε ένας κοιτάζει το σπίτι του.Ούτε το γείτονα , ούτε τη γειτονιά.

Ώρα για το τρίτο κύμα. 

Για να αναδειχθεί ένας τόπος σε ψηφιακό, ευφυή , intelligent, smart κτλ πρέπει να υπάρχει το κατάλληλο κοινωνικό, οικονομικό περιβάλλον που δημιουργεί τις ανάγκες για καινοτομικές δράσεις με σκοπό είτε οικονομικά αποτελέσματα είτε βέλτιστη παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες.Η ύπαρξη μιας δημιουργικής οικονομίας εκμεταλλεύεται την ύπαρξη Πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων,  εξωτερικών συνεργασιών, ορθολογικής διακυβέρνησης για να ικανοποιήσει τους στόχους της (Ν.Κομνηνός, 2002,2008).Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται τα συνεργατικά clusters και τα περιφερειακά συστήματα καινοτομίας.Όταν αυτές οι ανάγκες υποστηρίζονται από πλήθος υποδομών , προϊόντων και υπηρεσιών  πληροφορικής και επικοινωνιών τότε αυξάνεται η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα και η ικανοποίηση των πολιτών.Έτσι δημιουργείται η ταυτότητα και η εικόνα του ψηφιακού τόπου.

Υποδομές

Η ύπαρξη υποδομών οπτικών ινών σε 70 πόλεις της Ελλάδας πρέπει να αξιοποιηθεί άμεσα. Τόσα χρόνια είναι αχρησιμοποίητες με αποτέλεσμα ανεξέλεγκτες βλάβες. Ήδη πέντε πόλεις στη χώρα λειτουργούν μερικώς τα ΜΑΝ αποδίδοντας υπηρεσίες ΣΥΖΕΥΞΙΣ με δημόσιες υπηρεσίες και σχολεία των πόλεων. Μια από αυτές τις πόλεις είναι το Ηράκλειο που συνδέει τα κτήρια 16 Δημοσίων υπηρεσιών με 5500 υπαλλήλους και πιλοτικά 5 σχολείων ( από συνολικά 60 συνδέσεις σχολείων ) με το ΕΔΕΤ.

Μεγάλη είναι η σημασία δημοτικών ασύρματων δικτύων στις πόλεις.Η πόλη του Ηρακλείου διαθέτει 110 hotspots που τα χρησιμοποιούν περίπου 8500 διαφορετικοί χρήστες τον μήνα τον χειμώνα και 30000 περίπου το μήνα το καλοκαίρι  βοηθούσης και της τουριστικής κίνησης ( στοιχεία 2013).Η ευχή είναι τα δίκτυα που προτίθεται να κατασκευάσει το Υπουργείο μεταφορών να μην ακολουθήσουν την τύχη προηγούμενων έργων που αφέθηκαν στην τύχη τους και έσβησαν άδοξα σπαταλώντας απλά τα χρήματα.

Υπηρεσίες και επιχειρηματικά μοντέλα

Βασικό στοιχείο των επόμενων χρόνων είναι το θέμα της διαχείρισης των τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων που παράγονται, κυκλοφορούν και αποθηκεύονται. Με την πάροδο του χρόνου οι συλλέκτες δεδομένων από το αστικό περιβάλλον θα πολλαπλασιάζονται καθιστώντας το ερώτημα πως αξιοποιούμε αυτά τα δεδομένα στον αστικό σχεδιασμό ,τη βελτίωση της ζωής των πολιτών και ιδιαίτερα των κοινωνικά πιο αδύναμων. 

Αν μας ρωτήσουν τι είναι η Πανεπιστημίου η εύκολη απάντηση είναι οδός. Αν όμως μελετήσουμε λίγο τα δεδομένα θα διαπιστώσουμε ότι στην πραγματικότητα είναι μια πλατφόρμα ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων ( οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών κτλ). Η κάθε δραστηριότητα υλοποιείται πρωτίστως για τον εαυτό της. Αλλά είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι εξαρτάται από τις διπλανές και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει σχετίζονται και με το πλέγμα των σχέσεων  με τις άλλες δραστηριότητες του ιδίου χώρου αλλά και άλλων .

