Les Temps: Ζακ Ντελόρ: Το ευρώ, όπως κι η Ευρώπη, είναι στο χείλος του γκρεμού

 

Αυγή, 20.8.11

Ο Ζακ Ντελόρ, πρόεδρος της Κομισιόν την περίοδο 1985 - 1994, παραχώρησε συνέντευξη στην ελβετική Le Temps και τη βελγική Le Soir με αφορμή τη συνεχιζόμενη αναταραχή στην ευρωζώνη.

 - Πιστεύετε στη μελλοντική "οικονομική κυβέρνηση" της ευρωζώνης που προτείνουν οι Μέρκελ και Σαρκοζί;

Για τι πράγμα μιλάνε; Για μια γενική δέσμευση; Για έναν νέο διακυβερνητικό μηχανισμό που θα στοχεύει στην επίδειξη ελάχιστης συνεργασίας και στον περιορισμό κάθε έμμεσης μεταφοράς κυριαρχίας; Αυτός καθαυτός δεν θα χρησιμεύσει σε τίποτε. Ο γαλλο-γερμανικός διάλογος συνεχίζεται, και τούτο είναι ευχάριστο, αλλά η κ. Μέρκελ, για άλλη μια φορά, δεν έκανε καμία παραχώρηση επί της ουσίας. Η άλλη άποψη της μόδας, αυτή για τη δημιουργία ενός υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης, είναι του ίδιου φυράματος: πρόκειται για ένα γκάτζετ άνευ σημασίας. Η ευρωπαϊκή διπλωματία λειτουργεί άραγε καλύτερα με τη δημιουργία, από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, ενός ψευτο "υπουργού Εξωτερικών της Ε.Ε.";

Ας ανοίξουμε τα μάτια μας: το ευρώ και η Ευρώπη βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Και για να μην πέσουν, η επιλογή μου φαίνεται απλή: ή τα κράτη - μέλη αποδέχονται την ενισχυμένη οικονομική συνεργασία που ανέκαθεν ζητώ, ή μεταφέρουν επιπλέον εξουσίες στην Ένωση. Επειδή τη δεύτερη επιλογή την αρνείται μια πλειοψηφία των 27, δεν υπάρχει παρά η πρώτη.

- Η ενίσχυση αυτής της συνεργασίας θα σημάνει επείγουσα λήψη αποφάσεων;

Ναι, με τη μερική αμοιβαιότητα των χρεών των κρατών, ως το 60% των ΑΕΠ τους, το όριο που είναι σύμφωνο με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αυτό πρέπει να γίνει στο επίπεδο των 17 χωρών που διαθέτουν το κοινό νόμισμα. Τα κράτη που τα αφορά αυτό, θα καλυφθούν έτσι από μια μερική εγγύηση της Νομισματικής και Οικονομικής Ένωσης, με αυτόματη συνέπεια τη μείωση των επιτοκίων. Τονίζω ανέκαθεν ότι η επιτυχία της Ευρώπης, στο οικονομικό επίπεδο, στηρίζεται σε ένα τρίγωνο: την ανταγωνιστικότητα που δίνει ώθηση, τη συνεργασία που ενισχύσει και την αλληλεγγύη που ενώνει. Πρέπει να περάσουμε στην πράξη. Γιατί αν δεν το κάνουμε, οι αγορές θα συνεχίσουν να αμφιβάλλουν. Καταγγέλλω τις φήμες που ταράζουν τα χρηματιστήρια, αλλά ήμουν πάντα πραγματιστής. Ωστόσο, από την αρχή της κρίσης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αγνοούν τις πραγματικότητες. Πώς μπορούν να θεωρούν ότι οι αγορές θα πιστέψουν τις υποσχέσεις της συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης, της 21ης Ιουλίου, αν πρέπει να περιμένουν ως τα τέλη Σεπτεμβρίου για να τις δουν να γίνονται πράξεις;

- Τι απαντάτε στους υπέρμαχους της αντίθετης επιλογής: μιας σκληρής αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους και μιας πιθανής εξόδου των πιο ευάλωτων χωρών από την Ευρωζώνη;

