Οι Γερμανοί παίζουν με τα «πυρηνικά»...

Του Κώστα Στούπα, www.capital.gr

Η αγορά μετοχών εμπεριέχει το ρίσκο της απώλειας μιας λάθος επιλογής ή μιας απρόβλεπτης διακύμανσης των τιμών. Η επένδυση σε ομόλογα εμπεριέχει το ρίσκο μια χρεοκοπίας του εκδότη. Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά και αποδεκτά στους μετέχοντες των αγορών ή τουλάχιστον οφείλουν να τα γνωρίζουν όλοι, όπως ο κολυμβητής πρέπει να γνωρίζει πως εισπνέει όταν του ρουθούνια βρίσκονται έκτος του νερού. Από την άλλη πλευρά οι τραπεζικές καταθέσεις με βάση μια ηθική θεώρηση των πραγμάτων κινδυνεύουν από την επιλογή από το καταθέτη να εμπιστευτεί τη λάθος τράπεζα. Επειδή όμως οι καταθέσεις αποτελούν το στοιχειώδες στέλεχος του DNA της οικονομικής και κατά συνέπειας κοινωνικής ηρεμίας και ευημερίας, τελούν ειδικής προστασίας και εγγυήσεων από τους θεσμούς των οργανωμένων κοινωνιών και οικονομιών. Επί της ουσίας οι εγγυήσεις αποτελούν ψυχολογικό «μασάζ». Κανένα κράτος δεν διαθέτει τα κεφάλαια που χρειάζονται να αποζημιώσει τους καταθέτες. Ούτε καν μια Κεντρική Τράπεζα που διαθέτει το προνόμιο της εκτύπωσης χρήματος,γιατί αν εκτυπώσει όσο χρήμα έχει δημιουργήσει ο τραπεζικός πολλαπλασιαστής επί της ουσίας αυτό που θα έχει πετύχει είναι να καταστρέψει την αξία του χρήματος.

Κατά συνέπεια ο μοναδικός εγγυητής των καταθέσεων είναι η εμπιστοσύνη. Η εμπέδωση της εμπιστοσύνης είναι ο στόχος της εγγύησης των καταθέσεων.

Η απώλεια εμπιστοσύνης στην οικονομία μοιάζει με την πυροδότηση πυρηνικής βόμβας, δεν αφήνει τίποτα στο πέρασμά της.

 

Η απόφαση του Eurogroup της περασμένης Παρασκευής να «κουρευτούν» οι καταθέσεις στις κυπριακές τράπεζες αποτελεί πλήγμα στην εμπιστοσύνη των καταθετών απέναντι στην εγγύηση των καταθέσεων.

Μπορεί η Κύπρος να είναι μια μικρή οικονομία και μικρή τραπεζική αγορά και ως εκ τούτου τα 3-3,5 δισ. ευρώ που θα απωλεσθούν να μην συνιστούν από άποψη ποσότητας μεγάλης ισχύος έκρηξη. Κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί όμως πως δεν μπορεί να αποτελέσει τον «πυροκροτητή» μιας καταστροφικής έκρηξης.

 

Επαναφορά της ανησυχίας
Το περασμένο καλοκαίρι η απόφαση της ΕΚΤ να εγγυηθεί πως θα κάνει ό,τι χρειαστεί προκειμένου να καλύψει τα προβλήματα χρέους στην Ευρωζώνη επανέφερε την ηρεμία στις αγορές.

Η απόφαση της περασμένης εβδομάδας ενδέχεται να επαναφέρει τους φόβους και τις ανησυχίες. Δεν είναι συνετή απόφαση το «κούρεμα» των καταθέσεων, έστω σε μια μικρή περιφέρεια, της ζώνης ενός νομίσματος που είναι ένα από τα δυο παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα. Η έστω και μικρή πιθανότητα της «μετάστασης» της απώλειας εμπιστοσύνης και του πανικού που επικράτησε στην Κύπρο τις τελευταίες μέρες, στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία κλπ θα μοιάζει με την «πυρηνική» έκρηξη.

Δυο μέτρα και δυο σταθμά

 

Η απόφαση του «κουρέματος» των καταθέσεων στην Κύπρο ηθικά εδράζεται στο δίκαιο της απαίτησης να μην πληρώνει ο Ευρωπαίος φορολογούμενος για να μην υποστεί καμιά απώλεια το κεφάλαιο του κάθε Ρώσου ή άλλης εθνότητας ολιγάρχη και κλεπτοκράτη.

Όταν εφαρμόζεται όμως επιλεκτικά στην Κύπρο και όχι π.χ. στο Λουξεμβούργο ή την Ελβετία αποκτά την υπόσταση επίλυσης των διαφορών με δυο μέτρα και δυο σταθμά. Μπορεί να προβάλλεται ο στόχος της τιμωρίας του «μαύρου» χρήματος της ρωσικής κλεπτοκρατίας, αλλά  το «κούρεμα» και των καταθέσεων κάτω των 100.000 γενικεύει την τιμωρία στον πληθυσμό της Κύπρου.

