Δύο σενάρια για το 2013

Της Ελίζας Παπαδάκη, NEA, 20.12.12

Μετά την απόφαση του Eurogroup που επέλυσε το οξύ άμεσο πρόβλημα χρηματοδότησης της Ελλάδας μπορούμε να φανταστούμε δύο σενάρια για το πώς θα πορευτούμε από εδώ και πέρα. Το πρώτο θα ήταν να κατορθώνουμε να υλοποιούμε τους όρους που συνδέονται με το δάνειο της ευρωζώνης και του ΔΝΤ προς τη χώρα, οι επόμενες δόσεις να εκταμιευτούν ομαλά και έγκαιρα τους πρώτους μήνες του 2013, βαθμιαία να εμπεδώνεται εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία - έξω, αλλά και σ' εμάς εδώ - ώστε να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ανάκαμψη της παραγωγής και των επενδύσεων, για να τερματιστεί ο εφιάλτης της ύφεσης, της διαρκώς διογκούμενης ανεργίας. Το άλλο σενάριο, να προσκρούσει σε ισχυρά εμπόδια η υλοποίηση των δύσκολων και επώδυνων όρων, θα επανέφερε όλη την αβεβαιότητα που κυριαρχούσε το καλοκαίρι με πολύ μεγαλύτερη απαισιοδοξία πλέον, επιδεινώνοντας την ύφεση και αναβιώνοντας το Grexit (το ενδεχόμενο αναγκαστικής εξόδου από το ευρώ) μόλις είχε κηρυχθεί επισήμως νεκρό. Για το ποιο σενάριο από τα δύο θα επικρατήσει την πρώτη ευθύνη φέρει η κυβέρνηση μαζί με τα κόμματα που τη στηρίζουν

. Εχοντας ξεκάθαρα επιλέξει το πρώτο, φέρει την ευθύνη του σχεδιασμού, της διαχείρισης, όλων των ενεργειών ώστε να αποδειχθεί εφικτό, αλλά παράλληλα και τη μεγάλη ευθύνη να πείθει ότι η πολιτική που εφαρμόζει όντως ανοίγει μια προοπτική βελτίωσης στο ορατό μέλλον, καθώς επίσης και ότι ακολουθεί αυστηρά αρχές και κριτήρια κοινωνικής δικαιοσύνης. Διαφορετικά η πολιτική δεν περνάει, κινδυνεύει να ματαιωθεί.

Εδώ η παρούσα κυβέρνηση υστερεί σημαντικά, όπως και οι προηγούμενες, άλλωστε. Αν όμως για την υιοθετούμενη πολιτική εξ ορισμού ευθύνεται η κυβέρνηση με την εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το αποτέλεσμα το συνδιαμορφώνουν και άλλοι ισχυροί παίκτες: οι εκπρόσωποι οργανωμένων κοινωνικών/ οικονομικών συμφερόντων, ανάμεσά τους τα συνδικάτα των εργαζομένων και διαφόρων κλάδων, που βλέπουμε και πάλι να απεργούν για «να μην περάσουν» μέτρα συνυφασμένα με την αποτροπή της χρεοκοπίας, η δικαστική εξουσία όταν έρχεται να απαγορεύσει την εφαρμογή τέτοιων μέτρων, τα μέσα ενημέρωσης και τα αντιπολιτευόμενα κόμματα που συχνά προκρίνουν επιμέρους πολεμικές από μια συνολική θεώρηση των προβλημάτων, των συνεπειών της μιας ή της άλλης επιλογής.

Η αυτονομία των συνδικάτων, η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, η ελευθερία του Τύπου, ο πολυκομματισμός με πλήρη πολιτικά δικαιώματα συνιστούν θεμελιώδεις και απαραβίαστες αρχές της δημοκρατίας, γραμμένες με αίμα στα Συντάγματα όλων των δημοκρατικών χωρών. Και είναι σαφείς, ούτε περιορισμούς ούτε παρανοήσεις επιδέχονται. Αλλά το Σύνταγμά μας δεν προσδιορίζει πώς, μέσα από την ελεύθερη και αυτόνομη δράση διαφορετικών συλλογικών υποκειμένων, θα διασφαλίζεται το γενικό συμφέρον στην κοινωνία. Αυτό επαφίεται στην πολιτική τέχνη και στον δημοκρατικό πολιτισμό όλων. Η φοβερή κρίση που ζούμε μαρτυρά πόσο λίγο τα καταφέραμε από την άποψη αυτή στη νεότερη ελληνική δημοκρατία. Αξίζει να θυμηθούμε ότι τον κίνδυνο είχαν διακρίνει εξαρχής κάποιοι σαν τον Λεωνίδα Κύρκο: στο Σύνταγμα του 1975 ο τότε βουλευτής του ΚΚΕ Εσωτερικού πρότεινε επίμονα και τεκμηριωμένα να περιληφθεί η θέσπιση ενός συμβουλίου οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής όπου εκπρόσωποι αντιτιθεμένων κοινωνικών συμφερόντων θα συζητούσαν/  διαπραγματεύονταν οργανωμένα, εν γνώσει όλων των δεδομένων, για να καταλήγουν σε αποδεκτούς συμβιβασμούς και συναινέσεις. Σκεφθείτε, για παράδειγμα, έναν φορολογικό νόμο με τον οποίο θα συμφωνούσαν εκπρόσωποι της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ, εφοπλιστών, εμπόρων, βιοτεχνών, ελεύθερων επαγγελματιών, αγροτών, βεβαίως και των εφοριακών, και τακτικά τα επόμενα χρόνια θα αξιολογούσαν τα αποτελέσματα για να προτείνουν βελτιώσεις. Αλλοι δρόμοι προκρίθηκαν ωστόσο και ευκαιριακές κατοπινές απόπειρες κοινωνικού διαλόγου γρήγορα εκφυλίστηκαν.

Τρία χρόνια ολοένα βαθύτερα στην κρίση, χρειάζεται πια να εφευρεθούν τρόποι ευρύτερης πολιτικής και κοινωνικής συνεννόησης. Χωρίς αυτούς και η νέα χρηματοδότηση κινδυνεύει να αποβεί μάταιη. Καθώς εξαπλώνεται η φτώχεια η κυβέρνηση πρέπει να δώσει ευκρινή σήματα για την άρση των αδικιών που δεν παύουν να αναπαράγονται, για την προστασία των πραγματικά ασθενέστερων. Τα αγωνιζόμενα επιμέρους συμφέροντα να κοιταχτούν στον καθρέφτη του γενικού συμφέροντος, όπου εντέλει υπάγονται. Με αυτόν τον γνώμονα περισσότερο να ενημερώνουμε και να εξηγούμε εμείς από τα Μέσα. Η τρίμηνη ανάσα που έδωσε χθες ο Αρειος Πάγος στην είσπραξη του τέλους ακινήτων μέσω της ΔΕΗ να αξιοποιηθεί για τις επιτακτικά αναγκαίες αλλαγές σε φορολογία και φορολογική διοίκηση.