Μανιτάκης: Ποιοτική αναβάθμιση των υπαλλήλων του Δημοσίου

Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας
BHMA

Για κάθε μία αναγκαστική αποχώρηση ακατάλληλου υπαλλήλου θα προσλαμβάνεται ένα νέος, καταρτισμένος υπάλληλος μετά από διαγωνισμό. Αυτό επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κ. Αντώνης Μανιτάκης κατά την ομιλία του στο συνέδριο του «Economist».  Ως επίτευγμα της ελληνικής πλευράς παρουσίασε την αποδοχή από την τρόικα του σχεδίου να ενταχθούν οι αναγκαστικές αποχωρήσεις δημοσίων υπαλλήλων στο πλαίσιο της ποιοτικής αναβάθμισης και ανανέωσης του ανθρώπινου δυναμικού και όχι στη βάση ποσοτικών στόχων (μείωση προσωπικού, εξοικονόμηση πόρων).  Σημείωσε ότι η αποχώρηση 15.000 υπαλλήλων μέχρι το τέλος του 2014 αφορά ακατάλληλους και ανεπαρκείς, αυτούς που θα κριθούν απολυτέοι από τα πειθαρχικά συμβούλια, όσοι κριθούν κατά την αξιολόγηση δομών και προσωπικού ότι έχουν τελικά ανεπαρκή και ελλιπή προσόντα ή υπηρετούν σε οργανισμούς που καταργούνται ή συγχωνεύονται.  «Ο ποιοτικός αυτός στόχος ήταν εξαρχής δικός μας στόχος (...). Δεν μας το επιβάλλει η τρόικα.
Εμείς το είχαμε σχεδιάσει από την αρχή» τόνισε.  Μάλιστα υπογράμμισε ότι υπήρξε κάμψη στην απαίτηση της τρόικας ως προς τον κανόνα «1 προς 5» για τις προσλήψεις και έγινε δεκτό για κάθε μία αναγκαστική αποχώρηση ακατάλληλου υπαλλήλου να προσλαμβάνεται ένας νέος, καταρτισμένος υπάλληλος μετά από διαγωνισμό.

Σχετικά με το πρόγραμμα της κινητικότητας σημείωσε ότι προχωρά και αποβλέπει «στην ορθολογική ανακατανομή ενός ανορθολογικά κατανεμημένου προσωπικού».

Όπως είπε, το υπουργείο σχεδιάζει τη μετακίνηση 25.000 υπαλλήλων μέχρι το τέλος του 2014. «Στόχος φιλόδοξος, αλλά όχι ανέφικτος» συμπλήρωσε. Ήδη έχει ξεκινήσει η πιλοτική καθιέρωση της αξιολόγησης βάσει ετήσιας απόδοσης όλων των υπαλλήλων μέχρι το 2013 και με μια βασική αποτίμηση των προσόντων που γίνεται με αφορμή την κινητικότητα, τις καταργήσεις και τις συγχωνεύσεις οργανισμών και την επικαιροποίηση των μητρώων των υπαλλήλων.

Παραδέχθηκε ότι στο θέμα της πειθαρχικής ευθύνης και δίωξης η κατάσταση «δεν ήταν ικανοποιητική», αλλά η κυβέρνηση «έκανε και κάνει σε έξι μόνο μήνες, στον τομέα της πειθαρχικής ευθύνης, όσα δεν έχουν γίνει τα τελευταία έξι χρόνια». 

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι θεσμικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να συνδυαστούν με τη ριζική αλλαγή πρακτικών, συμπεριφορών και κυρίως ηθικών στάσεων. Θα πρέπει, όπως σημείωσε, «να απαλλαγούμε από τον μη ηθικό κανόνα της μεταπολίτευσης: ό,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό. Όχι. Ό,τι είναι νόμιμο, δεν είναι αναγκαστικά και ηθικό». 

Ολόκληρο το κείμενο της ομιλίας:

Κυρίες και κύριοι,

η επικαιρότητα και κυρίως η κατάληξη της συμφωνίας με την Τρόικα με αναγκάζει να παρεκκλίνω από το αρχικό διάγραμμα της εισήγησής μου και να επικεντρωθώ, δυστυχώς, μόνο σε ένα σημείο: στο αίτημα για αναγκαστική αποχώρηση 15.000 υπαλλήλων μέχρι το τέλος του 2014.