Το ίδιο και το διαδίκτυο του μέλλοντος θα στηρίζεται στη διασύνδεση κάθε είδους αισθητήρων και βασιζόμενο σε κοινά και δημόσια πρωτόκολλα και πρότυπα θα διασυνδέει αντικείμενα , ανθρώπους, χώρους , συσκευές μεταφέροντας την πληροφορία. Μπορούμε να φαντασθούμε την ψηφιακή πόλη σαν μια πλατφόρμα πάνω στην οποία κουμπώνουν οι ψηφιακές εφαρμογές αξιοποιώντας τα δεδομένα από διάφορες πηγές (κυβερνητικές βάσεις δεδομένων, αισθητήρες ενεργειακής μέτρησης κτηρίων, μετρητές συγκοινωνιακού φόρτου κτλ) και αποδίδοντας υπηρεσίες στους πολίτες. Η έκρηξη αυτή της κυκλοφορίας και διαχείρισης της πληροφορίας  θα βοηθήσει την ικανοποίηση στόχων των τοπικών κοινωνιών αλλά θέτει τους θεσμικούς εκπροσώπους της διακυβέρνησης αλλά και τους πολίτες σε τεράστια διλλήματα για την προστασία της ιδιωτικότητας  , των προσωπικών δεδομένων και γενικότερα την αποτροπή της χρήσης των πληροφοριών για τον κοινωνικό έλεγχο της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής των πολιτών.

 Ας εξετάσουμε προς ποια κατεύθυνση αναπτύσσονται οι νέες τεχνολογίες και ποιες νέες κοινωνικές ανάγκες δημιουργούνται ώστε με τον κατάλληλο συνδυασμό να εξυπηρετηθούν στο αστικό περιβάλλον οι ανάγκες των πολιτών.

Σύμφωνα με μελέτες (Institute for the Future.The Rockefeller foundation, 2010)  ,αλλά και τις εκτιμήσεις των ανθρώπων της αγοράς πέντε τεχνολογίες θα σημαδέψουν τα επόμενα χρόνια.

1.Η ευρυζωνική συνδεσιμότητα, 

2.η υπολογιστική του σύννεφου (Cloud), 

3.οι έξυπνες προσωπικές συσκευές, 

4.οι εξελίξεις στις δημόσιες διεπαφές, 

5.ανοικτές υποδομές δεδομένων.

Ταυτόχρονα στη σφαίρα των κοινωνικών διεργασιών παρατηρούνται οι παρακάτω τάσεις:

• Αιτήματα για δημοκρατική και ανοικτή διακυβέρνηση.

• Τμήμα δραστηριοτήτων που μέχρι τώρα ήταν στη σφαίρα του δημοσίου ενδιαφέροντος διεκδικείται από εθελοντικές πρωτοβουλίες πολιτών.

• Απαίτηση μείωσης της επιρροής μεσαζόντων στη σχέση παραγωγών προϊόντων ή υπηρεσιών και τελικών καταναλωτών.

• Πρόσβαση παντού και ψηφιακές υπηρεσίες για την μείωση της φυσικής παρουσίας στα γκισέ. 

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι τοπικοί κυβερνήτες και οι σχεδιαστές της πλατφόρμας της ψηφιακής πόλης πρέπει να απαντήσουν με τον κατάλληλο τρόπο σε προκλήσεις σαν τις παρακάτω:

Η πλατφόρμα ανάπτυξης της ψηφιακής πόλης πρέπει να στηρίζεται σε ανοικτά πρότυπα, με διαλειτουργικότητα των εφαρμογών, με ένα συνδυασμό έτοιμων κλειστών εφαρμογών αλλά και εφαρμογών ανοικτού λογισμικού, τροποποιήσιμου και επαναχρησιμοποιήσιμου , στηριγμένου σε συνεργατικές στρατηγικές σε πλαίσιο διαφάνειας και κοινωνικής ένταξης.

Ο όγκος των δεδομένων και η ποικιλία των τρόπων αξιοποίησης τους θα δώσει την δυνατότητα  να εμφανισθούν διαφορετικά σχέδια ,ανταγωνιστικά μεταξύ τους για το ποιες κατευθύνσεις πρέπει να πάρουν οι έξυπνες πόλεις. Το στοίχημα θα είναι ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Ανοικτά δίκτυα καινοτομίας, προληπτικός σχεδιασμός με ανασχεδιασμό των μοντέλων που δημιουργούν ψηφιακά χάσματα. Γι’αυτό ο Δήμος Ηρακλείου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το σύλλογο καθηγητών Ββάθμιας εκπαίδευσης ίδρυσαν το Κέντρο Ελεύθερου Ανοικτού Λογισμικού για την προώθηση των ανοικτών προτύπων και του Ελευθ.Ανοικτού Λογισμικού.

