ΡΟΜΠΕΡΤ ΑΠΦΕΛ: Ποιος είναι ο άνθρωπος πίσω από την πρόταση της Κ136 για την ΕΥΑΘ

Της Σοφίας Χριστοφορίδου, Μακεδονία, 12.5.13

Έχει ως πρότυπό του τους αρχαίους Έλληνες και τη Θάτσερ, διευθύνει την εταιρεία χρηματοοικονομικής επικοινωνίας BondCom (που ανέλαβε να οργανώσει το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων) και έχει βάλει στόχο να περάσει η διαχείριση του νερού της Θεσσαλονίκης στα χέρια των πολιτών.

Ο κ. Ρόμπερτ Άπφελ είναι ο άνθρωπος πίσω από την πρόταση που κατέθεσε στο Ταμείο για την Αξιοποίηση της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) η Ένωση Πολιτών για το Νερό, με στόχο την εξαγορά του 51% της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ). Μπορεί το πείραμα «κολεκτιβοποίησης» μιας ΑΕ να πετύχει; Ο ίδιος είναι απόλυτα βέβαιος γι’ αυτό -όπως υποστηρίζει, μιλώντας στη «ΜτΚ».

Πριν από σχεδόν δύο χρόνια, μέσα από τις συγκεντρώσεις των «Αγανακτισμένων» στον Λευκό Πύργο, σχηματίστηκε η «Κίνηση 136»: μια πρωτοβουλία πολιτών που δήλωσε την αντίθεσή της στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ και πρότεινε την κοινωνική διαχείρισή της, μέσω συνεταιρισμών σε επίπεδο γειτονιάς, με την καταβολή 136 ευρώ εκ μέρους κάθε μεριδιούχου. Αργότερα, η Κ136 «συναντήθηκε» και ένωσε τις δυνάμεις της με την Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΠΡΩΣΚΑΛΟ), διοργανώνοντας διάφορες εκδηλώσεις και δηλώνοντας αντίθετη στο ενδεχόμενο πώλησης της ΕΥΑΘ. Λίγοι πίστευαν ότι η κίνηση θα μπορούσε να κάνει κάτι περισσότερο από το να διαμαρτύρεται -τουλάχιστον, λίγο το πίστευαν μέχρι τη Μεγάλη Δευτέρα, όταν έγινε γνωστό ότι μία από τις τέσσερις προτάσεις που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της διαγωνιστικής διαδικασίας του ΤΑΙΠΕΔ για την πώληση της ΕΥΑΘ ήταν από την Ένωση Πολιτών για το Νερό, τον φορέα που δημιούργησαν οι προαναφερθείσες κινήσεις πολιτών.

ΤΟ «ΚΕΦΑΛΑΙΟ» ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ

Όλα άρχισαν τον περασμένο Νοέμβριο, όταν ο κ. Άπφελ βρέθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, για την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας του Κώστα Γαβρά «Το Κεφάλαιο». Στο γεύμα προς τιμήν του σκηνοθέτη, ο κ. Άπφελ βρέθηκε να κάθεται δίπλα στον κ. Γιάννη Μπουτάρη. Καθώς όμως ο δήμαρχος ήταν στο επίκεντρο της κουβέντας, ο κ. Άπφελ ρώτησε μια συνεργάτιδά του να μάθει για τα τεκταινόμενα στην πόλη. Εκείνη, μεταξύ άλλων, του ανέφερε και την περίπτωση της Κίνησης 136…

«Η ιδέα με ενθουσίασε!» θυμάται, μιλώντας στη «ΜτΚ». Στο διάστημα που ακολούθησε φρόντισε να μάθει περισσότερα για την Κίνηση 136 και στις αρχές Μαρτίου τηλεφώνησε ο ίδιος στους επικεφαλής της πρωτοβουλίας.

«Ξαφνιαστήκαμε…», σχολιάζει ο πρόεδρος της Ένωσης Πολιτών για το Νερό, κ. Λάζαρος Αγγέλου. Μέχρι τότε, ο Άπφελ είχε εμφανιστεί στα ελληνικά ΜΜΕ ως ο «Mr.PSI», ο άνθρωπος που έστησε τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους του ελληνικού Δημοσίου, στις αρχές του 2012.