Το αρχικό αίτημα της Τρόικας για 15.000 χιλιάδες αναγκαστικές αποχωρήσεις είναι παλιό. Χρονολογείται από το 2011 και επανήλθε το Νοέμβριο του 2012. Μέχρι τότε απέβλεπε μόνο στη μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων. Μετά απέβλεπε σε δημοσιονομικούς στόχους και σε εξοικονόμηση πόρων. Όταν και ο στόχος αυτός αποδείχθηκε ασήμαντος και ανώφελος, λόγω των αθρόων και έξω από κάθε πρόβλεψη συνταξιοδοτήσεων –πάνω από 180.000 θα είναι η μείωση των δημοσίων υπαλλήλων από το 2010 μέχρι το 2015– η δικαιολογία του μέτρου άλλαξε ξανά και συνδυάστηκε αυτή τη φορά με ποιοτικούς στόχους: την αναγκαστική αποχώρηση των ακατάλληλων και ανεπαρκών, αυτών που θα κριθούν απολυτέοι από τα πειθαρχικά συμβούλια, όσων κριθούν κατά την αξιολόγηση δομών και προσωπικού ότι έχουν τελικά ανεπαρκή και ελλιπή προσόντα ή υπηρετούν σε οργανισμούς που καταργούνται ή συγχωνεύονται.

Ο ποιοτικός αυτός στόχος ήταν εξαρχής δικός μας στόχος. Αυτό επιδιώκουμε, αυτό σχεδιάζουμε, αυτό οφείλουμε, ως Πολιτεία, να κάνουμε, αυτό χρειάζεται επειγόντως η χώρα και κυρίως το Κράτος και η Διοίκησή μας. Δεν μας το επιβάλλει η Τρόικα. Εμείς το είχαμε σχεδιάσει από την αρχή. Ο ποιοτικός στόχος συνδυάστηκε, όπως είχαμε άλλωστε ζητήσει από καιρό και έγινε δεκτό από την πρώτη μάλιστα μέρα των διαπραγματεύσεων, με τη χαλάρωση του κανόνα 1 προς 5 και με τη δυνατότητα για κάθε μία αναγκαστική αποχώρηση ακατάλληλου υπαλλήλου να προσλαμβάνεται ένα νέος, καταρτισμένος υπάλληλος μετά από διαγωνισμό. Η κάμψη αυτής της απαίτησης δείχνει καθαρά ότι η ποιοτική αναβάθμιση και ανανέωση του ανθρώπινου δυναμικού αναδεικνύεται πλέον σε αίτημα πρωταρχικής σημασίας για τη διοίκηση. Σε αυτό επικεντρωνόμαστε με αποφασιστικότητα.

Το αίτημα της ανανέωσης γίνεται ακόμη πιο επιτακτικό επειδή η ελληνική διοίκηση αντιμετωπίζει ένα τρομακτικό πρόβλημα: την τεράστια μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων τα τελευταία χρόνια. Η δραστική και βίαιη, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, μείωση του αριθμού και των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων έφερε την ελληνική Πολιτεία και τη Διοικητική Μεταρρύθμιση αντιμέτωπες με νέα προβλήματα, που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν εάν δεν θέλουμε να βρεθούμε σε τραγικό αδιέξοδο. Είναι ήδη ορατά, μεγάλα και κρίσιμα κενά θέσεων και η αδυναμία παροχής ποιοτικών δημόσιων υπηρεσιών στους πολίτες και στις επιχειρήσεις. Αυτός είναι ο λόγος που από τον Νοέμβριο του 2012, ένας από τους βασικούς στόχους της δράσης του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης έγινε η κάλυψη των αναγκών αυτών μέσω του Μηχανισμού της Κινητικότητας.

Η κινητικότητα αποβλέπει στην ορθολογική ανακατανομή ενός ανορθολογικά κατανεμημένου προσωπικού. Ο μηχανισμός της κινητικότητας έχει στηθεί, έχει δώσει εξετάσεις και έχει πετύχει. 2.000 υπάλληλοι αορίστου χρόνου, παρά τις φοβερές αντιδράσεις, αντιστάσεις και καθυστερήσεις, έχουν μετακινηθεί μέσα σε τρείς μήνες. Δεν είναι αυτό ένα δείγμα της αποφασιστικότητας της Κυβέρνησης, της αξιοπιστίας μας αλλά και της επιχειρησιακής ετοιμότητάς μας;