Τα ανοικτά δεδομένα, το ανοικτό περιεχόμενο , η ανοικτή διακυβέρνηση δημιουργούν πολλαπλασιαστικά αποτελέσμα στο περιβάλλον της πόλης.Δημιουργούν επιχειρηματικότητα, διαφάνεια, συμμετοχή.Ο Δήμος Ηρακλείου ήδη δημοσιοποίησε την πύλη opendata , www.heraklionopencity.gr και υπάρχει σχέδιο ώστε το επόμενο διάστημα να εμπλουτίζεται και να στραφεί προς εικονοποίηση στην παρουσίαση των δεδομένων.

Τα big data επίσης δημιουργούν μια τεράστια ευκαιρία για διευκόλυνση του management ενός τόπου.Οι αισθητήρες μέτρησης, η συλλογή των δεδομένων και η δυνατότητα επεξεργασίας τους ( για παράδειγμα ενεργειακά δεδομένα, περιβαλλοντικά, μετεωρολογικά, κυκλοφοριακά κά )  αποτελούν συστατικά στοιχεία ενός «έξυπνου τόπου».Το Ηράκλειο συμμετέχει στο πρόγραμμα RERUM χρηματοδοτούμενο από το 7ο πλαίσιο που μελετά την ασφάλεια μεταφορά δεδομένων από μετρητές διάσπαρτους στην πόλη και την επεξεργασία τους.

Οι τάσεις στην ανάπτυξη διεπαφών που μειώνουν την ανάγκη γραπτού κειμένου και πληκτρολόγησης χρησιμοποιώντας χειρονομίες και φωνητικές εντολές, θα βοηθήσει τους ανθρώπους με μειωμένες ικανότητες να επικοινωνούν με την συσκευή και τις υπηρεσίες της. 

Μια άλλη τάση που περιγράψαμε παραπάνω ,η αύξηση του ρόλου των φορητών προσωπικών συσκευών υποδεικνύει την ανάγκη του σχεδιασμού ολοένα και περισσότερων εφαρμογών για το κινητό τηλέφωνο ή το tablet.Ήδη στην πόλη του Ηρακλείου το mobile app Heraklion guide είχε αναπτυχθεί με χρηματοδότηση από τον Οργανισμό Λιμένα Ηρακλείου και την διάθεση περιεχομένου από τον Δήμο Ηρακλείου, βρίσκεται σε ανάπτυξη app για virtual ξενάγηση στην πόλη που περιλαμβάνει 40 αξιοθέατα σε τρεις επιλεγμένες διαδρομές περιήγησης.

Και φυσικά υπάρχει η ανάγκη της βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών για να μπορούν να συμμετάσχουν στην κοινωνία της πληροφορίας.

5.4 Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών.Ο από τα κάτω σχεδιασμός

Βασικά στοιχεία της απαίτησης για δημοκρατικότερη διακυβέρνηση αλλά και συμμετοχικής προσέγγισης στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών είναι:

Οι απαιτήσεις των πολιτών και των εθελοντικών οργανώσεων για συμμετοχή στη ζωή της πόλης δημιουργούν νέες υποχρεώσεις. Πολλά δεδομένα που μέχρι τώρα κατείχε και διαχειριζόταν ένας οργανισμός βγαίνουν στη δημόσια σφαίρα. Για παράδειγμα :

Σήμερα ένας πολίτης έχει την δυνατότητα να δηλώσει ένα πρόβλημα ή ένα παράπονο στη διαδικτυακή πύλη του Δήμου και η Δημοτική υπηρεσία να αναλαμβάνει την υποχρέωση να επιλύσει το πρόβλημα. Σκουπίδια σε ένα κοινόχρηστο χώρο ή ανάγκη επισκευών σε μια παιδική χαρά ή αισθητική υποβάθμιση ενός δημόσιου χώρου. Κλασικά , είναι μια υποχρέωση του Δήμου να επιλύσει τα προβλήματα. Όμως σήμερα έχουν δημιουργηθεί σε όλη την Ελλάδα πρωτοβουλίες πολιτών ( Atenistas,Patrinistas, Minoistas κτλ) που  εθελοντικά αναλαμβάνουν την επίλυση τέτοιων θεμάτων. Άρα δεν θα ήταν καλύτερα οι αναφορές προβλημάτων να μην εγκλωβίζονται στο πληροφοριακό σύστημα του Δήμου αλλά να δηλώνονται σε μια ανοικτή στη πρόσβαση πλατφόρμα όπου και οι δημοτικές υπηρεσίες αλλά και οι εθελοντικές οργανώσεις θα ενημερώνονται και θα σχεδιάζουν τις παρεμβάσεις τους ;  