Τελικά, ο φιλέλληνας Ρόμπερτ Άπφελ απέκτησε τον πιο λυτρωτικό ρόλο στα έργα αρχαίου δράματος: «Εμφανίστηκε ως ‘από μηχανής θεός’» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αγγέλου. Και πράγματι, ο κ. Άπφελ παρουσίασε ένα σχέδιο, ώστε η Ένωση Πολιτών για το Νερό να διεκδικήσει με αξιώσεις την εξαγορά τού 51% των μετοχών της ΕΥΑΘ.

Η ΘΑΤΣΕΡ ΚΑΙ Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ

«Δεν πρότεινα κάτι πρωτοποριακό, κάτι καινοτόμο… Πιστεύω 100% ότι μπορεί να πετύχει, γιατί έχει δοκιμαστεί,» μας λέει ο ίδιος, αναφερόμενος στην περίπτωση της British Gas. «Η Μάργκαρετ Θάτσερ ήθελε οι πολίτες να συμμετέχουν μαζικά στη διαδικασία της ιδιωτικοποίησης, γι’ αυτό αποφάσισε να κάνει μια μεγάλη διαφημιστική καμπάνια και να δώσει άτοκα δάνεια, ώστε ο κόσμος να αγοράσει μετοχές».

Το αποτέλεσμα ήταν μέσα σε δύο εβδομάδες τέσσερα εκατομμύρια Βρετανοί να αγοράσουν το 62% των μετοχών και η εταιρεία να πετύχει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ύψους 9 δισ. λιρών -τη μεγαλύτερη όλων των εποχών μέχρι τότε. «Μότο της Θάτσερ ήταν ότι ‘οι ιδιωτικοποιήσεις είναι μια ευκαιρία να επιστραφεί η εξουσία στο λαό’», υπενθυμίζει ο κ. Άπφελ. «Πιστεύω μέσα από την καρδιά μου ότι κάθε πολιτικός θα ήθελε το ίδιο» προσθέτει, μετατοπίζοντας τη συζήτησή μας προς το αγαπημένο του θέμα: την Ελλάδα των κλασικών χρόνων.

«Τότε, οι πολίτες συμμετείχαν στη ζωή της κοινότητας και όποιος ιδιώτευε ήταν κατακριτέος -εξ ου και η λέξη ‘idiot’, που σημαίνει ‘ανόητος’ στα Αγγλικά». Η συζήτηση με τον κ. Άπφελ ξαναγυρνά στην ΕΥΑΘ, αφού πρώτα μού θυμίζει τα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων στον τομέα της διαχείρισης του νερού -ιδιαίτερα το επίτευγμα του Ευπαλίνου, που τον 6ο π.Χ. αιώνα κατασκεύασε το ομώνυμο όρυγμα στη Σάμο: «Η Θεσσαλονίκη μπορεί να αποτελέσει μοντέλο διαχείρισης του νερού από τους πολίτες. Το παράδειγμα αυτό δεν θα πρέπει να μείνει εντός των ελληνικών συνόρων: θα πρέπει να αποτελέσει φωτεινό φάρο για όλο των κόσμο».

«Πολύ σοσιαλιστική προσέγγιση από έναν καπιταλιστή» παρατηρώ -ο ίδιος όμως δεν δέχεται τον χαρακτηρισμό του καπιταλιστή. Πιστεύει στον «καπιταλισμό των πολιτών», επικαλούμενος τους Μαρξ και Ένγκελς, ενώ έχει ως πρότυπό του τον Γκάντι, τον Μαντέλα και τον νομπελίστα «Τραπεζίτη των Φτωχών», Μοχάμεντ Γιουνούς.

