Η Ευρώπη χωρίς μεγάλες τράπεζες

Του Σεραφείμ Κωνσταντινίδη, Καθημερινή, 13.4.13

Καθώς η κρίση εξελίσσεται, η έκπληκτη κοινή γνώμη συναντάται με μεγάλα προβλήματα στα οποία δίνονται πολύπλοκες λύσεις. Ο κίνδυνος που είναι ορατός αφορά την εμφάνιση των «απλών λύσεων» που προσφέρει με άνεση ο λαϊκισμός. Το πρόβλημα της ανεργίας, για παράδειγμα, έχει σύμφωνα με ορισμένους, μια εύκολη λύση: Τον ξυλοδαρμό των μεταναστών στους δρόμους, τον προπηλακισμό αλλοδαπών γυναικών που εργάζονται ως «νοσοκόμες» σε κρατικά νοσοκομεία. Στην άλλη πλευρά του λαϊκισμού, το πρόβλημα συρρίκνωσης των εισοδημάτων, προτείνεται να αντιμετωπιστεί με αύξηση δαπανών και επειδή δεν υπάρχουν, με άρνηση πληρωμής των κρατικών υποχρεώσεων και αποχώρηση από το ευρώ, ίσως κι από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι «λύσεις», κυμαίνονται από την εκτέλεση στην πλατεία Συντάγματος πολιτικών έως τον εγκλεισμό σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και αναμόρφωσης, τραπεζιτών. Η δημόσια συζήτηση, σε πολλές χώρες γίνεται με όρους και γλώσσα που δυσκολεύουν την κατανόηση της πραγματικότητας. Οι πολύπλοκες λύσεις ενδεχομένως απομακρύνουν την επίλυση των προβλημάτων και δημιουργείται μια ατμόσφαιρα που θυμίζει την «Κατάρρευση των πολύπλοκων κοινωνιών» του ανθρωπολόγου Τζόζεφ Τέιντερ. Σύμφωνα με την μελέτη αυτή η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία αλλά και η αυτοκρατορία των Μάγια κατέρρευσαν για τον ίδιο λόγο. Όταν έγιναν υπερβολικά πολύπλοκες επειδή αδυνατούσαν να λύσουν με εύκολο τρόπο τα προβλήματα.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σπατάλη ενέργειας και πόρων όπως τα μέταλλα, δάση, τρόφιμα, σκλάβοι και επειδή η οριακή απόδοση των πόρων μειώνονταν συνεχώς, οδηγήθηκαν στην κατάρρευση. Αρχικά οι Ρωμαίοι έλυναν το πρόβλημα της ανάπτυξης απλά. Με την κατάκτηση νέων εδαφών, από την προσάρτηση των οποίων η εξουσία της Ρώμης αποκτούσε κέρδη, πλούτη, δούλους, σοδειές σιτηρών, χρυσό. Όταν η κατάκτηση εδαφών έγινε ανέφικτη, η Ρώμη έπρεπε να συντηρήσει τον δαπανηρό κρατικό μηχανισμό, στρατό σε διάφορες τοποθεσίες, δίκτυο δημοσίων υπαλλήλων, υπηρεσιών, αναγκαίων για την διατήρηση της εξουσίας και την είσπραξη φόρων.

Κι όμως κάτω από την πολύπλοκη επιφάνεια προωθούνται σήμερα, απλές λύσεις. Όπως η «καταστροφή» του τραπεζικού κεφαλαίου σε όφελος της βιομηχανίας. Η σημερινή ηγεσία της Ευρώπης, δεν είναι η κεντροαριστερά της δεκαετίας του ’90 που δημιουργούσε υψηλά κρατικά έσοδα ώστε να ασκεί κοινωνική πολιτική και ευνόησε την ελευθερία κίνησης κεφαλαίων, την ανάπτυξη της χρηματαγοράς, την ευημερία των αγορών και των τραπεζών.

Η σημερινή πολιτική ηγεσία, ενδιαφέρεται για την βιομηχανική ανάπτυξη, όχι τις τράπεζες. Γι αυτό το τραπεζικό απόρρητο που πριν λίγα χρόνια ήταν «ιερό» τώρα θεωρείται καταφύγιο φοροφυγάδων και καταργείται. Γι αυτό πλήττονται μικρές χώρες οι οποίες με φορολογικές ελαφρύνσεις και… εχεμύθεια συγκέντρωναν κεφάλαια που δεν ελέγχονταν από κυβερνήσεις. Η πολιτική εξουσία δεν θέλει κεφάλαια «εκτός ελέγχου», προτιμά επιχειρήσεις που δημιουργούν θέσεις εργασίας και κάπου φορολογούνται.

Υποστηρίζεται ότι η κατάρρευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας θεωρήθηκε ευεργετική από τους απλούς πολίτες επειδή απαλλάχθηκαν από το κόστος διατήρησης της αυτοκρατορίας που αδυνατούσε πλέον να προσφέρει στοιχειώδη αγαθά όπως η ασφάλεια…

Η κατάργηση των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, είναι η λύση που χρειάζεται η Ευρώπη; Θα ξέρουμε μετά τις εκλογές στη Γερμανία!