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η δήλωση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα.Στη σημερινή δύσκολη για πολλούς πολίτες οικονομική κατάσταση παρατηρούμε ότι εκτός των δημοσίων και δημοτικών υπηρεσιών δραστηριοποιούνται εθελοντικά ομάδες ή πρόσωπα προσφέροντας τρόφιμα , ρούχα ή χρήματα για την ανακούφιση των αδυνάτων. Άρα μια πλατφόρμα ανοικτή στη πρόσβαση με τις ανάλογες πρόνοιες για προστασία των προσωπικών δεδομένων  για την διαχείριση δημοσιοποίησης κοινωνικών προβλημάτων και επίλυσης τους από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς δεν θα ήταν καλύτερα από ένα κλειστό σύστημα κάθε μεμονωμένου οργανισμού ;

Τέτοιες εφαρμογές που θέτουν στο επίκεντρό τους την δραστηριοποίηση των πολιτών έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στην Ελλάδα, όπως οι εφαρμογές eAsti ( του Δήμου Γλυφάδας ), city of errors, βελτιώνω την πόλη μου ( του εργαστηρίου Urenio του ΑΠΘ ), η πλατφόρμα OpenKorinthos, η πλατφόρμα ΣυνΑθηνά του Δήμου Αθηναίων, η πλατφόρμα Human Grid του  TEDxAthens κά.

Βασικό στοιχείο επίσης των δράσεων «Ηράκλειο : Έξυπνη πόλη» είναι η όσμωση με την κοινωνία των πολιτών για την αξιοποίηση των ιδεών και προτάσεων των τεχνολογικά προχωρημένων συλλογικοτήτων.

Το Μαθητικό Φεστιβάλ ψηφιακής δημιουργίας, το φεστιβάλ commonFest οι ομάδες opencoffee και TEDxHeraklion κά συμβάλλουν με τις δράσεις τους στη δημιουργία smart περιβάλλοντος στη πόλη.Το επόμενο διάστημα θα αναπτυχθεί δράση  crowdsοurcing για την από τα κάτω συνεισφορά ιδεών και προτάσεων των πολιτών για την ανάπτυξη εφαρμογών για φορητές συσκευές.Ήδη στη Θεσσαλονίκη έχει προκηρυχτεί διαγωνισμός με θέμα «Εφαρμογές για τη Θεσσαλονίκη: APPS4Thessaloniki».

5.5 Από την έξυπνη πόλη στις ψηφιακές κοινότητες

Ακόμα, αν σε μια πόλη το μέγεθος της οικονομικής και κοινωνικής ζωής δεν επιτρέπει οικονομίες κλίμακας ο καλλίτερος τρόπος είναι ο περιφερειακός σχεδιασμός για από κοινού αξιοποίηση υποδομών , υπηρεσιών και ανθρώπινου δυναμικού.Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία των τεσσάρων Δημοτικών δικτύων που καλύπτουν όλη την Ελλάδα.

• Το δίκτυο Δήμων Κρήτης και Αιγαίου, 

• το δίκτυο Δυτικής Ελλάδας, 

• το δίκτυο Κεντρικής Ελλάδας και Δυτικής Μακεδονίας και 

• το δίκτυο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Αυτά τα δίκτυα μπορούν να συνεργάζονται με τα πανεπιστήμια και Ερευνητικά ιδρύματα της περιοχής τους για την παροχή υπηρεσιών που θα υπηρετούν τους πολίτες και τις τοπικές εξειδικεύσεις της οικονομίας.

Στην Κρήτη ήδη οι τέσσερεις μεγάλες πόλεις Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Άγιος Νικόλαος έχουμε σχεδιάσει από κοινού ψηφιακές εφαρμογές (διαχείριση κυκλοφορίας, υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ) που θα κατασκευασθούν μια φορά και θα αποδίδονται ως υπηρεσία στους παραπάνω δήμους δηλαδή σε πάνω από το 70% των κατοίκων της Κρήτης.

