Η ευρωπαϊκή βάρκα

Του Ηλία Σιακαντάρη, Καθημερινή, 12.9.13

«Δεν μπορείς να είσαι με κάποιον στην ίδια βάρκα που βουλιάζει και να τον κατηγορείς ότι μπάζει η δική του μεριά», είπε στην ετήσια ομιλία του για την κατάσταση στην Ενωση ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ζοζέ Μπαρόζο. (Σοφή μεταφορά – θα είχε ίσως μεγαλύτερη επιρροή στη δημόσια σφαίρα εάν προερχόταν από σοφό πολιτικό. Αλλά το είδος ευδοκιμεί πια στην Ευρώπη όσο οι γιγάντιες σουπιές στη Μεσόγειο.) Το πρόβλημα στην αποστροφή Μπαρόζο είναι ότι οι τρύπες πλέον δεν αφορούν μία μεριά της βάρκας. Την Τετάρτη, φερ’ ειπείν, άνοιξαν τουλάχιστον τρεις-τέσσερις «νέες»:

***

Η Γαλλία ανακοίνωσε πως δεν θα πετύχει το 2014 την ανάπτυξη που εκτιμούσε: 0,9% αντί για 1,4%. Το έλλειμμα, που θα έπρεπε να ήταν ήδη μικρότερο του 3%, θα παραμείνει πεισματικά πάνω από το ευρω-πλαφόν και το 2014, στο 3,6%. Η Πορτογαλία προετοιμάζει τη δική της ομολογία: Ο στόχος για το έλλειμμα είναι ανέφικτος, ζητάει ανοιχτά από την τρόικα νέο επιεικέστερο στόχο: στο 4,5% αντί 4%. Στον πυρήνα, η Γερμανία δοκιμάζει τη γεύση των ακριβότερων δανεικών της διετίας: Στο 2,06% το κόστος δεκαετούς δανεισμού την Τετάρτη, από 1,8% τον Δεκαπενταύγουστο. Την ίδια ώρα, η Ιταλία ξεπερνά την Ισπανία ως πιθανή εστία κρίσης εμπιστοσύνης των αγορών, όμηρος της –διακοπείσας προσωρινά– διαδικασίας άρσης της ασυλίας Μπερλουσκόνι. Η Ρώμη αμύνεται, αναζητώντας περισσότερα δανεικά φέτος. Αλλά ο δανειστής, όταν μυρίζεται ανάγκη, σπάνια κάνει σκόντο…

***

Ιταλοί μεγαλομανείς εραστές, αναποτελεσματικοί Γάλλοι, Καταλανοί αυτονομιστές, Ευρωπαίοι (γενικώς) αρνητές του ευρώ, μια στεγαστική αγορά που κρατιέται από μια κλωστή σε Ολλανδία και αλλού, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που εργάζονται σε δουλειές που τα προηγούμενα χρόνια θα ονομάζονταν απλώς «θελήματα»... οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωζώνη είναι πολλές. Και η χαοτική, «στο-παρά-ένα» αντιμετώπιση όσων προβλημάτων φτάνουν στο απροχώρητο με ένα «λαγό» που βγαίνει από το «καπέλο» ενός μεταμεσονύκτιου Eurogroup, δεν περνάει πια. Γίνεται όλο και πιο δύσκολη η μετάθεση προβλημάτων με χρήση καθυστερήσεων ή πυροτεχνημάτων. Μήνες και σύνοδοι καταναλώθηκαν για ένα φόρο επί όλων των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, που θα συγκέντρωνε έσοδα για κάλυψη τραπεζικών αναγκών. Ωσπου η ίδια η νομική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σκότωσε αθόρυβα την ιδέα με μια γνωμοδότηση περί αντισυνταγματικότητας, δικαιώνοντας τη Μ. Βρετανία. Το πυροτέχνημα έκανε τον κύκλο ζωής του κι έσβησε, όπως τα ευρωομόλογα νωρίτερα. Η πρόταση θα χαθεί στη ζώνη του λυκόφωτος για να επανέλθει ηπιότερη, με πιο διακριτικό περιτύλιγμα – αλλά και μικρότερη αποτελεσματικότητα. Τα μεγάλα λόγια και οι σοφές μεταφορές δεν αρκούν αν δεν συνοδεύονται από αξιόπιστες πρωτοβουλίες.

***

Η Τραπεζική Ενωση είναι η επόμενη στη λίστα «To Do» της ηπείρου: Δεν υπάρχει πολυτέλεια να αποτελέσει άλλο ένα πυροτέχνημα – αν η Ε.Ε. θέλει να κερδίσει παράταση ζωής. Ο Μπαρόζο ζήτησε επιτάχυνση και συναίνεση. Αναφέρθηκε στον εφησυχασμό και στην πολιτική αστάθεια ως το μεγαλύτερο ρίσκο για την Ευρωζώνη. Ζήτησε τη συστράτευση των Ευρωπαίων πολιτικών στη «διαφήμιση» του ευρωπαϊκού οράματος. Μιλάει από (φοβισμένης) καρδιάς: Οι ευρωεκλογές πλησιάζουν. Και οι ψήφοι –αν δεν βγάλουν κάτι αισιόδοξο– δεν «ζυμώνονται» όπως οι δείκτες λιανικής ή απασχόλησης. Αλλά ο Μπαρόζο παραβλέπει κάτι. Δεν αρκεί οι Βρυξέλλες να δίνουν σύνθημα εφόδου στο πολιτικό προσωπικό των χωρών–μελών: οφείλουν να του εξασφαλίζουν επίσης στρατηγική και πυρομαχικά. Η Ε.Ε. πλησιάζει το πιο κρίσιμο σταυροδρόμι για τη δημοκρατική νομιμοποίησή της. Ως την επόμενη ομιλία για την κατάσταση της Ενωσης, οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι θα έχουν γίνει για λίγο πιο τρομακτικοί για τους Ευρωπαίους πολιτικούς από ό,τι οι διεθνείς επενδυτές. Καμιά φορά, ο φόβος είναι βοηθός.