Ζακ Αταλί: Η Ελλάδα δεν έχει πιάσει ακόμα πάτο

Οικονομολόγος και διανοούμενος διεθνούς εμβέλειας, ο 70χρονος Ζακ Αταλί συγκαταλέγεται στην πνευματική ελίτ, ενώ έχει χτίσει έναν υπερκομματικό μύθο ως σύμβουλος τριών Γάλλων προέδρων. Με αφορμή την ομιλία του στο Μέγαρο Μουσικής μίλησε στο «Εθνος της Κυριακής» για την Ελλάδα, το μέλλον της αλλά και για το μοντέλο της μικροπίστωσης ως αντίδοτο στην κρίση. «Η Ελλάδα δεν έχει σταματήσει να βυθίζεται στην πισίνα. Δεν έχει φτάσει ακόμα στον πάτο. Αυτό θα συμβεί το 2014, μετά τις γερμανικές εκλογές και αφού ρυθμιστεί εκ νέου το χρέος της, το οποίο βρίσκεται ακόμα σε επίπεδα μη βιώσιμα. Επειτα από κάθε κρίση έρχεται η ευκαιρία για ανάπτυξη, αρκεί να μειωθεί το αβάσταχτο χρέος, να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις και να επιστρέψουν τόσο τα κεφάλαια που έχουν φυγαδευτεί όσο και η νεολαία που έχει διαφύγει στο εξωτερικό», είναι ένα από τα σημαντικά σχόλια που έκανε ο Ζακ Αταλί για τη χώρα μας την περασμένη Τετάρτη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus, στη δημόσια συζήτησή του με τον Γάλλο δημοσιογράφο και πρώην διευθυντή της εφημερίδας «Monde», Ζαν - Μαρί Κολομπανί για τις μεγάλες αλλαγές που προετοιμάζουν τον κόσμο του 21ου αιώνα.

Ο αριστερών πεποιθήσεων Ζακ Αταλί συγκαταλέγεται όχι μόνο στους κορυφαίους οικονομολόγους του πλανήτη αλλά και στις προσωπικότητες με μεγάλη πολιτική επιρροή στη Γαλλία. Πρώην σύμβουλος των Μιτεράν, Σαρκοζί και νυν του Ολάντ αλλά και πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης θεωρείται προσωπικότητα παγκοσμίου κύρους.

Μάλιστα, ήταν ο Αταλί εκείνος που ενέταξε το 1981 τη Σεγκολέν Ρουαγιάλ και τον Φρανσουά Ολάντ στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Συγγραφέας 50 βιβλίων, εκφράζει πολλές φορές τις απόψεις του και ως αρθρογράφος στο περιοδικό «L' Express».

Υπερδραστήριος

Το πάθος του είναι η μουσική. Παίζει πιάνο, ενώ έχει διευθύνει μουσικά σύνολα στη Γαλλία, την Ελβετία και στο Ισραήλ.

Ιδιαίτερα πολυπράγμων, ο εβραϊκής καταγωγής Αταλί είναι μέλος του διευθυντηρίου του Μουσείου Ορσέ, παίζει εξαιρετικά πιάνο και έχει διευθύνει μουσικά σύνολα στη Γαλλία, την Ελβετία και το Ισραήλ. Τα βιβλία του ξεχωρίζουν για τον μελλοντολογικό τους χαρακτήρα. Μεταξύ άλλων, υποστηρίζει ότι ο κόσμος του 21ου αιώνα θα είναι μια πλανητική χαοτική αγορά που θα κατοικείται από νομάδες εργαζόμενους.