Υπάρχει ανάγκη αυτά τα δίκτυα να ενεργοποιηθούν. Δυστυχώς στην Ελλάδα μάλλον η μεγαλύτερη καινοτομία είναι οι συνεργασίες.

5.6 Το Branding

Υπάρχουν τρεις βασικές έννοιες που πρέπει να καταλάβουμε, όταν μιλάμε για το branding της πόλης και τη δημιουργία brand . 

Αυτές οι έννοιες είναι (Juan Carlos Belloso) :

• η ταυτότητα της πόλης (city identity) , 

• η εικόνα της πόλης (city image) και 

• η τοποθέτηση στην ανταγωνιστική αγορά (city positioning) .

Η ταυτότητα της πόλης αναλύει τι πραγματικά είναι μια πόλη, στην ουσία δηλαδή την πραγματικότητα του τόπου. Έχει να κάνει με το μοναδικό σύνολο των ιδιοτήτων και των αξιών που καθορίζουν και χαρακτηρίζουν την πόλη και τι την διαφοροποιούν από τα άλλα μέρη, με τα περισσότερα από αυτά να συνδέονται με μοναδικά φυσικά, πολιτιστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά. Επιπλέον έχει να κάνει και με τις αξίες που είναι συνήθως οι πιο σημαντικές πτυχές για τη διαφοροποίηση των πόλεων. 

Η εικόνα αναφέρεται στο πώς η πόλη φαίνεται ή γίνετε αντιληπτή από την «αγορά» και το κοινό, και στο τι σκέπτονται οι άνθρωποι για μια συγκεκριμένη πόλη ή χώρα.

Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο αυτών εννοιών δεδομένου ότι υπάρχει συνήθως ένα χάσμα μεταξύ της ταυτότητας της πόλης (η πραγματικότητα του τόπου) και της εικόνας της πόλης (η αντίληψη που έχουμε ή που υπάρχει γύρω από αυτό το μέρος), η οποία συνήθως τείνει να είναι αρνητικός παράγοντας αφού η εικόνα της πόλης είναι συχνά πίσω από την πραγματικότητα του τόπου, που οφείλεται είτε στην έλλειψη γνώσης σχετικά με τον τόπο ή σε κλισέ και στερεότυπα που συνδέονται με αυτό, ή στο χρόνο, μιας και η πραγματικότητα μιας πόλης μπορεί να αλλάξει γρήγορα κατά την πάροδο του χρόνου, ενώ η αλλαγή στην εικόνα ή στην αντίληψη σχετικά με αυτό το μέρος μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο.

Η έννοια της τοποθέτησης στην ανταγωνιστική αγορά , της πόλης, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται στην μοναδική, διαφοροποιημένη, σχετική και αξιόπιστη πρόταση αξίας (υπόσχεσης του brand name) ότι η πόλη κάνει ή προσφέρει αυτό που υπόσχεται στις διαφορετικές ομάδες-στόχους της, που την καθιστά ένα ελκυστικό μέρος για να ζήσεις, να επισκεφθείς, να σπουδάσεις, να εργάζεσαι ή να ζήσεις γι 'αυτούς.

Είναι σημαντικό για τις Ελληνικές πόλεις να συνειδητοποιήσουν την αξία του citybranding και ειδικά στον τομέα των έξυπνων πόλεων.

Το Ηράκλειο έχει καταβάλει πολύ προσπάθεια στον τομέα αυτό, χρειάζονται βέβαια ακόμα πολλά βήματα.Ήδη όπως εχουμε αναφέρει βρίσκεται σε ανταγωνιστικές διεθνείς λίστες ενώ ισχυρή βοήθεια σε αυτό δίνει η ιστοσελίδα www.citybranding.gr

Ποιά , λοιπόν , είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία του τρίτου κύματος που αναφέραμε παραπάνω ;

Είναι ότι τώρα ξεφεύγουμε από τον σχεδιασμό ενός μεμονωμένου οργανισμού ( ψηφιακός δήμος, ψηφιακό νοσοκομείο, ψηφιακό επιμελητήριο) και ο σχεδιασμός μας αφορά όλη την πόλη ή ένα ολόκληρο τόπο.Ο σχεδιασμός συνοδεύεται από συνεργασίες δημόσιου, επιχειρήσεων , ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων και εθελοντικών οργανώσεων. Πολλά δεδομένα βγαίνουν έξω από τους οργανισμούς  στο ανοικτό περιβάλλον , διαλειτουργούν  και παράγουν καινούργιες πληροφορίες.

