Οι βολεμένοι και οι αλλαγές

Tου Αποστολου Λακασά, Καθημερινή, 7.7.11

Εκτός από τις αλλαγές που πιθανόν επιδεινώνουν την καθημερινότητα των σπουδών και τη φοιτητική ζωή, όπως για παράδειγμα η περίπτωση τα συγγράμματα να μην προσφέρονται δωρεάν ή οι σπουδές να υποβαθμιστούν, ο μέσος Ελληνας πολίτης ίσως δεν «βλέπει» τους λόγους γιατί να μην αλλάξει ο τρόπος διοίκησης των τελματωμένων ΑΕΙ ή γιατί να μην εκλέγεται ο πρύτανης με δημόσια προκήρυξη ή γιατί να μην αλλάξει το καθεστώς του ασύλου ή γιατί να μην καταργηθούν οι «αιώνιοι» φοιτητές. Περιλαμβάνονται στο νέο μοντέλο λειτουργίας των ΑΕΙ που προτείνει το υπ. Παιδείας, που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Ομως, ακόμη και εάν δεχθούμε ότι η πρόταση του υπουργείου δεν είναι τέλεια, παρατηρείται αδυναμία των ΑΕΙ, οι αντιδράσεις τους να βρουν ερείσματα σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Και αυτή η αδυναμία σχετίζεται με τις αντιφάσεις που έχουν τα επιχειρήματα και η στάση των ΑΕΙ. Ενδεικτικά, ενώ η ακαδημαϊκή κοινότητα αδυνατεί να προστατεύσει το άσυλο, την ίδια στιγμή διαμαρτύρεται στην όποια πρόταση για υιοθέτηση ενός ευέλικτου μηχανισμού προστασίας του ασύλου.

Το ίδιο συμβαίνει με τη διαχείριση του σημαντικού διοικητικού όγκου δουλειάς στα ΑΕΙ. Ενώ οι πρυτάνεις διαμαρτύρονται ότι «πήζουν», ο «μάνατζερ» και το «διοικητικό συμβούλιο» είναι το κόκκινο πανί για τα ΑΕΙ. Επίσης, οι πανεπιστημιακοί διαμαρτύρονται για την ισχύ των φοιτητικών-κομματικών παρατάξεων στα ΑΕΙ, όμως όποιος πάει να την περιορίσει τους βρίσκει στο αντίπαλο στρατόπεδο.

Η ουσία είναι ότι στη σημερινή εποχή, η όποια ουσιαστική μεταρρύθμιση στα ΑΕΙ είναι πολύ πιο δύσκολη απ’ ό, τι σε άλλες εποχές. Για παράδειγμα, η αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο των ΑΕΙ το 1982 δεν βρήκε μεγάλες αντιστάσεις, αφού υπηρετούσε το αίτημα για άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλα τα κοινωνικά στρώματα -και όχι πρωτίστως στην ελίτ- τόσο σε επίπεδο διδασκόντων όσο και σε επίπεδο φοιτητών. Σήμερα, όμως, παρότι είναι γενικευμένο το αίτημα να βγει το πανεπιστήμιο από το μεταπολιτευτικό του τέλμα, οι αντιδράσεις είναι μεγαλύτερες.

Αυτό συμβαίνει διότι οι βολεμένοι εντός των πανεπιστημίων είναι περισσότεροι σε σύγκριση με την άρχουσα τάξη των ΑΕΙ στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Σήμερα, τα κόμματα έχουν βρει έναν εύκολο τρόπο να στρατολογούν νέους ψηφοφόρους, οι πρυτάνεις έχουν βρει έναν τρόπο να νέμονται την εξουσία και να προωθούν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και οι πανεπιστημιακοί ζουν σε ένα προστατευμένο καθεστώς, αρνούμενοι, επί της ουσίας, την όποια λογοδοσία (εξαιρέσεις υπάρχουν, όμως, έχει αποδειχθεί ότι η επίκλησή τους δεν οδηγεί πουθενά αλλού παρά μόνο στο να τις εκμεταλλεύονται όλοι για να βγάζουν την ουρά τους απ’ έξω).

Και εντέλει τι; Η κοινωνία, και κυρίως οι απλοί, ακομμάτιστοι φοιτητές έχουν βαρεθεί όσους επικαλούνται το καλό του δημόσιου πανεπιστημίου για να προστατεύουν τα δικά τους, μικρά ή μεγάλα, συμφέροντα. Η αλλαγή, όποια μορφή κι αν έχει στο δημόσιο πανεπιστήμιο, θα βασιστεί στο αίτημα της μέσης ελληνικής οικογένειας, τα χρήματα που δίνει για την εισαγωγή στο ΑΕΙ και κατόπιν για τις σπουδές, να πιάνουν τόπο.