Του Στέφαν Κολινιόν, Αυγή, 17.9.11
Η οικονομική κρίση κινδυνεύει να καταστρέψει μισό αιώνα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πρόκειται κυρίως για πολιτική και όχι οικονομική κρίση και μπορεί να επιλυθεί μονάχα με μία διαφορετική πολιτική λύση. Το πρόβλημα είναι το διακυβερνητικό σύστημα διοίκησης: οι κυβερνήσεις των κρατών μελών λαμβάνουν από κοινού αποφάσεις, αλλά η κάθε κυβέρνηση επιδιώκει να καλύψει το δικό της μερικό συμφέρον.Συνεπώς η πολιτική ολοκλήρωση είναι το συστατικό που λείπει για μια ολοκληρωμένη οικονομία. Οι πολιτικές αποφάσεις "διακυβερνητικότητας" δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε περισσότερο από τον μικρότερο κοινό παρονομαστή παραμελώντας πλήρως τα κοινά συμφέροντα όλων των Ευρωπαίων πολιτών. Δείτε για παράδειγμα τη δημοσιονομική απάτη της κυβέρνησης Καραμανλή και πώς αυτή επηρέασε το ευρώ. Δείτε τη λιτότητα που επιβάλλει η Μέρκελ σκοτώνοντας την ανάπτυξη στην υπόλοιπη Ευρώπη. Δείτε τον χρηματοοικονομικό πανικό μετά την απόπειρα του Μπερλουσκόνι να δωροδοκήσει τους ψηφοφόρους που τον παρατάνε.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις και σε πολλές άλλες τα συμφέροντα των απλών πολιτών παραβιάζονται με το πρόσχημα της δημοκρατίας. Διότι τις εθνικές κυβερνήσεις τις απασχολούν εξ ορισμού τα συμφέροντα των μικρών εκλογικών τους περιφερειών όπου επιθυμούν να επανεκλεγούν με πολιτικές πλατφόρμες που συνήθως δεν έχουν να κάνουν με την Ευρώπη. Ωστόσο οι ευρωπαϊκές πολιτικές επηρεάζουν όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. Αποτελούν ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά. Πώς θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι πολίτες είναι εκείνοι που "επιλέγουν" όταν οι κυβερνήσεις συμβιβάζονται σε συμφωνίες στις οποίες "δεν υπάρχει εναλλακτική";
Oι συνέπειες της "διακυβερνητικότητας" είναι μια καταστροφή. Οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις είτε λαμβάνονται πολύ αργά είτε δεν επεκτείνονται αρκετά. Οι χρηματοοικονομικές αγορές πανικοβάλλονται καθώς δεν είναι σαφές ποιος έχει τον έλεγχο ή τι πρόκειται να γίνει. H κρίση περιπλέκεται μεταξύ καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης.
Στο τέλος οι πολιτικές αποφασίζονται από το ισχυρότερο κράτος μέλος ακόμη κι αν δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι η ώρα οι δημοκρατικοί της Ευρώπης, σοσιαλιστές ή μη, να συνειδητοποιήσουν πως αυτή η νέα μορφή μεροληπτικού εκλογικού καταμερισμού δεν είναι ούτε αποδοτική στη διαχείριση των ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών ούτε ουσιαστικά δημοκρατική.
Δημοκρατία σημαίνει πως οι πολίτες μπορούν να επιλέγουν μία κυβέρνηση μέσω καθολικής ψηφοφορίας και πως είναι σε θέση να εγκρίνουν τις πολιτικές που τους επηρεάζουν. Αλλά αυτό είναι που δεν μπορούν να κάνουν οι Ευρωπαίοι. Σαν βασιλείς παλιάς εποχής, η Μέρκελ και ο Σαρκοζί συμφωνούν, το Συμβούλιο θεσπίζει και οι πάντες επηρεάζονται από τις πολιτικές τους. Ο Καραμανλής και ο Μπερλουσκόνι κάνουν ό,τι βολεύει την επανεκλογή τους αλλά η ζημιά επηρεάζει τους πάντες.