«Οι επενδυτές θέλουν να βγάλουν κέρδη και να αυξήσουν την αξία των μετοχών τους. Οι καταναλωτές θέλουν χαμηλό κόστος. Άρα, αν εμπλακούν, οι πολίτες θα είναι και με τις δύο πλευρές -θα νιώθουν την επιχείρησή δική τους» εξηγεί.

Τον ρωτώ αν το αγαπημένο του τραγούδι είναι το «People have the power» («Οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη») της Πάτι Σμιθ: «Ναι» μου απαντά. «Αρκεί να συνειδητοποιήσουν ότι η δύναμη αυτή προέρχεται από τη συμμετοχή».

Από την Πνύκα της αρχαίας Αθήνας στους τουρίστες του 2013

Στην ιστοσελίδα της εταιρείας του (www.bondcom.com), ανάμεσα στις υπηρεσίες χρηματοοικονομικής επικοινωνίας που παρέχει, ξεχωρίζει μια ενότητα για την Ελλάδα. Σε μια μεγάλη φωτογραφία από την Πνύκα, αναφέρεται ότι «πριν από 2.400 χρόνια οι άνθρωποι μαζεύονταν εδώ, στην πρώτη δημοκρατική συνέλευση του κόσμου. Σήμερα, αυτό το καταπληκτικό μέρος είναι άδειο. Σπάνια το επισκέπτονται, ακόμη πιο σπάνια καταλαβαίνουν τη σημασία του. Ας κάνουμε γνωστό στη σημερινή και στις επόμενες γενιές την κληρονομιά που παραμένει στον πυρήνα του δυτικού πολιτισμού: δημοκρατία, φιλοσοφία, θέατρο, επιστήμη».

Μάλιστα στην ιστοσελίδα περιλαμβάνεται μια παρουσίαση 60 σελίδων με τις δράσεις της πρωτοβουλίας «Εθνική Κληρονομιά για την Ελλάδα» του κ. Άπφελ, με στόχο την επιμήκυνση του χρόνου παραμονής των ξένων επισκεπτών στην Ελλάδα, μέσα από την εκτεταμένη παροχή προσιτών και ψυχαγωγικών πολιτιστικών και επιμορφωτικών εμπειριών.

ΕΝΩΣΗ ΠΟΛΙΤΏΝ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΌ Τι θέλει να κάνει με την ΕΥΑΘ (αν της δοθεί η δυνατότητα…)

Αν για κάποιους φαίνεται ουτοπικό, για την Ένωση Πολιτών για το Νερό (ΕΠΝ) η απόκτηση του 51% της ΕΥΑΘ φαντάζει ως μια απολύτως ρεαλιστική προοπτική, καθώς πλέον υπάρχει το χρηματοδοτικό σχήμα που μπορεί να υποστηρίξει τη συμμετοχή σ’ έναν διαγωνισμό, στον οποίο συμμετέχουν επιχειρηματικοί κολοσσοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Με τη μεσολάβηση του κ. Ρόμπερτ Άπφελ, υποστηρίζουν ότι εξασφαλίστηκε η υποστήριξη είκοσι δύο Επενδυτών Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), ιδρυμάτων και ταμείων μικροδανείων, που διαχειρίζονται κεφάλαια συνολικού ύψους 30 δισ. ευρώ. Ένα από τα δυνατά σημεία της πρότασής της, σύμφωνα με την ΕΠΝ, είναι ότι το κόστος δανεισμού από τους Επενδυτές Κοινωνικής Ευθύνης είναι 0%-3%, όταν το κόστος κεφαλαίου επένδυσης που προϋπολογίζει το ΤΑΙΠΕΔ για τους επενδυτές είναι 10%.

Η ΕΠΝ θεωρεί ότι θα περάσει την α’ φάση του διαγωνισμού, καθώς οι ΕΚΕ δεσμεύονται ότι θα διαθέσουν το ελάχιστο ποσό κεφαλαιακής επάρκειας των 80 εκατ. ευρώ, που απαιτείται για συμμετοχή στον διαγωνισμό, ενώ η μέχρι σήμερα λειτουργία της ΕΥΑΘ από τους εργαζόμενους (που υποστηρίζουν το εγχείρημα) καλύπτει τον όρο της τεχνογνωσίας.