Ποιος είναι ο ένοχος; Μόνον η Ελλάδα; Όχι. Κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ απλό. Η ευθύνη πέφτει στους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης, που δεν ζήτησαν λογαριασμό από τις αρχές στην Αθήνα ή δεν απαίτησαν ενισχυμένους στατιστικούς ελέγχους. Γιατί αφέθηκε η Ισπανία να αυξήσει το ιδιωτικό της χρέος ή η Ιρλανδία να ευνοήσει, ως μη όφειλε, τις τράπεζές της; Έπρεπε να είχαν ληφθεί μέτρα και τα μέτρα αυτά δεν ελήφθησαν ενώ, παράλληλα, οι κοινοτικοί θεσμοί, αρχής γενομένης από την Κομισιόν, αποδυναμώνονταν όλο και περισσότερο. Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα είχε, σε αυτό το γενικευμένο πλαίσιο δυσλειτουργίας, καταστρέψει κι άλλο το κοινό νόμισμα. Σε ό,τι αφορά στους υπέρμαχους, στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο, μιας επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, που είναι συνώνυμο πληθωρισμού και υποτίμησης, καταλαβαίνω τη θέση τους και την ελπίδα τους ότι θα ξαναβρούν τη χαμένη τους ανταγωνιστικότητα. Αλλά ποιος μπορεί να προβλέψει ότι η ελληνική δραχμή θα ξαναβρεί μια καλή ισορροπία; Είμαι πεπεισμένος ότι η γενικευμένη φτωχοποίηση που θα προκύψει από μια εγκατάλειψη του κοινού νομίσματος, θα υπερισχύσει των πλεονεκτημάτων της. Και να προσθέσω τέλος και μια πολιτική δήλωση: το ευρώ είναι μια συλλογική περιπέτεια. Δεν έγινε καλή διαχείρισή του, άρα ας τη διορθώσουμε. Αλλά ας συνεχίσουμε μαζί.

- Υπάρχουν κι άλλες προτάσεις στο τραπέζι, όπως η ενίσχυση της ικανότητας δανεισμού από το Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ή η δημιουργία ευρωομολόγων...

Το Ταμείο Σταθερότητας, που θα γίνει μόνιμο το 2013, είναι καλό πράγμα και είμαι πολύ υπέρ της ξεχωριστής έκδοσης ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση αποκλειστικά φιλόδοξων μελλοντικών σχεδίων. Φανταστείτε τι θα μπορούσε να προσφέρει ως ώθηση στην Ε.Ε., ένα μεγάλο δάνειο 20 δισ. ευρώ, αφιερωμένο στην καινοτομία! Αλλά βρισκόμαστε, για άλλη μια φορά, σήμερα στο χείλος του γκρεμού. Χρειάζονται πυροσβεστικές ενέργειες, και μετά αρχιτέκτονες για την ανοικοδόμηση. Η μερική αμοιβαιότητα των χρεών, είναι ο πυροσβεστήρας για να σβήσει η φωτιά και να δοθεί νέο νόημα στην κοινοτική συνεργασία. Τα κράτη - μέλη, ταυτόχρονα, πρέπει να άρουν τις τελευταίες τους ενστάσεις στα έξι προγράμματα οδηγιών για την οικονομική διακυβέρνηση, των οποίων η Ευρωβουλή σκλήρυνε, λογικά, το περιεχόμενο για να καταστήσει πιο αυτόματες τις κυρώσεις σε περίπτωση δημοσιονομικής εκτροπής.

- Παρόλα αυτά, οι απογοητευμένοι από το ευρώ είναι πάρα πολλοί και οι Γερμανοί δεν θέλουν πλέον να πληρώνουν. Η αποσύνθεση είναι ορατή. Σας ανησυχεί;

Το επαναλαμβάνω: η ευθύνη αυτής της κρίσης είναι συλλογική. Και πρέπει λοιπόν, για να βγούμε από αυτή, να υπάρξει ισχυρή βούληση. Ο σημερινός κίνδυνος, είναι οι 17 χώρες - μέλη του ευρώ, στα οποία επικεντρώνεται όλη προσοχή, να οδηγήσουν σε παράλυση του ευρωπαϊκού προγράμματος. Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε τεράστιες προκλήσεις: τις μελλοντικές της σχέσεις με τις ΗΠΑ ή με τη Ρωσία, τις παγκόσμιες εμπορικές διαπραγματεύσεις, την εφαρμογή ενός νέου μοντέλου "πράσινης" ανάπτυξης, τη διεύρυνσή της στα Βαλκάνια, τις διαπραγματεύσεις της με την Τουρκία, στην οποία, εκτιμούσα ανέκαθεν, ότι δεν πρέπει να πούμε ένα "αμετάκλητο όχι". Δεν αντιμετωπίζει κανείς μια τέτοια κατάσταση με ημίμετρα. Πρέπει να ξέρουμε επίσης, και γι' αυτό φημιζόμουν, το πώς κλείνουμε την πόρτα και λέμε "αρκετά"! Οι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες, αρχής γενομένης από τον πρόεδρο της Κομισιόν, πρέπει να παλέψουν για αυτές τις ενισχυμένες συνεργασίες, όπως η μερική αμοιβαιότητα των χρεών, την οποία δεν θέλει η Άγγελα Μέρκελ και την οποία δεν τολμά να ζητήσει ο Νικολά Σαρκοζί. Πρέπει επίσης, κυρίως, να μιλήσουμε στους Γερμανούς και να τους καταλάβουμε. Αγαπώ τη Γερμανία. Η κοινωνική οικονομία της αγοράς της, ο παγκοσμιοποιημένος δυναμισμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεών της, το προηγημένο της κοινοβουλευτικό σύστημα, ο φεντεραλισμός που επιβάλλει, όπως στην Ελβετία, την επικουρικότητα και οδηγεί σε μια δημοκρατία "της διπλανής πόρτας", είναι σημεία αναφοράς. Αλλά αυτός δεν είναι λόγος για την άρνηση των απαραίτητων παραχωρήσεων για τη συνέχιση του κοινού βίου.

