Το Δόγμα του Σοκ στις ΗΠΑ

Διαδήλωση στο Μάντισον, 26.2.2011. Φωτογραφία του akagoldfish, από το flickr

του Πωλ Κρούγκμαν, ΕΝΘΕΜΑΤΑ, http://enthemata.wordpress.com/
μετάφραση: Πάνος Παπαδόπουλος

Να μια ιδέα: ίσως το Μάντισον του Γουισκόνσιν δεν είναι τελικά Κάιρο.[1] Ίσως είναι Βαγδάτη — και συγκεκριμένα η Βαγδάτη του 2003, όταν η κυβέρνηση Μπους έθεσε το Ιράκ υπό την εξουσία αξιωματούχων που επελέγησαν για την αφοσίωση και την πολιτική τους φερεγγυότητα, και όχι για την εμπειρία και την ικανότητά τους.

Όπως θυμούνται ίσως πολλοί, τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά — με την κακή έννοια. Αντί να εστιαστούν στα επείγοντα προβλήματα μιας κατεστραμμένης οικονομίας και κοινωνίας, τα οποία σύντομα θα οδηγούσαν σε ένα δολοφονικό εμφύλιο πόλεμο, τα πρόσωπα που διόρισε ο Μπους είχαν εμμονή με την επιβολή ενός συντηρητικού ιδεολογικού οράματος. Πράγματι, ενώ οι πλιατσικολόγοι συνέχιζαν τη λεηλασία στους δρόμους της Βαγδάτης, ο Αμερικανός πολιτικός διοικητής του Ιράκ Πωλ Μπρέμερ δήλωνε σε δημοσιογράφο της Washington Post ότι μια από τις πρώτες του προτεραιότητες ήταν να «μετοχοποιήσει και να ιδιωτικοποιήσει τις κρατικές επιχειρήσεις» –

λόγια του κ. Μπρέμερ, όχι του δημοσιογράφου– και να «απεξαρτηθεί ο κόσμος από την ιδέα του κράτους που υποστηρίζει τα πάντα».

Η ιστορία της εμμονής της Προσωρινής Διοίκησης του Ιράκ για ιδιωτικοποιήσεις ήταν το επίκεντρο του μπεστσέλερ της Ναόμι Κλάιν Το Δόγμα του Σοκ, στο οποίο υποστήριξε ότι ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου. Από τη Χιλή κατά τη δεκαετία του 1970 και μετά, αναφέρει, δεξιοί ιδεολόγοι αξιοποιούν τις κρίσεις για να προωθήσουν μια ατζέντα που δεν έχει καμία σχέση με την επίλυση των κρίσεων, αλλά με την επιβολή μιας αντίληψης για μια πιο ανελέητη, πιο άνιση και λιγότερο δημοκρατική κοινωνία.

Κι αυτό μας φέρνει στο Γουισκόνσιν του 2011, όπου το Δόγμα του Σοκ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Τις τελευταίες εβδομάδες, το Μάντισον είναι το σκηνικό μεγάλων διαδηλώσεων εναντίον του νομοσχεδίου του κυβερνήτη για τον προϋπολογισμό, το οποίο καταργεί τα δικαιώματα συλλογικής διαπραγμάτευσης των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κυβερνήτης Σκοτ Γουώκερ ισχυρίζεται ότι θέλει να περάσει το νομοσχέδιο για να αντιμετωπίσει τα δημοσιονομικά προβλήματα της πολιτείας. Όμως, η επίθεσή του στον συνδικαλισμό δεν έχει καμία σχέση με τον προϋπολογισμό. Στην πραγματικότητα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν ήδη δηλώσει την προθυμία τους να προβούν σε σημαντικές οικονομικές παραχωρήσεις, μια προσφορά που ο κυβερνήτης έχει απορρίψει.

Αυτό που συμβαίνει στο Γουισκόνσιν είναι, αντίθετα, ένας σφετερισμός της εξουσίας — μια προσπάθεια να γίνει εκμετάλλευση της δημοσιονομικής κρίσης ώστε να καταστραφεί το τελευταίο σημαντικό αντίβαρο στην πολιτική εξουσία των εταιρειών και των πλουσίων. Και η αρπαγή εξουσίας υπερβαίνει τη συντριβή των σωματείων. Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελείται από 144 σελίδες, και υπάρχουν ορισμένα εντυπωσιακά στοιχεία κρυμμένα μέσα του.