Μετά την αξιολόγηση των δεδομένων που θα είναι διαθέσιμα από το data room, οι υποψήφιοι θα καταθέσουν τις προτάσεις τους. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΠΝ, κ. Λάζαρο Αγγέλου, η χρηματοδότηση της Ένωσης θα προέλθει από τις μερίδες που θα αγοράσουν οι πολίτες, είτε με ίδια κεφάλαια είτε με μικροδάνεια που θα λάβουν από τη US Bank National Association, με χρηματοδότηση από τους επενδυτές κοινωνικής ευθύνης.

ΠΟΙΟΙ ΤΗΝ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ...

Σήμερα, η Ένωση Πολιτών για το Νερό αποτελείται από έξι κοινωνικούς συνεταιρισμούς (από την 1η, την 4η και την 5η δημοτική κοινότητα Θεσσαλονίκης, τους δήμους Πυλαίας-Χορτιάτη και Ευόσμου-Κορδελιού, καθώς και την «Αλληλεγγύη Κ 136»), ενώ έχει ήδη δρομολογηθεί η δημιουργία συνεταιρισμών και στους υπόλοιπους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος. Οι συνεταιρισμοί αυτοί αντιστοιχούν γεωγραφικά σε περίπου 55% του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης, που εξυπηρετείται από την ΕΥΑΘ.

Στόχος της ΕΠΝ είναι όλοι όσοι έχουν υδρόμετρα (τουλάχιστον 520.000 καταναλωτές νερού) να αγοράσουν από μία μερίδα, μέσω της εγγραφής τους στους συνεταιρισμούς της Ένωσης.

Εφόσον η ΕΠΝ πετύχει τελικά τον στόχο της και αποκτήσει το 51% της ΕΥΑΘ, σκοπεύει μακροπρόθεσμα να διανέμει μέρος των κερδών στους μεριδιούχους, με εκπτώσεις στα τιμολόγια του νερού ή με κουπόνια. Παράλληλα, σημειώνει ότι «παντού, όπου υπήρξε ιδιωτικοποίηση, αυτή συνοδεύτηκε από υποβάθμιση της ποιότητας του νερού, αύξηση της απώλειας νερού, υποβάθμιση των υποδομών και αύξηση των τιμών», υποσχόμενη να μην προχωρήσει σε αυξήσεις τιμολογίων και να περιορίσει το μείζον πρόβλημα των απωλειών νερού. Μάλιστα, στους σχεδιασμούς της περιλαμβάνονται προβλέψεις για την επιλογή μάνατζερ με εμπειρία στη διαχείριση νερού.

...ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ

Η πρωτοβουλία για την υποστήριξη των στόχων της Ένωσης Πολιτών για το Νερό έχει ως επικεφαλής τον κ. Ρόμπερτ Άπφελ, πρόεδρο της BondCom (που σχεδίασε το "κούρεμα" των ελληνικών ομολόγων, το λεγόμενο "PSI"), τον κ. Τζον Ρέντγουντ, ειδικό σύμβουλο ιδιωτικοποιήσεων και εν συνεχεία σύμβουλο πολιτικής υπό την πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ, το 1983, και την εταιρεία χρηματοοικονομικής επικοινωνίας Citigate Dewe Rogerson, που ήταν υπεύθυνη για την οικονομική και επιχειρηματική επικοινωνία σε σχεδόν όλες τις ιδιωτικοποιήσεις που έγιναν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η προσφορά για την απόκτηση του 51% της ΕΥΑΘ, που κατέθεσε η ΕΠΝ, αξιοποιεί, σύμφωνα με τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από αυτήν, «την πετυχημένη εμπειρία της μεγαλύτερης και πιο μαζικής συμμετοχής πολιτών στην εξαγορά μετοχών επιχειρήσεων: της British Telecom και της British Gas» -με τη διαφορά ότι στόχος της θα είναι η μη κερδοσκοπική διαχείριση και λειτουργία της ΕΥΑΘ.