Ο Αταλί προβλέπει ακόμα την πτώση της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας γύρω στο 2035, ενώ ως διάδοχό της ορίζει έναν κόσμο με εννέα ισχυρά κέντρα σε όλες τις ηπείρους: ΗΠΑ, Βραζιλία, Μεξικό, Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ευρωπαϊκή Ενωση, Αίγυπτος, Νιγηρία. Γύρω από τους ισχυρούς αυτούς πόλους θα αναδυθούν και άλλες περιφερειακές δυνάμεις: Ιαπωνία, Ινδονησία, Κορέα, Αυστραλία, Καναδάς, Νότιος Αφρική. Στην κατάμεστη αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας του Μεγάρου Μουσικής μεταξύ άλλων ο Ζακ Αταλί προέβλεψε τον θάνατο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τη γέννηση μίας νέας Ευρώπης, ενώ τόνισε την ανάγκη ύπαρξης ενός Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, των ευρωομολόγων και μιας ομόσπονδης Ευρώπης.Καυτηρίασε επίσης το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι καθυστερούν αρκετά στην επίλυση των προβλημάτων τους, ενώ υποστήριξε ότι η Ευρωζώνη χρειάζεται στρατηγική ισοτιμίας και ότι οι υπουργοί Οικονομικών θα πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία για μία χαμηλότερη ισοτιμία ευρώ - δολαρίου.

Με τον Φρανσουά Μιτεράν, του οποίου υπήρξε σύμβουλος επί σειρά ετών.

Καυστικό σχόλιο

Επέκρινε, ακόμη, το γεγονός η Βρετανία αν και ασκεί εποπτεία στις τράπεζες της Ευρωζώνης, δεν δέχεται να γίνει το ίδιο για τις τράπεζες του Σίτι, αποδυναμώνοντας έτσι τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες. Επιπλέον τόνισε ότι οι ΗΠΑ με το υπέρογκο χρέος των 16 τρισ. δολαρίων είναι μία χώρα ουσιαστικά «χρεοκοπημένη».

Τέλος, υποστήριξε ότι η περιοχή του Ειρηνικού θα μπορούσε μελλοντικά να πρωτοστατήσει στην παγκόσμια ανάπτυξη, λόγω της αλματώδους προόδου της Κίνας, όμως κατά την άποψή του η Αφρική είναι εκείνη που διαθέτει τις μεγάλες δυνατότητες δημιουργικότητας.

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ

• Γιος εύπορου Εβραίου αρωματοποιού, ο Αταλί γεννήθηκε το 1943 στο Αλγέρι. Το 1956, δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου της ανεξαρτησίας της Αλγερίας, έφτασε με την οικογένειά του στο Παρίσι και εγκαταστάθηκε στο αριστοκρατικό 16ο διαμέρισμα. Σπούδασε στην Ecole Polytechnique, στην Ecole des Mines, στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ENA) και απέκτησε διδακτορικό στα Οικονομικά.
• Ο Αταλί συνάντησε τον Μιτεράν το 1968, ανέλαβε τις προεκλογικές εκστρατείες του το 1974 και το 1981, έγινε ειδικός σύμβουλός του και τον εκπροσωπούσε στις συναντήσεις των G7. Το πόσο, δε, εκτιμούσε ο Μιτεράν τον Αταλί το αποκαλύπτει το γεγονός ότι ο Γάλλος πρόεδρος έπαιρνε καθημερινά πρωινό μαζί του, προκειμένου ο διάσημος οικονομολόγος να τον διαφωτίσει καλύπτοντάς του τα κενά πάνω σε οικονομικά θέματα.
• Το 1990, ο Ζακ Αταλί εγκατέλειψε την πολιτική και λίγο πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ίδρυσε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την ανοικοδόμηση των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών. Το 1994 δημιούργησε την Attali &Associates, συμβουλευτική εταιρεία για στρατηγικές εταιρικής διαχείρισης, επενδύσεων και μακροχρόνιων κερδών.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ «ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ»

«Με το μοντέλο της μικροπίστωσης θα ενισχύσουμε την οικονομία και θα μειώσουμε την ανεργία»

Πιστεύετε ότι είναι σωστή η μέχρι τώρα πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης απέναντι στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια αυτής της μεγάλης οικονομικής κρίσης;