Το να δίνεται μεγαλύτερη δύναμη στις εθνικές κυβερνήσεις έναντι ευρωπαϊκών θεμάτων είναι παντελώς αντιπαραγωγικό: αυξάνει των αριθμό εκείνων που μπορούν να ασκήσουν βέτο και καθιστά απίθανο να υπερψηφιστούν αποδοτικές πολιτικές. Οι εθνικές κυβερνήσεις, στο Ελσίνκι ή και αλλού, μπορούν να μπλοκάρουν μία συμφωνία αλλά δεν μπορούν να επιλέξουν την πολιτική κατεύθυνση μιας ευρωπαϊκής κυβέρνησης. Η μόνη θέση όπου η περισσότερη εξουσία είναι δημοκρατικά δικαιολογημένη είναι εντός Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ο τελευταίος γρίφος αφορά την πρόταση των Μέρκελ και Σαρκοζί να κάνουν τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Βαν Ρομπάι επικεφαλής μιας "οικονομικής κυβέρνησης". Αφήστε κατά μέρος το ότι η Μέρκελ έχει εξαρχής διακηρύξει πως η εν λόγω οικονομική κυβέρνηση δεν θα κάνει τίποτε περισσότερο από το να συντονίσει τις πολιτικές των τελευταίων ετών, ως εκ τούτου δεν πρόκειται για τίποτα καινούριο.
Η ιδέα του Σαρκοζί να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό συμβούλιο αποτελούμενο από τους αρχηγούς κρατών, οι κυβερνήσεις των οποίων θα είναι υπεύθυνες για τη σωστή οικονομική συνεργασία, είναι εξίσου κακή αφού ούτε διασφαλίζει την αποδοτικότερη λήψη αποφάσεων ούτε εκχωρεί στους πολίτες κανένα δημοκρατικό δικαίωμα αφού δεν τους επιτρέπει να αποφασίζουν επί των πολιτικών. Το αποτέλεσμα είναι απλό: βλακώδης λιτότητα βερολινέζικης κατασκευής.
H εναλλακτική είναι μια δημοκρατική οικονομική κυβέρνηση. Μία πραγματική κυβέρνηση. Μία κυβέρνηση που θα ελέγχεται από τους πολίτες. Να πώς μία αληθινή οικονομική κυβέρνηση θα μπορούσε να λύσει την ευρωπαϊκή κρίση: Καταρχάς το πρώτο βήμα μιας τέτοιας κυβέρνησης θα είναι να σταθεροποιήσει τις χρηματοοικονομικές αγορές και να σταματήσει την παραφιλολογία για συγκεκριμένα κράτη μέλη και πρώτα από όλα για την Ελλάδα.
Υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος να γίνει αυτό: με την έκδοση ευρωομολόγων, δηλαδή χρηματοοικονομικών εγγυήσεων που παρέχουν ρευστότητα στα κράτη μέλη που υπό άλλες συνθήκες δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Υπάρχουν πολλές ιδέες σχετικά με το πώς τα ευρωομόλογα θα μπορούσαν να δομηθούν τεχνικά, αλλά ο σκοπός πρέπει να είναι η διασφάλιση επαρκούς ρευστότητας ώστε να αποφεύγονται οι πωλήσεις πανικού και οι μπελάδες με τις τράπεζες.
Ωστόσο είναι επίσης σαφές πως δεν μπορεί να αφήσει κανείς αυτήν τη δουλειά να την κάνει αποκλειστικά η ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενώ οι κυβερνήσεις θα αλληλοσπρώχνονται προς την πτώχευση. Κάτι τέτοιο θα υποβάθμιζε τη δυναμική της ΕΚΤ και τελικά θα κατέστρεφε την ικανότητά της να ασκεί νομισματική πολιτική. Τελικά το εθνικό χρέος είναι θέμα δημοσιονομικής και όχι νομισματικής πολιτικής και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να ελέγχεται αυτόνομα -από τους πολίτες.
Το δεύτερο ζήτημα είναι, λοιπόν, να επανοριστεί το πλαίσιο της δημοσιονομικής πολιτικής. Αν τα ευρωομοόλογα πρόκειται να προσφέρουν ρευστότητα στις κυβερνήσεις των κρατών μελών, θα πρέπει να ληφθεί ουσιαστικά υπόψιν και η έκδοση ανάλογων ηθικών περιορισμών.
Γιατί μια κυβέρνηση να επιβάλει πολιτικές πειθαρχίας αν μπορεί να εξασφαλίσει πως θα πάρει όλα τα χρήματα που θέλει από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Ένας σκληρός περιορισμός είναι σαφέστατα απολύτως απαραίτητος. Είναι επίσης σαφές πως το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν είναι ικανό να εκπληρώσει τη λειτουργία αυτή. Οι λαθροθήρες δεν μπορούν να γίνουν με μιας αξιόπιστοι τοποτηρητές.
