Μπερδεμένη και επικίνδυνη προσέγγιση

Του  Mohamed El Erian , The Financial Times , http://www.euro2day.gr

Έχοντας τονίσει δημοσίως ότι η Ελλάδα αποτελεί εξαίρεση και πως καμία άλλη διάσωση δεν θα επιβάλλει απώλειες στους προνομιούχους ιδιώτες πιστωτές, οι ευρωπαίοι πολιτικοί πήραν αυτό το Σαββατοκύριακο έναν αμφιλεγόμενο δρόμο για την Κύπρο.  Το έκαναν για λόγους που είναι κατανοητοί, και τους οποίους θα ισχυριστούν ότι είναιμοναδικοί. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες της διάσωσης θα δημιουργήσουν προκλήσεις στην εφαρμογή, που θα υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα και μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητικές παρενέργειες.  Νωρίς το πρωί του Σαββάτου, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι άφησαν με ανοικτό το στόμα τους Κυπρίους, όταν ανακοίνωσαν ότι μέρος του βάρους της διάσωσης της χώρας θα το επωμιστούν οι καταθέτες των τραπεζών. Όταν οι τράπεζες ξανα-ανοίξουν, όλοι οι καταθέτες θα δουν τις καταθέσεις τους να είναι μειωμένες κατά 6,75% έως 9,9%, αναλόγως του ύψους των καταθέσεών τους. Ως αντάλλαγμα, θα λάβουν μετοχές των τραπεζών.  Αυτό συνιστά μια αξιοσημείωτη επέκταση της εφαρμογής του PSI από την ΕΕ.  Εκτός από την δέσμευση για διμερή και πολυμερή βοήθεια ύψους 10 δις.

ευρώ προκειμένου να υποστηριχθεί ένα νέο πακέτο λιτότητας, οι αξιωματούχοι πήγαν πέρα από το ελληνικό προηγούμενο της αναδιάρθρωσης των κρατικών ομολόγων -και σε μεμονωμένες περιπτώσεις της εξάλειψης των ομολογιούχων μειωμένης εξασφάλισης (junior και subordinated)- και «άπλωσαν» ακόμα περισσότερο το μοίρασμα του βάρους.

Μπορώ να σκεφτώ τουλάχιστον τέσσερις λόγους που οδήγησαν τις ευρωπαϊκές χώρες με μεγάλη επιρροή στο να επιβάλλουν στην Κύπρο αυτό που προηγουμένως χαρακτήριζαναπίθανο, αν όχι αδιανόητο. 

Το μέγεθος του προβλήματος και επικέντρωσή του στο τραπεζικό σύστημα: 

Όπως η Ιρλανδία πριν από λίγα χρόνια, η Κύπρος «γονάτισε» από την ανεύθυνη τραπεζική. Εμπιστευόμενοι κεφάλαια στα κυπριακά ιδρύματα, οι καταθέτες (και ιδιαίτερα οι ξένοι καταθέτες) άθελά τους χρηματοδότησαν την υπερ-επέκταση του τραπεζικού συστήματος, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό. Τώρα εξαναγκάζονται να συνεισφέρουν στην διάσωση. 

Την χαλαρότητα των τραπεζικών κανονισμών: 

Σε μια περίοδο όπου παγκοσμίως δίνεται ανανεωμένη έμφαση στην ορθή τραπεζική, οι αξιωματούχοι έχουν ρωτήσει δημοσίως αν οι κυπριακές τράπεζες διαθέτουν ενδιάμεσα κεφάλαια αμφίβολης προέλευσης. «Σκοτώνοντας» μια και καλή την αντίληψη ότι η Κύπρος είναι ένας ασφαλής και χαλαρός offshore παράδεισος, η εισφορά που επιβλήθηκε χρησιμεύει ώστε να περιορίσει τέτοιου είδους διαμεσολάβηση στο μέλλον. 

Οι εναλλακτικές φαίνονταν χειρότερες: 

Όπως εξηγήθηκε σε μια ειλικρινή ανακοίνωση της κυπριακής κυβέρνησης, η χώρα είχε ξεμείνει από εύκολες επιλογές. Απίθανα δύσκολες αποφάσεις έπρεπε να ληφθούν από τους τοπικούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιούχων, των μισθωτών, των εταιρειών και, φυσικά, των καταθετών. 