Για παράδειγμα, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει διατάξεις που θα επιτρέπουν σε αξιωματούχους που διορίζονται από τον κυβερνήτη να κάνουν σαρωτικές περικοπές στην υγειονομική κάλυψη των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, χωρίς να χρειάζεται να ακολουθήσουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

Και έπειτα υπάρχει το εξής: «Κατά παρέκκλιση των άρθρων ss 13,48 (14) (am) και 16.705 (1), το υπουργείο δύναται να πωλεί οποιοδήποτε κρατική μονάδα θέρμανσης, κλιματισμού, καθώς και οποιαδήποτε μονάδα παραγωγής ενέργειας, ή μπορεί να συνάπτει σύμβαση με ιδιωτικές εταιρείες για την εκμετάλλευση της λειτουργίας των εν λόγω μονάδων, με ή χωρίς διαγωνισμό, για οποιοδήποτε ποσό που η υπηρεσία κρίνει ότι είναι προς το συμφέρον του κράτους. Κατά παρέκκλιση των άρθρων ss. 196,49 και 196,80, δεν είναι απαραίτητη η έγκριση της Επιτροπής Δημόσιων Υπηρεσιών προκειμένου ένας δημόσιος οργανισμός να αγοράσει ή να συνάψει σύμβαση για την εκμετάλλευση της λειτουργίας οποιασδήποτε τέτοιας μονάδας, και οποιαδήποτε τέτοια αγορά θεωρείται ότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον και ότι συμμορφώνεται με τα κριτήρια για την πιστοποίηση του έργου σύμφωνα με το άρθρο s. 196,49 (3) (b)».

Τι σημαίνουν αυτά; H Πολιτεία του Γουισκόνσιν έχει στην ιδιοκτησία της έναν αριθμό μονάδων παροχής θέρμανσης, κλιματισμού και ηλεκτρικής ενέργειας σε κρατικές εγκαταστάσεις (όπως το Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν). Οι διατάξεις του νομοσχεδίου για τον προϋπολογισμό επιτρέπουν, στην πραγματικότητα, στον κυβερνήτη να ιδιωτικοποιήσει μέρος ή το σύνολο αυτών των εγκαταστάσεων όποτε του καπνίσει. Εκτός από αυτό, θα μπορούσε να τις πουλήσει, χωρίς διαγωνισμό, σε όποιον θέλει. Και σημειώστε ότι μια τέτοια πώληση, εξ ορισμού, «θεωρείται ότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον».

Αν αυτό σας ακούγεται σαν ένα τέλειο σχέδιο ευνοιοκρατίας και κερδοσκοπίας –θυμάστε τα χαμένα δισεκατομμύρια στο Ιράκ;– δεν είστε οι μόνοι. Πράγματι, υπάρχουν τόσα υποψιασμένα μυαλά ώστε η Koch Industries, η οποία ανήκει σε δύο δισεκατομμυριούχους αδελφούς που παίζουν μεγάλο ρόλο στην εκστρατεία του κ. Γουώκερ εναντίον των συνδικάτων, αισθάνθηκε υποχρεωμένη να διαψεύσει ότι την ενδιαφέρει η αγορά των εν λόγω σταθμών παραγωγής ενέργειας. Σας πείθει;

Τα καλά νέα από το Γουισκόνσιν είναι ότι το ξέσπασμα της δημόσιας κατακραυγής που –βοηθούντων και των ελιγμών των Δημοκρατικών στην πολιτειακή Γερουσία, οι οποίοι απέχουν από τις συνεδριάσεις ώστε να μην υπάρχει απαρτία– έχει επιβραδύνει την πρεμούρα αυτού του αλιτήριου. Αν το σχέδιο του κ. Γουώκερ ήταν να προωθήσει το νομοσχέδιο πριν καταλάβει κανείς τους πραγματικούς του στόχους, το εν λόγω σχέδιο έχει ματαιωθεί. Και τα γεγονότα στο Γουισκόνσιν μάλλον έκαναν άλλους ρεπουμπλικάνους κυβερνήτες να διστάσουν, υπαναχωρώντας από παρόμοιες κινήσεις.

Αλλά μην περιμένετε ούτε από τον κ. Γουώκερ ούτε από τους υπόλοιπους του κόμματός του να αλλάξουν αυτούς τους στόχους. Η συντριβή του συνδικαλισμού και οι ιδιωτικοποιήσεις παραμένουν οι προτεραιότητες των Ρεπουμπλικάνων, και το κόμμα θα συνεχίσει τις προσπάθειές του να υλοποιήσει αυτές τις προτεραιότητες, στο όνομα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.

---

[1] Ο παραλληλισμός των δύο εξεγέρσεων υπήρξε θέμα που ενέπνευσε πολλά συνθήματα στο Γουισκόνσιν και σχολιάστηκε γενικότερα στον αμερικανικό Τύπο. Βλ. και τη σχετική αναφορά στο προηγούμενο άρθρο του Κρούγκμαν, εδώ (Σ.τ.Μ.).