Τριάντα ευρωπαϊκά χρόνια

Kathimerini.gr, 8/5/2011
Τoυ Nικου Γ. Ξυδακη

Τριάντα χρόνια από την είσοδο της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ έχουν αλλάξει πολλά. Ολα. Ούτε η Ευρώπη είναι ίδια, ούτε η Ελλάδα, ούτε ο κόσμος που τις περιβάλλει. Κυρίως έχει αλλάξει ο ορίζοντας προσδοκιών: η προσδοκία, βάσιμη τότε, για εκσυγχρονισμό της Ελλάδας και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, διαψεύσθηκε, και όχι μόνο εξαιτίας ιθαγενών αδυναμιών. Η Ελληνική Δημοκρατία πράγματι ολιγώρησε, σπατάλησε πολύτιμο πολιτικό χρόνο, σπατάλησε κοινοτικούς πόρους, δεν κατόρθωσε να συγχρονίσει τον βηματισμό της, αναλώθηκε σε ομφαλοσκοπία.

Αλλά και η Ευρώπη σταδιακά απώλεσε τους ιστορικούς της στόχους για πολιτική ολοκλήρωση· τα συμφέροντα των ισχυρών εταίρων, η δαπανηρή γραφειοκρατία, η καιροσκοπική υπέρμετρη διεύρυνση συνέθλιψαν τη δημοκρατική συμπόρευση των κρατών–μελών προς μια ευρωπαϊκή συνομοσπονδία. Η οικονομική πολιτική ήταν άκαμπτη και ανίκανη να προστατέψει τους λαούς από το σοκ της διεθνούς κρίσης, η κοινή αγροτική πολιτική εξασθένησε ή και εξαχρείωσε τον Νότο, η κοινή εξωτερική πολιτική και η πολιτική ασφάλειας δεν επετεύχθησαν ποτέ, έτσι ώστε, όταν προέκυψαν οι ιστορικές προκλήσεις, όπως το ’89, ο πόλεμος στο Ιράκ, το διαρκές μεταναστευτικό ρεύμα, η Ευρώπη διασπάστηκε.

Η διεθνής οικονομική κρίση κατέδειξε οδυνηρά την αδυναμία της Ε.Ε. να προστατέψει τις κοινωνίες εποπτεύοντας την ασύδοτη δράση των χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Η Ελλάδα, με συρρικνούμενη την ήδη ισχνή παραγωγική της βάση, ναρκωμένη από τον χαμηλότοκο δανεισμό και τις επιδοτήσεις, χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, πληττόμενη επί εικοσαετία από την ανεξέλεγκτη ροή μεταναστών, ήταν ένας από τους περιφερειακούς κρίκους της Ε.Ε. που ράγισε πρώτος. Η περίπτωση της υπερχρεωμένης Ελλάδας, αλλά και οι παρόμοιες περιπτώσεις της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας, δοκιμάζουν πλέον τις αντοχές του πολιτικού ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όχι απλώς την αντοχή του ευρώ. Η Ενωμένη Ευρώπη, όπως συνελήφθη μέσα στις στάχτες του Β΄ Πολέμου, ήταν, και είναι, το πιο φιλόδοξο σχέδιο ειρηνικού μετασχηματισμού στη νεωτερικότητα. Ξεκίνησε σαν ιστορικός οραματισμός, για μια Ευρώπη ειρήνης, ενότητας και ευημερίας: η ενότητα και η ευημερία απειλούνται ήδη.