Συνεπώς προτείνω την κατάργηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και την αντικατάστασή του από ένα καινούργιο πλαίσιο με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1. Έναν ευρωπαϊκό μακροοικονομικό νόμο - πλαίσιο που θα ψηφίζεται κάθε χρόνο σύμφωνα με το άρθρο 294 της Συνθήκης της Λισσαβώνας, που αφορά τη συνήθη νομοθετική διαδικασία που καθορίζει ποιο είναι το κατάλληλο συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα για τη ζώνη του ευρώ συνολικά. Ο εν λόγω νόμος θα λαμβάνει υπόψιν το οικονομικό περιβάλλον, την ανάπτυξη και την απασχόληση, το συσσωρευμένο επίπεδο χρέους και τον παγκόσμιο κύκλο των επιχειρήσεων.
Ο μακροοικονομικός νόμος - πλαίσιο θα αντικαθιστά τα αυστηρά όρια του ελλείμματος του Συμφώνου, τα οποία ποτέ δεν κρατήθηκαν και θα θεσπίσει ένα πλαίσιο με μεγαλύτερη (κάθετη) ελαστικότητα όπως απαιτείται από μία αποτελεσματική μακροοικονομική πολιτική εντός μιας ενιαίας νομισματικής ζώνης.
2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδίδει στη συνέχεια "άδειες" ελλείμματος κατά το εγκεκριμένο ποσό του συνολικού ελλείμματος.
3. Αυτές οι άδειες ελλείμματος θα κατανέμονται στα κράτη μέλη σύμφωνα με το ΑΕΠ τους. Τροποποιήσεις με βάση τις σχετικές αναλογίες χρέους (πάνω ή κάτω του 60%) θα είναι δυνατές.
4. Οι άδειες ελλείμματος θα είναι μεταβιβάσιμες. Αν ένα κράτος μέλος χρειάζεται να δανειστεί περισσότερο, θα μπορεί να αποκτήσει επιπρόσθετες άδειες από άλλα κράτη μέλη που δεν τις χρησιμοποιούν. Η μεταβίβαση θα μπορούσε να υπόκειται σε συμφωνίες μεταξύ κυβερνήσεων στο ευρωπαϊκό Συμβούλιο ή θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια αγορά όπου τα ελλείμματα θα γίνονται αντικείμενο συναλλαγής μεταξύ κυβερνήσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ή ακόμη θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια αγορά στην οποία τα ελλείμματα θα γίνονταν αντικείμενο συναλλαγής όπως οι άδειες ρύπανσης. Ο μηχανισμός μεταβίβασης λοιπόν θα επιτρέπει την οριζόντια ελαστικότητα που ανταποκρίνεται στην ασυμμετρία των κρατών μελών.
5. Μια τραπεζική ρύθμιση που θα απαγορεύει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να δανείσουν ή να βοηθήσουν στη συλλογή χρημάτων για τις δημόσιες αρχές εκτός και αν ο οφειλέτης είναι σε θέση να καταθέσει την ισοδύναμη ποσότητα αδειών ελλείμματος. Με άλλα λόγια η ικανότητα έκδοσης χρέους των κρατών μελών θα ελέγχεται στην πηγή, δεν θα χρειάζονται γραφειοκρατικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί και τιμωρητικοί μηχανισμοί.
Το νέο πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής με τις ευρωπαϊκές άδειες ελλείμματος συνδυάζει τη δημοσιονομική πειθαρχία (μέσω του συνδέσμου του τραπεζικού δανεισμού) με την ανάγκη να επιτραπεί περισσότερη κάθετη και οριζόντια ευελιξία ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις οικονομικές κρίσεις.
Η προτεινόμενη εναλλακτική στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δυνητικά αποτελεί πολιτικό εργαλείο για μία πραγματική οικονομική κυβέρνηση εντός της Ευρωζώνης.
Καθορίζοντας το συνολικό όριο ελλείμματος μέσω της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, που περιλαμβάνει την Επιτροπή, το συμβούλιο και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, οι εκπρόσωποι των Ευρωπαίων πολιτών καθίστανται αρμόδιοι να κάνουν πραγματικές επιλογές που αντανακλούν τις δημοκρατικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων τους. Τα κόμματα θα μπορούν να παρουσιάζουν εναλλακτικές πολιτικές, οι πολίτες θα μπορούν να επιλέγουν το κόμμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στις προτιμήσεις τους. Η δημοσιονομική πειθαρχία έτσι θα τίθεται αυτομάτως σε εφαρμογή.
Το μόνο που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση.
(ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ)
Συσσώρεσυση και διαχείριση ελλειμμάτων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ανώτατο στάδιο του Σοσιαλισμού.