Συμπερασματικά όλοι λαμβάνουν υπόψη όλους ,στα πλαίσια μιας ανοικτής δημοκρατικής διακυβέρνησης με συμμετοχικά χαρακτηριστικά και πρόνοιες για τους κοινωνικά αδύναμους.

6.Συμπεράσματα :

Επιτυχημένες οικονομίες είναι οι εξειδικευμένες οικονομίες.Η εξειδίκευση δημιουργεί την ταυτότητα. Στα καλά παραδείγματα η δημιουργία ταυτότητας είναι αποτέλεσμα στρατηγικών σχεδιασμών των φορέων ενός τόπου και έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα.

Σήμερα η κοινωνία και η οικονομία της γνώσης , αναδεικνύουν ένα νέο είδος ταυτότητας τόπων.Την smart.Οι τόποι που επιτυχημένα υιοθετούν το όραμα του smart έχουν συνήθως ισχυρό οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και ευρυζωνικές υποδομές.Δημιουργούν με αυτό τον τρόπο ένα αποτελεσματικό οικοσύστημα γνώσης και καινοτομίας , με επίδραση σε όλους τους τομείς της ζωής των πολιτών τους. 

*Ο Κ.Μοχιανάκης είναι προϊστάμενος πληροφορικής και επικοινωνιών του Δήμου Ηρακλείου, μέλος της επιτροπής Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της ΚΕΔΕ και του Περιφερειακού συμβουλίου καινοτομίας της περιφ. Κρήτης

Βιβλιογραφία :

• Άσπα Γοσποδίνη.Χωρικές πολιτικές για το σχεδιασμό, την ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη των Ελληνικών πόλεων

• Ανδρουλάκης Μ.Παλιές και νέες προκλήσεις για την πόλη.ΙΣΤΑΜΕ.Μάρτιος 2006.

• Καλογήρου Γ, Καρούνος Θ, κά .Δήμοι στην κοινωνία της Πληροφορίας.Ένας οδικός χάρτης για το πέρασμα των Δήμων και Κοινοτήτων της χώρας στη νέα εποχή.Έκδοση ΚΕΔΚΕ.Αθήνα 2006

• Κομνηνός Ν. Intelligent Cities.Innovation, Knowledge Systems and Digital Spaces.Published April 4th 2002

• Κομνηνός Ν..Intelligent Cities and Globalisation of Innovation Networks.Published 17th July 2008

• Bασικά συμπεράσματα του διεθνούς Συνεδρίου της ΚΕΔΚΕ για την «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και Επικοινωνιών για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και την Τοπική Ανάπτυξη». Ομάδα για την Τεχνολογική, Οικονομική και Στρατηγική Ανάλυση της Κοινωνίας της Πληροφορίας» του Εργαστήριο Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

• Καταστατικός Χάρτης υποχρεώσεων των Δημοτικών Αρχών έναντι των πολιτών στην "Κοινωνία της γνώσης".ΙΚΑΡΟΣ.Διαδημοτικό δίκτυο συνεργασίας Δήμων Κρήτης και νησιών του Αιγαίου για την πληροφορική και τις επικοινωνίες.

• Sicco van Gelder Successful Place Branding. How to improve the chances of successfully developing and implementing a place brand strategy . 26 May 2008

• Sicco van Gelder Place 2.0 2 June 2008

• Millard.J.Regional development and cohesion in the European Information Society

• A planet of civic laboratories.The future of cities, information, and inclusion.Institute for the Future.The Rockefeller foundation.

• "A Shared Vision on City Branding in Europe". http://eurocities.eu/eurocities/publications/A-Shared-Vision-on-City-Branding-in-Europe-WSPO-8PLFNF.Μελέτη ομάδας εργασίας 40 πόλεων που συμμετέχουν στο δίκτυο  Eurocities.2010

Διαδίκτυο :

1.www.citybranding.gr

2.www.ikarosnetwork.gr

3.www.infostrag.gr

4.www.urenio.org

5.www.intelligentcommunity.org

6.www.ifitt.org

7.www.eurocities.eu

8.www.heraklion.gr

9.www.e-trikala.gr

10.www.citymayors.com.

11.www.thecity2.org

12.www.cityoferrors.com/el

13. http://www.humangrid.gr