Ο ελληνικός καπιταλισμός σκότωσε το φίδι

Του Λεωνίδα Καστανά, www.metarithmisi.gr, 30.9.13

Όπως γράφει και ο φίλος μου ο Γιάννης οLLS “ο ελληνικός καπιταλισμός δεν είναι τόσο «πτωχοπροδρομικός» όσο θέλει και ο ίδιος να δείχνει, έχει δε πολλές φορές διασωθεί με στροφή στα «δεξιά» αλλά άλλες τόσες έχει αιφνιδιάσει με στροφή στα «αριστερά», δηλαδή από εκεί πού δεν τον περιμένεις". Ο ελληνικός καπιταλισμός ανέχθηκε μια εγκληματική οργάνωση να καμώνεται το κοινοβουλευτικό κόμμα. Ανέχθηκε τα κυνηγητά των μειονοτήτων, τα ρατσιστικά κηρύγματα, και τις διανομές τροφίμων μόνο για Έλληνες. Επέτρεψε στα ΜΜΕ να τη μπιζάρουν και να την νομιμοποιούν ως μέλος του πολιτικού συστήματος. Έκλεισε τα μάτια στο νταβατζιλίκι, στην προστασία της νύχτας, στο παραεμπόριο. Σφύριζε αδιάφορα όταν την είδε να διεισδύει στους κόλπους των Σωμάτων Ασφαλείας. Νόμισε ότι μπορεί να την διαχειριστεί. Γιατί η αντισυστημικότητα που εξέπεμπε του φαίνονταν οικεία και ακίνδυνη για τον ίδιο. Αναζήτησε τρόπους να την εντάξει, να την χρησιμοποιήσει, να καρπωθεί οφέλη από τη δράση της. Ήδη κάποιοι ψέλλιζαν πιθανές πολιτικές συνεργασίες. Η θεωρία των δύο ισότιμων άκρων έβαζε το Απόλυτο Κακό στη ζυγαριά και αυτομάτως το σχετικοποιούσε.

Όταν το πράγμα άρχισε χοντραίνει, στην αρχική ανοχή και περίσκεψη προστέθηκαν άλλα διλήμματα. Η ΧΑ δεν μάζευε απλά δεξιούς αντιμνημονιακούς, απολίτικους, ηλίθιους, λούμπεν στοιχεία που ήθελαν να τιμωρήσουν τις συστημικές δυνάμεις για την οικονομική δυσπραγία τους. Δεν προσέλκυε απλά εθνικιστές, ρατσιστές, έμφοβους λόγω του μεταναστευτικού ρεύματος, εραστές του «ελληνικού κάλους». Η ΧΑ διαμόρφωνε την ελληνική φασιστική ιδεολογία. Έδινε φωνή στον άμορφο ελληνικό φασισμό που προϋπήρχε και λίμναζε σε όλα τα κόμματα, αλλά κυρίως στη Δεξιά, ως γέννημα και θρέμμα των πιο σκοτεινών χαρακτηριστικών της ελληνικής κοινωνίας. Του διάχυτου αντικοινοβουλευτισμού, της ανομίας, της προσοδοθηρίας, των κατακερματισμένων συμφερόντων, του μεσιανισμού,  της διχαστικής ρητορικής, του συντεχνιασμού, του απομονωτικού εθνικισμού. Χαρακτηριστικά που ο ίδιος ο ελληνικός καπιταλισμός και οι πολιτικές του ελίτ καλλιέργησαν συστηματικά και ανέδειξαν, άλλα ως ύψιστες εθνικές αξίες και άλλα ως μέσα καθημερινής επιβίωσης.

Μόνο που η καθολική κρίση και τα μνημόνια αναγκάζουν τον ελληνικό καπιταλισμό να αλλάξει πορεία αν θέλει να επιβιώσει και να αναπτυχθεί. Τον αναγκάζουν να μπει σε μια ρότα εκσυγχρονισμού και εξευρωπαϊσμού. Και μαζί του αναγκάζουν και τις πολιτικές ελίτ να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Το πρώτο θύμα αυτής της στροφής είναι η ΧΑ.

Η ανοχή του ελληνικού καπιταλισμού απέναντι στη ΧΑ τη βοήθησε να διεισδύσει βαθύτερα στην ελληνική κοινωνία και στο κράτος. Να ανεβάσει τα εκλογικά της ποσοστά  και να πιστέψει ότι είναι πολύ μεγάλη για να τη «σκοτώσουν». Νόμισε ότι η πολιτική δύναμη θα της επέτρεπε να διαπραγματευτεί μια ιδιότυπη ασυλία που θα την άφηνε ελεύθερη να δρα down by low και να ρυθμίζει ανενόχλητη τις οικονομικές της δραστηριότητες. Κάτι σαν τη Μαφία. Η ΧΑ φιλοδοξούσε να γίνει η ελληνική μαφία με άμεση πολιτική εκπροσώπηση και όχι έμμεση όπως γίνεται στην Ιταλία ή στη Ρωσία και παλιότερα στις ΗΠΑ. Ο ελληνικός καπιταλισμός ταλαντεύτηκε μπροστά σ’ αυτό το εγκληματικό - οικονομικό project. Η ταλάντευση εμφανίστηκε ως φόβος μιας πιθανής  δημοσκοπικής έκρηξης που θα συνόδευε τα κατασταλτικά μέτρα εναντίον της.  Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να την προσεταιριστεί, να την χρησιμοποιήσει στις μη συστημικές και παράνομες εμπορικές δραστηριότητες. Αλλά αυτό θα ήταν μια διευρυμένη αναπαραγωγή του υπάρχοντος ελληνικού καπιταλιστικού μοντέλου, που ήδη πνέει τα λοίσθια.

