Περί εθνικής κυριαρχίας

Η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και οι εθνικιστικές παραπλανητικές κορόνες
Του Π.Κ. Ιωακειμίδη, ΤΑ ΝΕΑ,25.10.2011

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για «τον κίνδυνο εκχώρησης εθνικής κυριαρχίας στις Βρυξέλλες, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην τρόικα». Σύμφωνοι, πρέπει οπωσδήποτε να προστατεύσουμε την εθνική μας κυριαρχία, αλλά από πού και πώς κινδυνεύει; Πάντως, δεν κινδυνεύει από την τρόικα και πολύ περισσότερο δεν κινδυνεύει από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ευρωπαϊκή Ενωση συνιστά ένα σύστημα «διαμοιρασμού κυριαρχίας». Οι χώρες που συμμετέχουν σε αυτή έχουν εκχωρήσει (με την Πράξη Προσχώρησης) σημαντικά τμήματα κυριαρχίας προκειμένου να δημιουργήσουν θεσμούς, όργανα και πολιτικές, τελικά ένα νέο πολιτικό σύστημα ικανό να αντιμετωπίσει σε συλλογική βάση προβλήματα, προκλήσεις, κρίσεις, απειλές που δεν μπορεί καμιά χώρα να αντιμετωπίσει από μόνη της.

Με τον τρόπο αυτό, οι χώρες μέλη της Ενωσης εκχωρούν μεν κυριαρχία, αλλά ανακτούν δύναμη και εξουσία - κυρίως διαπραγματευτική εξουσία - για την επίλυση προβλημάτων και την ενίσχυση της θέσης τους στο περιφερειακό και το διεθνές σύστημα. Αυτή είναι η πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης που ισχύει για την Ελλάδα και για κάθε άλλη χώρα μέλος. Και η πραγματικότητα αυτή αντανακλάται, μεταξύ των άλλων, στο γεγονός ότι περίπου 65% των δημόσιων αποφάσεων που μας αφορούν ως κοινωνία και ως οικονομία λαμβάνεται από τα όργανα της Ενωσης και μόνο 35% από τους εθνικούς θεσμούς. Σε ορισμένους τομείς μάλιστα το σύνολο των αποφάσεων λαμβάνεται από τα όργανα της Ενωσης καθώς έχουμε εκχωρήσει το σύνολο της κυριαρχίας (νομισματικό, εμπορικό, αγροτικής πολιτικής, ανταγωνισμού κ.ά.). Εχουμε επομένως εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας από τα εθνικά κράτη για να δημιουργήσουμε μια συλλογική «ευρωπαϊκή κυριαρχία», που συμβάλλει στη μεγιστοποίηση του εθνικού και του δημόσιου συμφέροντος. Το ελληνικό Σύνταγμα άλλωστε «νομιμοποιεί» την εκχώρηση αυτή και επιτρέπει, υπό προϋποθέσεις, περαιτέρω εκχώρηση, ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη γλώσσα που χρησιμοποιεί (άρθρο 28). Αρα, είναι σαφές ότι αυτή η εθελούσια μεταφορά κυριαρχίας στην Ενωση λειτουργεί ευεργετικά για κάθε χώρα μέλος. Συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς εκχώρηση κυριαρχίας δεν νοείται. Οτιδήποτε άλλο λέγεται, συνιστά εθνικιστική παραπλανητική δημαγωγία. Αλλωστε, δεν νοείται μια χώρα όπως η Ελλάδα να υποστηρίζει τη μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ομοσπονδιακού τύπου Πολιτική Ενωση και, από την άλλη, να αρνείται να εκχωρήσει κυριαρχία για τον σκοπό αυτό. Πρόκειται για κραυγαλέα αντίφαση. Αυτά τα δύο δεν συμβιβάζονται. Οπως δεν συμβιβάζεται η θέση ότι η διαμόρφωση της δημοσιονομικής μας πολιτικής πρέπει να παραμένει αποκλειστικά στην εθνική δικαιοδοσία, αλλά ταυτόχρονα τα χρέη και τα ελλείμματα θα καλύπτονται από την Ενωση (μάλιστα με θεσμικά κατοχυρωμένο τρόπο στο μέλλον μέσω του ευρωομολόγου, το οποίο θεωρούμε ως τη ριζική λύση του προβλήματος). Βεβαίως, το μέρος εθνικής κυριαρχίας που διαχειριζόμαστε απειλείται. Απειλείται όμως από τη γενική εξασθένηση της χώρας λόγω της δεινής οικονομικής κρίσης, της υπερχρέωσης και άλλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Σημαίνει ότι την κυριαρχία την υπονομεύουμε «εκ των έσω», εμείς οι Ελληνες ως κοινωνία και, κυρίως, ως πολιτικό σύστημα. Γιατί εμείς, ως πολιτικό σύστημα, επιλέξαμε να υπερχρεώσουμε τη χώρα, εμείς επιλέξαμε «να ζούμε πάνω από τις δυνάμεις μας», εμείς επιλέξαμε να συντηρούμε τα νοσηρά φαινόμενα της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς, εμείς επιλέξαμε την ασύδοτη υπερκατανάλωση και μία σειρά από άλλες παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα στη δεινή κρίση και στην πολιτική της εξασθένηση διεθνώς. Για δεκαετίες θεωρούσαμε (ή θεωρούσαν πολλοί) ότι η κυριαρχία μας απειλείται από τους Τούρκους, τους γείτονες της ακατονόμαστης χώρας (ΠΓΔΜ), την Ευρωπαϊκή Ενωση, την παγκοσμιοποίηση και άλλα ωραία και τερπνά φαντάσματα. Τελικά αποδείχθηκε ότι η κυριαρχία μας υπονομεύτηκε «από μέσα», από τους ίδιους τους Ελληνες και τη συμπεριφορά τους. Αυτό σημαίνει κάτι σημαντικό. Σημαίνει ειδικότερα ότι πατριωτισμός δεν είναι να βγάζει κάποιος άναρθρες εθνικιστικές κραυγές και κορόνες, αλλά να ενδιαφέρεται και να εργάζεται για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της χώρας, ως προϋποθέσεις για την ισχυρή παρουσία της στο περιφερειακό και διεθνές σύστημα. Συμπέρασμα: για να ανακτήσουμε οποιαδήποτε κυριαρχία μπορούμε να διαχειριστούμε, προϋπόθεση είναι η υπέρβαση της κρίσης και η ισχυροποίηση της χώρας. Οποιοσδήποτε μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση αυτή (θα πρέπει να) είναι ευπρόσδεκτος, είτε προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση είτε από οποιονδήποτε άλλο θεσμό...
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του ΔΣ του ΕΛΙΑΜΕΠ