Το γερμανικό μοντέλο και ο ευρωπαϊκός Νότος

Του Κώστας Καλλίτση, Καθημερινή, 4.8.13

Οι σχολές κατάρτισης του ΟΑΕΔ είχαν εγκαινιαστεί στις αρχές της 10ετίας του 1960 κατόπιν ειδικής συμφωνίας με τη γερμανική κυβέρνηση, για να προετοιμάζουν τους Ελληνες που σκόπευαν να μεταναστεύσουν στη Γερμανία. Σήμερα, κάτι ανάλογο με εκείνες τις σχολές του ΟΑΕΔ δεν χρειάζεται. Τα ελληνόπουλα όπως και τα περισσότερα παιδιά του ευρωπαϊκού Νότου έχουν κάνει καλές σπουδές, είναι μορφωμένα και καταρτισμένα. Ο Βορράς, λοιπόν, μπορεί να εισάγει έτοιμους, νέους και μορφωμένους μετανάστες από τον νότο. Οπερ συμβαίνει. Σύμφωνα με τα επίσημα γερμανικά στοιχεία, την 3ετία 2010-2012 αυξήθηκε η μετανάστευση στη Γερμανία από την Ελλάδα 306%, από την Ιταλία 121%, την Ισπανία 225% και από την Πορτογαλία 115%. Το 40% ήταν κάτω των 25 ετών. Η τάση ενισχύεται. Ηδη, η γερμανική κυβέρνηση συνεργάζεται με την πορτογαλική και την ισπανική για να διευκολυνθεί η μετανάστευση προς τη Γερμανία. Η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή (αυτή η virtual ηγέτιδα...) εργάζεται ώστε οι σχετικές διαδικασίες να υπερβούν τις δυσχέρειες των διμερών συμφωνιών και με ρυθμίσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, να ενισχυθεί περαιτέρω η λεγόμενη «κινητικότητα της εργασίας».

Οπως έλεγε μια μεγάλη κυρία της επιστήμης της πολιτικής οικονομίας, η Τζόαν Ρόμπινσον, χειρότερο από το να σε εκμεταλλεύονται είναι να μην θέλει κανείς να σε εκμεταλλευτεί - να είσαι άνεργος. Τα παιδιά του Νότου, αναζητούν στη μετανάστευση τη δυνατότητα να ζήσουν και να δημιουργήσουν – και, ευτυχώς, πολλά τη βρίσκουν. Βεβαίως, ο Νότος στερείται μέρος του πιο ελπιδοφόρου δυναμικού του – η πιο άμεση παρενέργεια θα είναι η κατάρρευση των ασφαλιστικών Ταμείων. Στη δε Γερμανία, η μαζική εισαγωγή μεταναστών εξουδετερώνει εν τη γενέσει τους τις πιέσεις για αυξήσεις μισθών, πιέσεις που διαφορετικά θα καθιστούσαν αναπόφευκτες μεγάλες μεταρρυθμίσεις και σημαντικές αλλαγές συσχετισμών ισχύος στο σύστημα της γερμανικής οικονομίας.

Το γερμανικό μοντέλο -γράφει ένας σοβαρός συντηρητικός οικονομολόγος, ο Daniel Gros- δεν είναι μοντέλο μεταρρυθμίσεων, αντιθέτως: Επί μια 10ετία -γράφει- η Γερμανία αποφεύγει να κάνει τις ώριμες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται στο πιστωτικό της σύστημα και στον ευρύτατο τομέα των υπηρεσιών, που θα ήταν αναγκαίες για να επιτύχει μια αισθητή βελτίωση της συνολικής παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της. Το μόνο που έκανε, είναι η «ελαστικοποίηση» της αγοράς εργασίας, κυρίως στον εκτεθειμένο στον διεθνή ανταγωνισμό τομέα της βιομηχανίας της. Η ανταγωνιστικότητα της χώρας σώζεται επειδή από το 1999 έως το 2007 συμπιέστηκε το «κόστος εργασίας» και περικόπηκαν οι δημόσιες δαπάνες, μέσω μιας μακράς και επίμονης διαδικασίας βαριάς εσωτερικής υποτίμησης.

Αυτό δεν έχει συνέπειες μόνο για τον κόσμο της εργασίας στη Γερμανία αλλά και για όλη την Ευρώπη. Η λιτότητα στον Νότο εντείνει αφόρητα τις ασυμμετρίες και την ύφεση σε ολόκληρη την Ευρώπη, επειδή δεν συνδυάζεται με αύξηση της δαπάνης στον Βορρά – που θα ήταν εφικτή και (συμφωνούν κάθε σχολής και πολιτικής κατεύθυνσης οικονομολόγοι…) αναγκαία, στο πλαίσιο της δημοσιονομικής ισορροπίας, δηλαδή, με διατήρηση σταθερών των ελλειμμάτων του Βορρά ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αλλά τα εκεί κυρίαρχα μπλοκ εξουσίας (σε κοινό μέτωπο) εμμένουν στα μηδενικά ελλείμματα (Γερμανία) ή, ακόμη, μειώνουν περαιτέρω τη συνολική εθνική δαπάνη τους, επιβάλλοντας νέα μέτρα λιτότητας στον κόσμο της εργασίας (Βέλγιο, Ολλανδία, Φινλανδία, Αυστρία). Αυτή η πολιτική δεν θα ανατραπεί στις 23 Σεπτεμβρίου.

Αποτέλεσμα είναι να βαθαίνει η ύφεση. Η συνοχή, κάποτε η κινητήρια δύναμη, η καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εκτοπίζεται από τη διεύρυνση των ανισοτήτων. Η μείωση του μοναδιαίου «εργατικού κόστους» και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, αντί να γίνεται μέσα από τη βελτίωση της παραγωγικότητας με καινοτομία, νέες τεχνολογίες και με «ακριβή εργασία» ώστε να είναι βιώσιμη στον έντονα ανταγωνιστικό κόσμο, γίνεται με τη βίαιη υποτίμηση της εργασίας. Και οι (διχασμένες) χώρες του Νότου συνθλίβονται σε φαύλο κύκλο ανταγωνιστικής λιτότητας, με τις παραγωγικές δομές τους να τσακίζουν και τις ίδιες να στεγνώνουν από κεφάλαια.

Δείτε τη διαρκή εξασθένηση της χώρας μας. Δώδεκα μήνες μετά τις τελευταίες εκλογές και με πολυδιαφημισμένα success stories, η βιομηχανική παραγωγή είναι μικρότερη κατά 1,8%, η οικοδομική δραστηριότητα κατά 54%, υγιείς και μεγάλες επιχειρήσεις κλείνουν ή απειλούνται με λουκέτο λόγω έλλειψης ρευστότητας, η λαϊκή κατανάλωση έχει συρρικνωθεί περαιτέρω κατά 12,9%, το ΑΕΠ από 194 δισ. πέρσι θα συρρικνωθεί στα 184 δισ. ευρώ φέτος, το δημόσιο χρέος έχει σκαρφαλώσει στα 318 δισ. ευρώ. Πριν από δώδεκα μήνες, οι άνεργοι ήταν λιγότεροι κατά 220.000. Σήμερα, η ανεργία είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Και, αν συνεχιστεί η σημερινή καταστροφική πολιτική, η ανεργία δεν θα απορροφηθεί παρά διά της μετανάστευσης…