Η κρίση που διέρχεται η Ελλάδα κατέδειξε την ανάγκη που υπάρχει για την Ευρώπη να κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας μεγαλύτερης ολοκλήρωσης. Μια ελληνική χρεοκοπία θα έθετε υπό αμφισβήτηση την αρχή στην οποία βασίστηκε το ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Θέλοντας να αποφευχθεί ένα τέτοιο σενάριο, η ΕΕ έχει κάνει αποφασιστικά βήματα για το μέλλον της, με την έννοια της αλληλεγγύης και της μεγαλύτερης δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Ωστόσο η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ θα παραμείνουν ευάλωτες, εάν η Ευρωζώνη δεν κινηθεί προς την κατεύθυνση ενός πραγματικού δημοσιονομικού φεντεραλισμού και δεν έχει συνοδεύσει τα μέτρα λιτότητας με τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τον εκσυγχρονισμό των θεσμών για την εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Σήμερα εκατομμύρια εργαζόμενοι Ελληνες έχουν χάσει το 30% του εισοδήματός τους και μέσα σε τέσσερα χρόνια από το 7% που ήταν η ανεργία έχει εκτοξευθεί στο 27%. Αυτή η κατάσταση πώς μπορεί να διορθωθεί;

Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα είναι πράγματι εξαιρετικά ανησυχητική, αλλά η επιδείνωση της κατάστασης αυτής δεν σημαίνει ότι είναι και αναπόφευκτη. Μπορεί και το 2013 να φαίνεται μια δύσκολη χρονιά, όμως η Ελλάδα θα μπορούσε να επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης στο τέλος του 2014, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Εξάλλου η Ελλάδα είναι μια συναρπαστική χώρα με μια κληρονομιά ανεκτίμητη: η προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη των δυνατών της στοιχείων.

Τα στελέχη του ΔΝΤ αναγνώρισαν ότι έκαναν ένα τραγικό λάθος στον υπολογισμό της ύφεσης με σοβαρότατες συνέπειες για την ελληνική κοινωνία. Πιστεύετε ότι είναι σωστό να συνεχίζεται μια πολιτική που βασίστηκε σε ένα λάθος;

Το βάθος της ύφεσης και οι επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας για την ελληνική οικονομία είχαν υποτιμηθεί, με τις συνέπειες που γνωρίζουμε. Αν θέλουμε να συνεχιστούν οι προσπάθειες για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της δημοσιονομικής κατάστασης στην Ελλάδα, ο ρυθμός τους θα πρέπει να προσαρμοστεί και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα αποκατάστασης θα πρέπει να αναπτυχθούν για να διευκολυνθεί η επιστροφή στην ανάπτυξη.

Με αυτήν την εξοντωτική πολιτική λιτότητας θα συνεχίσει να υπάρχει το ευρώ ή τελικά θα διαλυθεί η Ευρωζώνη;

Τα μέτρα λιτότητας αποσκοπούν στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας στις πιο χρεωμένες χώρες, αλλά στην τρέχουσα συγκυρία δεν θα πρέπει να διεξάγονται σε βαθμό επιζήμιο για την ανάπτυξη. Η αύξηση του δημόσιου χρέους, εξαιτίας της οποίας τα κράτη έχουν πέσει στα χέρια των χρηματοπιστωτικών αγορών, είναι μία από τις αιτίες της κρίσης που γνωρίζει σήμερα η Ευρωζώνη.

Οι δυσκολίες τις οποίες διέρχεται η ζώνη του ευρώ δεν μπορούν να ξεπεραστούν παρά μόνο με την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε επίπεδο δημοσιονομικό, οικονομικό και πολιτικό. Για αυτόν τον λόγο θα πρέπει με θέληση, κουράγιο και φιλοδοξία να ενισχυθεί περαιτέρω η οικονομική και νομισματική ένωση και οι μεταρρυθμίσεις με στόχο την οικοδόμηση μιας πραγματικής τραπεζικής ένωσης.

