Το δεύτερο έλλειμμα Παιδείας

Tου Πασχου Mανδραβελη, Η Καθημερινή, 27.2.2011

Κάποτε η Αριστερά ήταν ένα μεγάλο και συμπληρωματικό σχολειό. Δίπλα στη χρήσιμη από πολλές σκοπιές, αλλά και αποστεωμένη από τις περισσότερες, «αστική εκπαίδευση», η Αριστερά ήταν ένας γόνιμος χώρος ανταλλαγής ιδεών. Χωρίς να εξωραΐζουμε όσα συνέβαιναν στις κομματικές οργανώσεις (υπήρχαν, ίντριγκες, πισώπλατες μαχαιριές, δογματισμοί και κυριαρχούσε ο σταλινισμός) ο ευρύτερος χώρος ήταν ένα εργαστήρι της νεωτερικότητας που στην Ελλάδα ήρθε με καθυστέρηση. Πολλά από τα παιδιά της μεταπολίτευσης, για παράδειγμα, έμαθαν ότι υπάρχει ο Δαρβίνος και η Εξέλιξη, όχι στο σχολείο (όπως θα έπρεπε), αλλά στο φροντιστήριο της νεωτερικότητας που ήταν ο ευρύτερος αριστερός χώρος.

Βεβαίως, πάντα στις διδαχές υπήρχε το αίτημα της επανάστασης. Εξωραϊσμένο και εκλογικευμένο. Το «βία στη βία της εξουσίας» ήταν σύνθημα περιθωριακών ομάδων και όχι σύνθημα της Αριστεράς. Η αδιέξοδη βία, ήταν χειρότερη από αυτό που σήμερα ονομάζεται «καναπές». Εθεωρείτο επικίνδυνη για τις δημοκρατικές κατακτήσεις του λαού.

Με τα χρόνια δεν καταστράφηκε μόνο η αστική παιδεία, αλλά και η αριστερή. Οι ιδεολογικές επεξεργασίες χάθηκαν και το μόνο που απέμεινε ήταν ο Τσε Γκεβάρα στα μπλουζάκια και ο ανεπεξέργαστος θαυμασμός για την επανάσταση. Από την άλλη πλάκωσε αφενός ο γαλλικός μεταμοντερνισμός που σχετικοποίησε τα πάντα (π.χ. η επανάσταση έχει ανομία, άρα η ανομία είναι επανάσταση, όπως ο αστυνομικός είναι όργανο και συνεπώς μπουζούκι) και αφετέρου προστέθηκε η φυσιολογική κλιμακτήριος, διάφορων γεροντοπαλίκαρων του Πολυτεχνείου. Ετσι, η χώρα μετατράπηκε ένα απέραντο εργαστήρι ιδεολογικής ασυναρτησίας.

Αυτή η ασυναρτησία είναι ανάγλυφη, όχι μόνο σε πομπώδη κείμενα πανεπιστημιακών, ούτε στις συνωμοσιολογίες εξεχόντων μουσουργών. Την βλέπει κανείς σε όλα τα φόρα κοινωνικής δικτύωσης, όπου μπορεί κάποιος να διαβάσει και πολλοί πιστεύουν ότι Ρώσοι και Κινέζοι θα μας έδιναν φθηνό χρήμα για να συνεχίσουμε να περνάμε καλά, ότι η βία σε ένα «παράνομο», όπως είναι εξ ορισμού το αστικό καθεστώς, είναι νόμιμη (το σχήμα με τον αστυνομικό-μπουζούκι, που λέγαμε), ότι οι δικτάτορες σε όλο τον κόσμο είναι φιλελεύθεροι (ούτε καν νεο-) κ.λπ. Αυτή η σχετιστική ασυναρτησία δεν απαντάται μόνο σε αριστερίστικα φόρουμ, αλλά -επειδή, ακριβώς, είναι ευκολομάσητη- διεισδύει στον λόγο πολλών νέων ανθρώπων ακόμη και «δεξιών».

Ετσι έχουμε μια διπλή αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα. Και του τυπικού (σχολείο) και του άτυπου (πολιτικές, κοινωνικές οργανώσεις κ.λπ.) Αυτό που ζούμε στους δρόμους δεν είναι η κυριαρχία της Αριστεράς, αλλά της καρικατούρας της. Είναι τα συνθήματά της χωρίς την ιδεολογική ζύμωση, τα συμπεράσματα χωρίς τη λογική επεξεργασία. Τα αποτελέσματα αυτού του διπλού ελλείμματος παιδείας δεν είναι μόνο οι διακόσιοι «μπαχαλάκηδες» που τα σπάνε. Είναι και η διάχυτη συνωμοσιολογία για την ταυτότητά τους. Δεν είναι μόνο η βία που ασκούν, είναι και η δικαιολόγησή της από ένα τεράστιο περίγυρο. Δεν είναι μόνο η ανομία, είναι και οι χειροκροτητές της.

Τα αποτελέσματα αυτής της ασυναρτησίας, δηλαδή η ωμή βία, πιθανώς να μπορέσουν να τιθασευτούν, έστω διά της μισητής «καταστολής». Το βαθύ πρόβλημα, όμως, που γεννά αυτά τα φαινόμενα, δύσκολα θα καταπολεμηθεί. Μεγαλώσαμε μια γενιά που λατρεύει τη διαδικασία της επανάστασης και η συνολικότερη παιδεία απαιτεί χρόνο να αναπτυχθεί. Αφήστε δε το γεγονός ότι κι αυτή έχει συκοφαντηθεί ως «αστική».