Οι μυλόπετρες αξιών της ΕΕ: Γιατί η Ευρώπη είναι, και μέσα στην κρίση, ελκυστική

Του  Αντώνη Τριφύλλη, ΝΕΑ, 31.1.12

«GOOD ΒΥΕ BALKANS!»

«Vecernji List», κροατική εφημερίδα,

μετά το δημοψήφισμα

Πριν από χρόνια συμμετείχα σε μια συνεδρίαση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με θέμα την πρόταση για άνοιγμα ευρωπαϊκών προγραμμάτων εκπαίδευσης και ανταλλαγής φοιτητών με τις ΗΠΑ. Η τότε Αμερική έβλεπε με κακό μάτι τις εξελίξεις στην Ευρώπη των Δώδεκα. Δεν της άρεσε καθόλου η εμβάθυνση της πολιτικής ένωσης, ο κοινωνικός διάλογος και γενικά οτιδήποτε έφερε το πρόθεμα social. Αντίθετα, έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για τη δημιουργία της εσωτερικής αγοράς, και μάλιστα ζήτησε την εμπειρία της ΕΟΚ στο θέμα ενόψει της δημιουργίας της NAFTA, της τελωνειακής ένωσης ΗΠΑ - Καναδά - Μεξικού. Από το οποίο όμως απέρριπτε μετά βδελυγμίας το αλληλένδετο κομμάτι της κοινωνικής συνοχής που προωθούσε η Ευρώπη, μεταξύ άλλων με τα ονομαζόμενα πακέτα Ντελόρ. Τα οποία είχαν υιοθετηθεί ως αντιστάθμισμα προς τα πιο αδύναμα κράτη και περιφέρειες. Για το πρόγραμμα εκπαίδευσης που λέγαμε όχι μόνο ενδιαφέρθηκε, αλλά ζήτησε και τη συμμετοχή της.

Στις σχετικές συζητήσεις μεταξύ στελεχών της Επιτροπής υπήρχαν και μερικές επιφυλάξεις στο κατά πόσο είναι ενδεδειγμένο να ανοίξουμε τα προγράμματα σε τρίτες χώρες και με τι στόχο. Ισχυρίστηκα ότι μπορούμε να δούμε τη συνεργασία και σαν μια πινελιά στο όραμα για μια Ευρώπη από τα Ουράλια έως τον... Ειρηνικό! Η κουβέντα χαλάρωσε με γέλια, η Αμερική συμμετείχε στα προγράμματα, τα οποία άνοιξαν και για άλλες χώρες εκτός ΕΟΚ.

Την εποχή εκείνη υπήρχαν τρεις απόψεις που «πάλευαν» στο εσωτερικό της Ευρώπης. Η πρώτη θεωρούσε προτεραιότητα την εμβάθυνση της κοινότητας. Η δεύτερη, την ταχύτερη διεύρυνση σε άλλες χώρες. Και η τρίτη, που επεκράτησε, έλεγε ότι πρέπει να προχωρήσουν και τα δύο συγχρόνως. Δηλαδή και το άνοιγμα σε διαδικασίες διεύρυνσης για όσες χώρες το επιθυμούν και ταυτόχρονα εμβάθυνσης με επιλεκτική εφαρμογή πολιτικών στις οποίες θα συμμετείχαν όσοι ήθελαν. Ετσι κι έγινε. Η Ενωση έφτασε τους 27. Και το ευρώ, η κοινωνική χάρτα και η Συνθήκη Σένγκεν υιοθετήθηκαν από κάποιες χώρες, ενώ άλλες προτίμησαν να μείνουν εκτός.

Η πορεία της διεύρυνσης οδηγεί την Κροατία ως 28η χώρα στην Ενωση το 2013, έπειτα από δημοψήφισμα στο οποίο τα 2/3 των πολιτών προτίμησαν την ένταξή τους στην ασφάλεια της ΕΕ. Ακόμη και τώρα που η Ενωση διέρχεται τη χειρότερη κρίση της. Ακόμη και τώρα το όραμα της ειρηνικής, δημοκρατικής και αλληλέγγυας Ενωσης είναι πιο σαγηνευτικό από την παγωνιά της απόλυτης εθνικής κυριαρχίας. Τουλάχιστον για τους πιο αδύναμους κρίκους σε δύσκολους καιρούς.