Ο PlaNet Finance Group

Εχοντας ως πεποίθησή του ότι βιώσιμη δημοκρατία χωρίς δουλειές δεν μπορεί να υπάρξει, το 1998 ο Αταλί δημιούργησε τον PlaNet Finance, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, που βοηθάει φτωχούς ανθρώπους σε όλον τον κόσμο να αποκτούν πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και να δημιουργούν έτσι τις δικές τους επιχειρήσεις. Η οργάνωση προσφέρει γι' αυτόν τον σκοπό προϊόντα και υπηρεσίες μικροπίστωσης. Με παρουσία σε 80 χώρες, ο PlaNet Finance Group αναγνωρίζεται ως ένας σημαντικός παράγοντας στην καταπολέμηση της φτώχειας μέσω της προώθησης της επιχειρηματικότητας.

Πώς μπορεί ο PlaNet Finance να βοηθήσει σήμερα την Ελλάδα;

Το 2006, ο PlaNet Finance ξεκίνησε τις δραστηριότητές του στη Γαλλία, με την εφαρμογή του προγράμματος «Επιχειρείν στα Προάστια», αποστολή του οποίου είναι να προετοιμάσει δυνητικούς νέους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν μια επιχείρηση, ιδιαίτερα εκείνους που είναι άνεργοι στις «ευαίσθητες αστικές γειτονιές». Δημιουργώντας την επιχείρησή του, δημιουργούμε τη θέση εργασίας του! Τα αποτελέσματα που είχαμε στη Γαλλία μέχρι το τέλος του 2012 ήταν: 14 εγκαταστάσεις, 6.000 αιτήσεις δυνητικών επιχειρηματιών, δημιουργία 1.200 επιχειρήσεων και 1.400 θέσεων εργασίας.

Τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ελλάδα, η επιχειρηματικότητα και η δημιουργία μικρών επιχειρήσεων είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και συχνά χρησιμοποιείται ως διέξοδος από την ανεργία. Ωστόσο, οι επιχειρηματίες και των δύο χωρών υποφέρουν από μοναξιά και από την έλλειψη πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Από αυτή την άποψη η δημιουργία από τον PlaNet Finance ενός προγράμματος υποστήριξης της δημιουργίας επιχειρήσεων αλλά και η ανάπτυξη ενός ιδρύματος μικροπίστωσης στην Ελλάδα θα ενισχύσουν την τοπική οικονομία και θα συμβάλουν στη μείωση της ανεργίας.

Πώς σκοπεύετε να εφαρμόσετε το συγκεκριμένο μοντέλο στην Ελλάδα;

Η ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση Action Aid Hellas (MKO Διεθνούς Ανάπτυξης) ζήτησε τον περασμένο Αύγουστο από τον όμιλο PlaNet Finance να διερευνήσει τη δυνατότητα αντιγραφής και προσαρμογής του μοντέλου «PlaNet Finance France» στην Ελλάδα. Ετσι διενεργήθηκε μια μελέτη βιωσιμότητας από τον PlaNet Finance τον περασμένο Νοέμβριο, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια διπλή ανάγκη, αφενός για την ανάπτυξη δράσης στήριξης της επιχειρηματικότητας για μικρο-επιχειρηματίες και, αφετέρου, για την ανάπτυξη ενός ιδρύματος μικροπιστώσεων. Η προσέγγιση αυτή θα επιτρέψει στους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν την επιχείρησή τους με την απαραίτητη λειτουργική και οικονομική υποστήριξη.

Η εφαρμογή θα διεξαχθεί σε δύο φάσεις: α) μια πιλοτική φάση 6 μηνών στη διάρκεια της οποίας θα δοκιμαστεί με μια ομάδα επιχειρηματιών εθελοντών και β) μια φάση εκκίνησης, από 1 έως 2 χρόνια, με το άνοιγμα δύο καταστημάτων στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο μια υπηρεσία επιτρέπει τη δημιουργία περίπου 40 εταιρειών. Εάν βρούμε επαρκή αριθμό εταίρων να μας στηρίξουν, θα μπορέσουμε να ανοίξουμε γρήγορα καμιά δεκαριά υπηρεσίες και να πετύχουμε τη δημιουργία 400 επιχειρήσεων ετησίως στην Ελλάδα.

THΣ ΜΑΓΔΑΣ ΛΙΒΕΡΗ

magdaliveri@yahoo.gr