- Το χειρότερο σενάριο: η έκκλησή σας δεν εισακούεται. Η Ευρώπη πέφτει στον γκρεμό;

Δεν μπορώ να απορρίψω αυτόν τον κίνδυνο. Είναι υπαρκτός. Θα γίνει τότε προσπάθεια να διασωθούν τα προσχήματα, υποκαθιστώντας τη σημερινή Ένωση με έναν μεγάλο χώρο ελεύθερου εμπορίου. Θα έχουμε μια μεγάλη αγορά - με τρύπες! - αντί για μια μεγάλη Ευρώπη. Γνωρίζω βέβαια, όταν μιλώ έτσι, ότι θα μου απαντήσουν ότι οι συνθήκες έχουν αλλάξει από τότε που έφυγα. Το αναγνωρίζω. Η δική μου περίοδος στις Βρυξέλλες ήταν πιο εύκολη. Δεν υπήρχε, όπως σήμερα, αυτή η προβληματική άνοδος της ατομικότητας που υπονομεύει τις συλλογικές περιπέτειες, αυτή η σύγκρουση μεταξύ του τοπικού και του παγκόσμιου που τροφοδοτεί τους φόβους και τους στενόμυαλους εθνικισμούς, ή αυτή η δικτατορία του στιγμιαίου που δεν λαμβάνει υπόψη της τον αναγκαίο πολιτικό χρόνο. Σύμφωνοι. Αλλά τι άλλο έκανα από το να πείθω τους συνομιλητές μου, τον Χέλμουτ Κολ, τον Φρανσουά Μιτεράν ή τη Μάργκαρετ Θάτσερ; Η πρότασή μου έναντι της ευρωπαϊκής πτώσης, ήταν να προτείνω μια ενιαία αγορά για να δώσω ώθηση στις οικονομίες. Και έτσι υπήρξε πραγματική ανάκαμψη της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Μας χρειάζεται επιτακτικά, για να αποφύγουμε τον γκρεμό, μια γεωπολιτική οπτική με ορίζοντα το 2050, η πρόταση ενός προγράμματος που να προκαλέσει κινητοποίηση, και κυρίως η βούληση για μια ισχυρή και αλληλέγγυα Ευρώπη στον κόσμο.

- Η κρίση του χρέους τροφοδοτεί παντού τον ευρωσκεπτικισμό. Πολλοί στην Ελβετία αισθάνονται ικανοποίηση που η χώρα τους έχει μείνει εκτός Ε.Ε. Τι τους απαντάτε;

Υποστηρίζω ανέκαθεν ότι η Ελβετία έχει ουσιαστικό ρόλο στο πλευρό της Ε.Ε., διατηρώντας το νόμισμά της, το σύστημά της και την κυριαρχία της. Το καταλληλότερο μοντέλο, αυτό που είχα προτείνει κατά την προεδρία μου στην Κομισιόν, ύστερα από πολλές συζητήσεις με τον ομοσπονδιακό σύμβουλο Ζαν Πασκαλ Ντελαμιράζ, μου φαινόταν ότι ήταν ο ευρωπαϊκός οικονομικός Χώρος, που ύστερα απορρίφθηκε. Όμως, κατά τη γνώμη μου, η εξίσωση αυτή εξακολουθεί να ισχύει. Η Ευρώπη έχει ανάγκη την Ελβετία, μια χώρα που είναι φορέας ειρήνης και διαμεσολάβησης.

- Οι δυσκολίες του ευρώ δεν αλλάζουν αυτά τα δεδομένα;

Δείχνουν πόσο η παρουσία της Ελβετίας σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή ζώνη ελεύθερου εμπορίου είναι ουσιαστική για την ελβετική οικονομία. Αποδεικνύει επίσης ότι, μέσα από την άνοδο του φράγκου, οι οικονομικές μοίρες της Ε.Ε. και της Ελβετίας συνδέονται στενά. Η Ελβετία έχει ένα ιδιαίτερο σύστημα που, αναμφίβολα, θα δυσκολευόταν πάρα πολύ να ενταχθεί σε ένα κοινοτικό σύνολο. Πρόκειται για ένα σύστημα που θα εμπεριείχε πολλά προβλήματα για τις χώρες που επιθυμούν να αναδειχθούν ως μεγάλες δυνάμεις, γιατί περιλαμβάνει πολλούς φραγμούς. Αντιθέτως είμαι πεπεισμένος ότι η σύνδεση της Ελβετίας με την Ε.Ε., της επιτρέπει να συνεχίσει να παίζει έναν αποφασιστικό διεθνή ρόλο, τον οποίο αξίζει.