Πολλοί θα πουν βέβαια ότι η Κροατία δεν είναι έτοιμη. Εχει ένα παρελθόν διαβίωσης σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, με μερίδιο στις ακρότητες στον ενδογιουγκοσλαβικό πόλεμο και ισχυρή παρουσία ακραίων πολιτικών κινήσεων. Η απάντηση είναι απλή: Και ποιος δεν είχε παρελθόν ολοκληρωτισμού από τις περισσότερες χώρες της ΕΕ; Ομως η ευρωπαϊκή ταυτότητα αποδείχθηκε ισχυρή στο να οδηγήσει χώρες που έζησαν στρατιωτικές δικτατορίες, κομμουνιστικό, φασιστικό ή ναζιστικό ολοκληρωτισμό, στη σταδιακή ενσωμάτωση στο πάνθεον των αξιών μας. Ποιες είναι οι πηγές αυτών των αξιών; Η ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Οπως έλεγε ο Ντελόρ, υπάρχει ευρωπαϊκή ταυτότητα, πέρα από τις εθνικές μας. Είναι οι αξίες που πηγάζουν από την αρχαία Ελλάδα και τη δημοκρατία της, την αρχαία Ρώμη με την νομοθεσία της, τον χριστιανισμό, τον ιουδαϊσμό, τον ισλαμικό πολιτισμό, την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό. Χώρες όπως η δική μας, η Ισπανία, η Πορτογαλία, αλλά και χώρες όπως οι βαλτικές, η Ουγγαρία κ.ά. μέσα από τις πολιτικές, οικονομικές και νομικές διαδικασίες του κοινοτικού κεκτημένου ξαναμαθαίνουν τις αξίες που λέγαμε, στις οποίες όλες έχουν προσφέρει κατά την ιστορική τους διαδρομή. Η πορεία είναι δύσκολη. Αλλά οι μυλόπετρες των ευρωπαϊκών αξιών οδηγούν λαούς και πολιτικές δυνάμεις στην αναγκαία προσαρμογή, στις αλλαγές και συμπεριφορές για το πέρασμά τους στο πιο σπουδαίο πολιτιστικό και οικονομικό πείραμα ειρήνης. Αυτές οι αλλαγές είναι πολύ ισχυρότερες από τις όποιες αποτυχίες, πικρίες ή πολιτικές προσεγγίσεις.

Μπορεί η Βρετανία να είναι υπέρμαχος της διεύρυνσης μέσα από τα γυαλιά του νεοφιλελευθερισμού της, αλλά εξίσου υπέρμαχα είναι και κινήματα της οικολογίας, ακόμη και της κομμουνιστικής Αριστεράς στην προσπάθεια για την επίτευξη του βαθύτερου στόχου της Ενωσης, που δεν είναι άλλος από τη διασφάλιση της ειρήνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Με αυτά τα ολίγον συναισθηματικά καλωσορίζουμε την Κροατία στην Ενωσή μας. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι αλλαγές στη μεταπολεμική Κροατία σε σχέση με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αυτοκάθαρση και την παγίωση των δημοκρατικών θεσμών υπήρξαν εντυπωσιακές.

Ευχόμαστε σύντομα, σε ιστορικούς χρόνους, να διευρυνθούμε και προς τις υπόλοιπες ταλαιπωρημένες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Και, μεταξύ μας, ευχόμαστε το αστείο περί Ευρώπης από τα Ουράλια έως τον Ειρηνικό να πραγματοποιηθεί. Γιατί άραγε η Ουκρανία, η Γεωργία, ακόμη και η Ρωσία, εάν το επιθυμούν, να μη συμμετάσχουν; Βέβαια για την Αμερική τα πράγματα είναι λίγο δύσκολα, μια και δεν είναι επιλέξιμη. Βλέπετε, δεν έχει ακόμη καταργήσει τη θανατική ποινή, όπως αναγκάστηκε να πράξει η Τουρκία στην προενταξιακή της πορεία!

αntonios-pressinfo.blogspot.com