Με απλά λόγια ο κίνδυνος της απόφασης της περασμένης εβδομάδας συνίσταται στο ρίσκο για 3-4 δισ. ευρώ να απωλεσθούν μερικά τρισ. ευρώ, δολάρια και γουαν.

Όλα αυτά εκ της αδυναμίας των Γερμανών να μπερδεύουν τις ηθικές με τις τραπεζικές επιταγές. Η αδυναμία αυτή όμως είναι βαθύτερη του γερμανικού πολιτισμού. 

Το γερμανικό πρόβλημα...
Οι Γερμανοί που ηγούνται της Ευρωζώνης ελέω οικονομικής ισχύος, επιβεβαιώνουν  συνεχώς πως διαθέτουν σώμα γίγαντα και μυαλό νάνου.

Τούτο ενδεχομένως να συμβαίνει γιατί εδώ και πολλές δεκαετίες η ομπρέλα της αμερικανικής ισχύος είχε αναλάβει να διεκπεραιώνει τις αναγκαίες πολιτικές και διπλωματικές διευθετήσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό.

Όποιος έχει μάθει να κυβερνάται δεν μπορεί να κυβερνά ούτε τον εαυτό του ούτε άλλους.

Ενδεχομένως αυτή η μυωπική προσπάθεια επίλυσης  περίπλοκων εξισώσεων με ένα στομωμένο εγχειρίδιο πρακτικής αριθμητικής, να αποτελεί την πηγή του αρχετύπου του Σισύφου με το οποίο πορεύεται η Γερμανία στη νεότερη ιστορία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως από μια πιθανή διάλυση του ευρώ κάθε οικονομία που μετέχει σ’ αυτό θα υποστεί καταστροφικούς κραδασμούς ανάλογους με το δικό της μέγεθος.

Το ευρώ συνιστά αυτή τη στιγμή μια ομελέτα από 17 αυγά. Όποιος επιχειρήσει να πάρει το αυγό του πίσω είναι πολύ δύσκολο να το εντοπίσει και να το ξεχωρίσει. Αφήστε που μερικοί έχουν συνεισφέρει περισσότερα «τσόφλια» από περιεχόμενο.

Ένα μεγάλο μέρος της νεότερης ιστορίας έχει γραφτεί από Γερμανούς. Αν εξαιρέσει κάποιος τον Εμμάνουελ Καντ που αποτελεί περισσότερο εξαίρεση παρά κανόνα της γερμανικής φιλοσοφίας, αυτή κυριαρχείται από ρεύματα μηδενιστικού ρομαντισμού.

Ο ρομαντισμός σε γενικές γραμμές συνιστά ένα κίνημα που αναπτύχθηκε σαν αντίδραση στον ορθολογισμό του διαφωτισμού.

Το 1859 είναι μια σημαδιακή χρονία στη εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού.

Το  1859 είναι η χρονιά της τρίτης επανέκδοσης του θεμελιώδους έργου για την γερμανική φιλοσοφία, «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση» του Αρθούρου Σοπενάουερ. Την ίδια χρονιά ο Κάρολος Δαρβίνος εξέδωσε την «Καταγωγή των ειδών», ο Κάρολος Μαρξ την «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας» και ο Ριχάρδος Βάγκνερ ολοκλήρωσε το έργο του «Τριστάνος και Ιζόλδη» που εκτός από την αρχή της περιπλάνησης τις μορφές της ατονικής μουσικής συνιστά και τη επανακάλυψη του μύθου του Σισύφου.

Το πρώτο (Ο κόσμος ως   βούληση και ως παράσταση) συνιστά την ανάδυση της ματαιότητας και την επικράτηση του μηδενισμού ως απάντηση στα θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα που επανέφερε η Αναγέννηση. Το έργο του Δαρβίνου συνιστά την επιλογή του αγγλοσαξονικού κόσμου να περιοριστεί στο να δίνει πρακτικές απαντήσεις σε πρακτικά προβλήματα και μάλλον είναι αυτό το πνεύμα που τον κατέστησε κυρίαρχο πολιτισμό στη συνέχεια.

 

Το έργο του Μαρξ συμβολίζει την ανάδειξη του οικονομισμού ως εργαλείου εξυπηρέτησης ενός σοσιαλιστικού ρομαντισμού. Οι ομοιότητες του ναζισμού και του κομουνισμού  κυρίως έχουν τις ρίζες τους στην έννοια του σοσιαλιστικού ρομαντισμού και δεν είναι τυχαίο πως αμφότερα είναι «παιδιά» του γερμανικού ρομαντισμού. Η διαφορά του έγκειται στο γεγονός πως στο ένα σαν υποκείμενο προβάλει το προλεταριάτο και στο άλλο η φυλή ή το έθνος. Σ’ όλα τ’ άλλα η σύμπτωση είναι εκκωφαντική.