Η αντιστάθμιση του ηθικού κινδύνου: 

Οι «σκληροί» της Ευρώπης ήταν όλο και πιο ανήσυχοι για την «χαλαρότητα» στις προβληματικές χώρες μετά την δραματική εμπλοκή της ΕΚΤ που θα έκανε «ότι χρειαστεί». Η απόφαση αυτού του Σαββατοκύριακου λειτουργεί ως αφύπνιση για τις άλλες προβληματικές οικονομίες της Ευρώπης, που πιστεύουν πως η λύση των προβλημάτων τους βρίσκεται στα χέρια της ΕΚΤ. 

Όλα αυτά είναι βάσιμοι λόγοι. Και για αυτόν τον λόγο, με προβληματίζει λιγότερο η απόφαση για επέκταση του PSI στους καταθέτες και περισσότερο το πώς ελήφθη. Συγκεκριμένα: 

Επιλέγοντας να συμπεριλάβουν όλες τις καταθέσεις και όχι μόνο τις μεγάλες, τιμωρώντας έτσι όλα τα τμήματα του πληθυσμού, οι αξιωματούχοι επέλεξαν μια πολύ οπισθοδρομική προσέγγιση που υπονομεύει παράλληλα την παραδοσιακή δομή των προγραμμάτων εξασφάλισης των καταθέσεων ανά τον κόσμο. 

Περιορίζοντας την εισφορά στις μεγάλες καταθέσεις σε μόλις 9,9%, οι αξιωματούχοι θα αντλήσουν ανεπαρκή κεφάλαια για την Κύπρο, ενώ παράλληλα θα ενθαρρύνουν τις εναπομένουσες καταθέσεις να φύγουν από τη χώρα, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα ενός δεύτερου PSI μελλοντικά. 

Αν αυτό είναι σωστό, οι λεπτομέρειες της συμφωνίας αυτού του Σαββατοκύριακου κινδυνεύουν να γίνουν μέρος του προβλήματος, αντί για λύση για την Κύπρο. 

Στην Κύπρο, θα πυροδοτήσουν μια «ενδόρηξη» της ιδιωτικής. Θα μπορούσαν επίσης να πυροδοτήσουν μια διασπαστική πολιτική αντίδραση και μια κοινωνική αναταραχή. 

Στην Ευρώπη, θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την πρόσφατη ήρεμη συμπεριφορά των καταθετών και των πιστωτών σε άλλες ευάλωτες ευρωπαϊκές οικονομίες –και συγκεκριμένα στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία. Παρά τις διαβεβαιώσεις από τους ευρωπαίους αξιωματούχους ότι η Κύπρος είναι «ειδική περίπτωση» και πως τα μέτρα είναι «μοναδικά», οι ενέργειες αυτού του σαββατοκύριακου έχουν αυξήσει το premium ρίσκου. Θα εντείνουν επίσης την απογοήτευση όλο και περισσότερων ευρωπαίων απέναντι στην παραδοσιακή πολιτική τάξη και τα κόμματα. 

Πιο γενικά, οι ενέργειες θα δοκιμάσουν την πίστη που έχουν οι παγκόσμιοι επενδυτές σε ότι αφορά την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να αντισταθμίζουν τις πολιτικές εκπλήξεις και, συνεπώς, να ενεργοποιήσουν και να προστατεύσουν μια ενδογενή διαδικασία οικονομικής και χρηματοοικονομικής ίασης. Αφού αυτό έρχεται σε μια περίοδο όπου πολλοί τίτλοι στις αγορές φαίνονται υπερ-αγορασμένοι, θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε υποχώρηση των τιμών των assets. 

Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν δίκιο να επιδιώξουν μια τολμηρή προσέγγιση για την Κύπρο. Όμως, κάνοντας υπερβολικές υποχωρήσεις σε κρίσιμα στοιχεία του σχεδιασμού, κινδυνεύουν να καταλήξουν να μην πάνε αρκετά μακριά ώστε να λύσουν τα προβλήματα της χώρας και να μην είναι αρκετά προσεκτικοί ώστε να περιορίσουν τις πιθανές αρνητικές επιδράσεις στο εξωτερικό.