Με αυτό το αδιάψευστο δείγμα γραφής, με το υπάρχον κατά βάση νομοθετικό πλαίσιο, με ενισχυμένο και καλύτερα οργανωμένο διοικητικό μηχανισμό, σχεδιάζουμε τη μετακίνηση 25.000 υπαλλήλων μέχρι το τέλος του 2014. Στόχος φιλόδοξος, αλλά όχι ανέφικτος. Η κινητικότητα όμως αποκάλυψε και ένα άλλο μεγάλο κενό της Ελληνικής Διοίκησης: την παντελή έλλειψη πάγιας αξιολόγησης βάσει απόδοσης ή έστω βάσει αξιοκρατικής αποτίμησης προσόντων. Και αυτό το κενό προσπαθούμε να καλύψουμε σταδιακά, με την άμεση, πιλοτική προς το παρόν καθιέρωση της αξιολόγησης βάσει ετήσιας απόδοσης όλων των υπαλλήλων μέχρι το 2013 και με μια βασική αποτίμηση των προσόντων που γίνεται με αφορμή την κινητικότητα, τις καταργήσεις και τις συγχωνεύσεις οργανισμών και την επικαιροποίηση των μητρώων των υπαλλήλων.

Έρχομαι στο τελευταίο σημείο της παρέμβασής μου. Στο θέμα της πειθαρχικής ευθύνης και δίωξης. Η κατάσταση πράγματι δεν ήταν ικανοποιητική. Το γνωρίζετε, δεν θα το περιγράψω τώρα. Όμως η σχετική ατιμωρησία των πειθαρχικά υπόλογων και η αδράνεια των πειθαρχικών αρχών και συμβουλίων οφειλόταν στο ότι η πειθαρχική ευθύνη για τα σοβαρά αδικήματα, που επέσυραν την ποινή της οριστικής παύσης, δεν ενεργοποιούνταν. Και αυτό γιατί η πειθαρχική διαδικασία περίμενε την εξέλιξη της ποινικής. Για παράδειγμα, όταν ασκούνταν ποινική δίωξη για σοβαρό ποινικό αδίκημα, κακούργημα ή άλλο σοβαρό πλημμέλημα, η πειθαρχική διαδικασία αδρανούσε, κακώς, και το πειθαρχικό συμβούλιο περίμενε. Και αυτό για πολλά χρόνια, λόγω της καθυστέρησης της ποινικής διαδικασίας. Όσο πιο σοβαρό το αδίκημα, τόσο η πειθαρχική ευθύνη αδρανούσε. Συχνά, όταν πια έβγαινε η ποινική απόφαση, έστω και καταδικαστική, το πειθαρχικό αδίκημα είχε παραγραφεί.

Κυρίες και κύριοι,

πιστεύω ότι η Κυβέρνηση έκανε και κάνει σε έξι μόνο μήνες, στον τομέα της πειθαρχικής ευθύνης, όσα δεν έχουν γίνει τα τελευταία έξι χρόνια. Η κυβερνώσα πλειοψηφία ενεργοποίησε, τον Νοέμβριο του 2012, σχετική διάταξη του υπαλληλικού κώδικα για τις αυτοδίκαιες αργίες, προσθέτοντας απλώς ελάχιστα σοβαρά αδικήματα. Χάρις στη διάταξη αυτή, τέθηκαν σε αυτοδίκαιη αργία 940 δημόσιοι υπάλληλοι. Δεν είναι λίγοι, και αυτό είναι ένα ακόμη έμπρακτο δείγμα της αποφασιστικότητας της Κυβέρνησης να προχωρήσει στην ενίσχυση της πειθαρχικής ευθύνης. Διότι απομακρύνθηκαν προσωρινά από τις υπηρεσίες τους, μέχρι να εκδικαστεί πειθαρχικά η υπόθεσή τους, όσοι εγκαλούνται αμετάκλητα από τη δικαιοσύνη για σοβαρά αδικήματα, με στόχο να προφυλαχθεί το κύρος και το συμφέρον της υπηρεσίας αλλά και η δική τους αξιοπρέπεια. Την πειθαρχική ευθύνη την ενεργοποιήσαμε μέσω της αργίας, και αυτό δεν είναι λίγο. Μόνο που θα πρέπει να καταλάβουμε ότι οι θεσμικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες δεν αρκούν από μόνες τους για να θεραπεύσουμε, και μάλιστα από τη μία μέρα στην άλλη, χρόνιες και ριζωμένες παθογένειες της δημόσιας διοίκησης. Θα πρέπει να συνδυαστούν και με άλλες ενέργειες, και κυρίως με τη ριζική αλλαγή πρακτικών, συμπεριφορών και κυρίως ηθικών στάσεων. Θα πρέπει να εκριζώσουμε την απώθηση κάθε είδους ηθικής ευθύνης, την απορρόφηση της Ηθικής από το Νόμο. Να απαλλαγούμε από τον μη ηθικό κανόνα της μεταπολίτευσης: «ό,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό». Όχι. Ό,τι είναι νόμιμο, δεν είναι αναγκαστικά και ηθικό.