Η Ελλάδα αν θέλει να σωθεί δεν πρέπει απλά να διευρύνει την παραγωγική της βάση, αλλά και να την αλλάξει με τη καθοδήγηση των δανειστών. Η τρόικα δεν αστειεύεται και οι εγχώριες ελίτ την έχουν ανάγκη. Έτσι μοιραία, ο ελληνικός καπιταλισμός έβαλε μπροστά το σχέδιο καταστροφής της ΧΑ. Ο φόνος του Παύλου Φύσσα προσέφερε το κατάλληλο timing, αλλά οι αποφάσεις είχαν ήδη ληφθεί. Το αποδεικνύει η μεθοδική προεργασία. Η ΧΑ μεθυσμένη από την πρόσκαιρη ισχύ νόμισε ότι μπορούσε να μεταφέρει τον πόλεμο στο δρόμο, στην Αστυνομία, στους Εφέδρους, να διατυπώσει απειλές ακόμα και για τη Δημοκρατία. Η περίσκεψη των ελίτ την αποθράσυνε, αλλά ο στόχος της ήταν πάντοτε μια γενναία μερίδα του παράνομου εμπορίου παντός είδους. Η κατάληξη αυτής της διαδρομής είναι αυτά που ζούμε σήμερα.

Η κίνηση των εγχώριων ελίτ, πάντα σε συνεργασία με τις Ευρωπαϊκές, σηματοδοτεί την αλλαγή πορείας του ελληνικού καπιταλισμού. Προφανώς και ο τουρισμός ή οι ξένες επενδύσεις δεν θα μπορούσαν να ελπίζουν σε καλύτερες μέρες με ξύλο και φόνους on the road. Αλλά ούτε και με κατειλημμένα σχολεία ή πανεπιστήμια, ούτε με εμπρησμούς μπαχαλάκηδων ή τρομοκρατικές δράσεις. ¨Όλα αυτά τα οικεία χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας θα μπουν άμεσα στο στόχαστρο των Αρχών και θα γίνει απόπειρα να κατασταλούν. Οι αντισυστημικές φωνές που προσπάθησαν να μετατοπίσουν το ζήτημα στο «φασισμό της εξουσίας» και να απαλλάξουν τη ΧΑ, αν και κατάπτυστες, δεν είναι άστοχες, έστω και αν φαντάζουν εξωφρενικές. Απλά βλέπουν το μέλλον και διαισθάνονται ότι  η θέση της «επαναστατικής Αριστεράς» θα γίνει δυσχερέστερη. Ο ελληνικός καπιταλισμός έστριψε αριστερά με τη συντριβή της ΧΑ, αλλά τόχει στο πρόγραμμα να στρίψει και δεξιά. Δεν θα επιτρέψει σε άλλες Κερατέες και άλλες Σκουριές να του καθορίζουν την επενδυτική πολιτική. Στην όποια συντεχνία να του ρυθμίζει τη διοικητική μεταρρύθμιση. Η αναμενόμενη αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τους Διεθνείς Οίκους θα συνοδευτεί με ανάλογες πολιτικές δράσεις εμπέδωσης της νομοκρατίας. Ο ελληνικός καπιταλισμός αντεπιτίθεται μέσω της ισχυροποίησης της αστικής Δημοκρατίας. Δεν θα εκσυγχρονιστεί μονομιάς αλλά θα δώσει τη μάχη τόσο με τις φίλιες όσο και τις αντίπαλες δυνάμεις.  Στην επίθεση αυτή η παρωχημένη Αριστερά της μεταπολίτευσης δεν έχει καμιά απάντηση. Θα υπερασπιστεί τις καταλήψεις, δηλαδή την παράγκα του Καραγκιόζη, διατυπώνοντας ριζοσπαστικά φληναφήματα. Τα εκλογικά οφέλη του Σαμαρά δεν έχουν και τόση σημασία, όσο η πολιτική του ηγεμονία στο επίδικο που είναι η οικονομική ανάταξη της χώρας.

Αν υπάρχει μια ελπίδα απάντησης στις επιλογές των δεξιών ελίτ, αυτή βρίσκεται στα σωθικά της σοσιαλδημοκρατίας. Μόνο που και αυτή πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να βρει και να αναδείξει νέες φωνές. Είναι προς το παρόν λίγες αλλά υπάρχουν. Αλλά και τα παλαιό πολιτικό προσωπικό της κεντροαριστεράς μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, αρκεί βέβαια να απεκδυθεί τον πελατειακό - κρατικιστικό μανδύα και να ενστερνιστεί φιλελεύθερες και αριστερές πολιτικές ιδέες. Δεν είναι τυχαίο ότι το γερασμένο δυναμικό της Ανανεωτικής Αριστεράς αρνείται ακόμα και τη συμμετοχή στις συζητήσεις που δρομολογούνται. Πράττει σοφά γιατί το οδηγεί το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Διαβλέπει και αυτό το δικό του πολιτικό τέλος. Και δεν έχει άδικο.

Η ανάπηρη, συστημική, αστική, αλλά πάντα Δημοκρατία μας σήμερα είναι πιο δυνατή. Πάμε γι άλλα, είναι φανερό. Να ζήσουμε, να τα απολαύσουμε και νάμαστε πάντοτε εκεί όπου συμβαίνει.  Ζούμε σε ενδιαφέρονται καιρούς.

Ο Λεωνίδας Καστανάς είναι εκπαιδευτικός και ο διαχειριστής του blog «μη μαδάς τη μαργαρίτα»