Οι... «μικροί εμφύλιοι»

Παναγιώτης Δ. Παναγιώτου, Εθνος on line 5/5/2011

Τα φαινόμενα ανομίας, βίας και ατιμωρησίας πληθαίνουν। Ισως ο λόγος που η οργανωμένη πολιτεία δείχνει αδύναμη να τα αντιμετωπίσει είναι ότι απέναντι στα γεγονότα αυτά -παρ' όλη τη σχετική φιλολογία- δεν υπάρχει μεγάλη και καθολική κοινωνική αποδοκιμασία। Πάντα βρίσκεται ή ανακαλύπτεται μια αιτιολογία ή δικαιολογία. Από το ότι λ.χ. αδικήθηκε η «ομάδα», ή δεν μπορώ να πίνω καφέ ή να διασκεδάζω χωρίς... τσιγάρο, μέχρι το «δεν πληρώνω», ή τα «σπάω», ή «γιουχάρω και γιαουρτώνω» τους πολιτικούς, γιατί «αντιστέκομαι» στους κλέφτες, τους διεφθαρμένους ή το «σύστημα». Βέβαια, όλα αυτά τα φαινόμενα είναι ανόμοια μεταξύ τους. Και βέβαια έχουν διαφορετικές αφετηρίες. Υπάρχει, όμως, ένας κοινός παρονομαστής. Η βαθιά εμπεδωμένη κοινωνική πεποίθηση περί της «σχετικότητας του νόμου» με την αντίστοιχη «σχετικότητα της παραβατικότητας». Είναι «κατακτημένη» συνήθεια συμπεριφοράς, γιατί ουδέποτε η «κανονικότητα» -από το μετεμφυλιακό κράτος μέχρι και τη δικτατορία, για να μην πάμε πιο παλιά- νομιμοποιήθηκε και έγινε απαράβατος κανόνας έναντι όλων στο κοινωνικό υποσυνείδητο.

Οι πολιτικές και κοινωνικές ανάγκες -όχι πάντα άστοχα λόγω στρεβλώσεων- εισχώρησαν στην «κανονικότητα», κάνοντάς τη «λάστιχο» ανάλογα με τη συγκυρία. Ο δήμαρχος π.χ. παραβιάζει «άνετα» τον νόμο, αφού έχει εκλεγεί άμεσα από τους δημότες του, για το «καλό τους» όπως αυτός το εννοεί, επικαλούμενος τη «λαϊκή νομιμοποίησή του». 'Η η Πολιτεία «περαιώνει», «τακτοποιεί» και «νομιμοποιεί» παράνομες συμπεριφορές, επικαλούμενη κοινωνικούς ή οικονομικούς λόγους. Το ίδιο και ο «οπαδός» ή ο «πολίτης», από τη δική του σκοπιά.

Η μεταπολίτευση, μέσα από ένα πρίσμα δημοκρατίας και λαϊκότητας, τα «ενσωμάτωσε» και τα «εξισορρόπησε» όλα αυτά, με αξιοσημείωτο τρόπο, χωρίς να «επέμβει» όμως στις βαθύτερες στρεβλώσεις του συστήματος, παρά τις κατά καιρούς επιλεκτικές προσπάθειες εκσυγχρονισμού που έγιναν και μετάβασης σε ένα άλλο πεδίο «κανονικότητας». Σ' αυτό πιστεύαμε ότι θα έπαιζε ρόλο η πλήρης ένταξή μας στην ΕΕ. Ούτε όμως κι αυτό έγινε στον βαθμό που θα έπρεπε (αντίθετα επιδοθήκαμε με «επιτυχία» σε διάφορα «κόλπα» έναντι των κοινοτικών), καθώς χάθηκε το «ραντεβού» με τις μεταρρυθμίσεις την ώρα που έπρεπε να γίνουν. Η «κρίση» διέρρηξε το «κοινωνικό πλαίσιο» βίαια και τα 'φερε όλα στην επιφάνεια με ένταση. Αποκάλυψε όλες τις «στρεβλώσεις» και τερμάτισε κάθε λογική «ήπιας μετάβασης» σε ένα άλλο «καθεστώς». Ομως ταυτόχρονα ενίσχυσε τις «αντι-κανονιστικές» συμπεριφορές, δημιουργώντας -αυτή είναι η τάση- στο κοινωνικό σώμα «μικρούς εμφυλίους». Δεν ξέρω αν η κατάκτηση της «κανονικότητας» είναι θέμα «βούλησης» μόνο και «αποφασιστικότητας» της κυβέρνησης. Αυτή είναι προφανώς απαραίτητη. Αλλά χρειάζεται παράλληλα μια ισχυρή «νέα» νομιμοποιητική και κοινωνική βάση...